Biegunka bakteryjna a wirusowa – jak je rozpoznać i jak leczyć?

Czym jest biegunka bakteryjna, a czym wirusowa? 

Zarówno biegunka bakteryjna, jak i wirusowa wiąże się z częstą potrzebą oddawania stolca, który ma zmienioną konsystencję i wydalany jest w większych ilościach. Biegunka bakteryjna jest spowodowana zakażeniem przewodu pokarmowego wywołanego przez bakterie, takie jak np. Salmonella enteritidis, Escherichia coli, Campylobacter jejuni, Shigella i Yersinia. Do zakażenia bakteriami dochodzi głównie drogą pokarmową. Rzadko do zakażenia dochodzi przez bezpośredni kontakt. Rezerwuarem patogenów są chorzy ludzie lub zwierzęta. Do zatrucia dochodzi po spożyciu żywności, która była zanieczyszczona wydalinami z układu pokarmowego zakażonego osobnika. Czynnikami ryzyka są także:

• złe warunki sanitarne,
• nieodpowiednia higiena,
• produkty pochodzenia zwierzęcego poddane nieodpowiedniej obróbce termicznej,
• ciepły klimat.

Biegunka wirusowa wywoływana jest najczęściej przez wirusy z rodzaju rotawirusów, adenowirusów i astrowirusów. Do zakażenia dochodzi głównie drogą pokarmową w wyniku zaniedbań higienicznych, np. za pośrednictwem brudnych rąk, ale możliwe jest również zarażenie drogą kropelkową. 

Biegunka bakteryjna czy wirusowa – jak je rozróżnić? 

Bakterie to drobnoustroje, które są w stanie przetrwać w bardzo niekorzystnych warunkach, natomiast wirusy do życia i rozmnażania potrzebują żywego gospodarza.  

Rozróżnienie przyczyny infekcji jest bardzo ważne ze względu na dobór odpowiedniego leczenia. 

Na podstawie wyglądu stolca możliwe jest rozróżnienie, czy przyczyną są wirusy czy bakterie. Charakterystyczna dla biegunki bakteryjnej jest obecność w stolcu ropy, śluzu a nawet krwi. Jego konsystencja jest też raczej „papkowata” aniżeli wodnista. W przebiegu zakażenia bakteryjnego może pojawić się także gorączka i dreszcze oraz brak apetytu. Rzadko występują natomiast wymioty. Przebieg infekcji wirusowej jest niezależny od rodzaju wirusa, który zaatakował organizm i cechuje się nagłym wystąpieniem biegunki i wymiotów oraz towarzyszącą im gorączką, nudnościami czy kurczowymi bólami brzucha. 

W biegunkach wywołanych przez wirusy, stolce są bardziej obfite a ich charakter jest wodnisty. W przeciwieństwie do biegunek bakteryjnych nie zawierają domieszek śluzu czy ropy. Niestety czasami nawet specjalistom ciężko jest odróżnić, co jest przyczyną dolegliwości. Konieczne są wtedy badania diagnostyczne. 

Leczenie biegunki wirusowej i bakteryjnej 

Leczenie biegunki bakteryjnej polega przede wszystkim na wyeliminowaniu przyczyny (w przeciwieństwie do wirusowej, gdzie leczenie jest objawowe). Zaleca się także stosowanie leków przeciwbakteryjnych i probiotyków. Bardzo ważne jest stałe nawadnianie organizmu, a przyjmowane pokarmy powinny być lekkostrawne. Nie poleca się natomiast stosowania leków przeciwbiegunkowych, gdyż z jednej strony hamują nadmierne oddawanie stolców, ale z drugiej blokują możliwość oczyszczania organizmu z toksyn – bakterie dalej będą namnażać się w jelitach, co wiąże się z możliwością zaostrzenia infekcji. Choremu można podać węgiel leczniczy lub diosmektyt, które absorbują toksyny, ale nie spowalniają perystaltyki jelit.

Jeśli po ok. 7 dniach leczenie nie przyniesie efektów, konieczne będzie wdrożenie antybiotykoterapii. Osobie cierpiącej na biegunkę wirusową można podać lek przeciwbiegunkowy. W przypadku wystąpienia gorączki można zastosować leki przeciwgorączkowe, np. paracetamol lub ibuprofen, a przy silnych skurczach brzucha leki rozkurczowe.

Podstawowym lekiem stosowanym w biegunce wirusowej u dorosłych jest loperamid. Preparaty z tą substancją dostępne są bez recepty, a mechanizm działania loperamidu opiera się na spowolnieniu nadmiernie pobudzonej perystaltyki jelit, dzięki czemu biegunka zostaje zahamowana. W przypadku, gdy do czynienia mamy z silnymi oraz bolesnymi skurczami, możemy zastosować popularne i szeroko dostępne bez recepty preparaty z drotaweryną, lekiem rozkurczowym.

Przeczytaj również:
Jelitówka u dzieci – przyczyny, objawy, leczenie