Cholesterol a cukrzyca – jaki mają związek?

Cholesterol a cukrzyca  

Według badań osoby chore na cukrzycę posiadają nieco zmodyfikowane formy cholesterolu LDL. Frakcja cholesterolu u cukrzyków ulega tzw. procesowi glikacji, przez co do cząsteczek cholesterolu dołączana jest reszta cukrowa. Takie formy cholesterolu charakteryzują się innym kształtem i wielkością cząsteczek – są mniejsze. Dodatkowo lepiej przyczepiają się do ścian naczyń krwionośnych, przez co znacząco przyczyniają się do odkładania blaszek miażdżycowych i tym samym zwiększają ryzyko powstania chorób układu krążenia. Osoby z nieleczoną lub nieprawidłowo leczoną cukrzycą posiadają więcej zmodyfikowanych form cholesterolu LDL.  

Cholesterol frakcji HDL posiada właściwości przeciwzapalne, antyoksydacyjne i przeciwzakrzepowe dzięki czemu zmniejsza ryzyko sercowo-naczyniowe. Dodatkowo bierze czynny udział w transporcie cholesterolu do wątroby. Wiadomo, że insulinoterapia ma istotny wpływ na zwiększenie poziomu lipoprotein HDL u cukrzyków typu 1.   Badania diagnostyczne w kierunku hiperlipidemii oparte są na badaniach krwi zwanych lipidogramem, czyli profilem lipidowym. W tym teście określa się poziom cholesterolu całkowitego, frakcji LDL i HDL oraz trójglicerydów w badanym materiale. Diabetycy powinni wykonywać lipidogram co najmniej raz w roku.  

Należy pamiętać, że im niższe stężenie cholesterolu LDL w osoczu, tym lepiej dla pacjenta – zwłaszcza dla cukrzyka.

Poziom cholesterolu HDL nie jest aż tak istotny, choć jego niski poziom zwiększa ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych. Najważniejszym celem terapii jest obniżenie frakcji nie-HDL, czyli łącznego stężenia wszystkich lipoprotein aterogennych. 

Czy wysoki cholesterol może mieć związek z cukrzycą? 

U osób chorujących na cukrzycę charakterystyczny jest podwyższony poziom trójglicerydów ze współistniejącym wysokim poziomem lipoprotein o niskiej gęstości LDL (tzw. „zły cholesterol”) oraz niskim stężeniem lipoprotein o wysokiej gęstości HDL (nazywany „dobrym cholesterolem”). W celu unormowania hiperlipidemii w organizmie należy najpierw wyrównać poziom cukru we krwi.  Polskie Towarzystwo Diabetologiczne wyznaczyło kryteria wyrównania gospodarki lipidowej u diabetyków: 

• U osób z cukrzycą w grupie wysokiego ryzyka chorób układu krążenia – stężenie LDL cholesterolu powinno wynosić: < 70 mg/dl (< 1,9 mmol/l), jeżeli stężenie początkowe LDL mieściło się w przedziale 70-135 mg/dl (1,9-3,5 mmol/l); 
• U osób z cukrzycą w grupie wysokiego ryzyka chorób układu krążenia – stężenie LDL cholesterolu powinno wynosić: < 100 mg/dl (2,6 mmol/l), jeżeli stężenie początkowe LDL mieściło się w przedziale 100-200 mg/dl (2,6-5,2 mmol/l); 
• U osób z grupy małego i umiarkowanego ryzyka chorób układu krążenia – stężenie LDL powinno wynosić: < 115 mg/dl (3,0 mmol/l); 
• U osób z cukrzycą w grupie wysokiego ryzyka chorób układu krążenia – stężenie „nie-HDL” cholesterolu powinno wynosić: < 100 mg/dl (2,6 mmol/l); 
• U osób z grupy małego i umiarkowanego ryzyka chorób układu krążenia – stężenie cholesterolu „nie-HDL” powinno wynosić:< 145 mg/dl (3,7 mmol/l); 
• Stężenie cholesterolu frakcji HDL powinno wynosić kolejno: > 40 mg/dl (> 1,0 mmol/l) dla mężczyzn i > 50 mg/dl (> 1,275 mmol/l) dla kobiet; 
• Stężenie trójglicerydów (TG): < 150 mg/dl (< 1,7 mmol/l). 

Cholesterol ,,nie-HDL” to wartość cholesterolu całkowitego pomniejszona o cholesterol HDL (cholesterol całkowity – cholesterol HDL). 

W jaki sposób obniżyć poziom cholesterolu przy cukrzycy? 

Celem terapii u cukrzyków jest obniżenie stężenia LDL oraz trójglicerydów przy jednoczesnym podwyższeniu stężenia HDL. Istnieją dwie metody leczenia: zmiana stylu życia (dieta, aktywność fizyczna, rzucenie nałogów) i leczenie farmakologiczne polegające na przyjmowaniu leków obniżających poziom cholesterolu we krwi.   Dieta u osób zmagających się zarówno z wysokim cukrem, jak i cholesterolem, powinna wykluczać produkty przetworzone, wszelkie produkty słodzone sacharozą: jogurty, napoje gazowane, słodycze, dżemy itp., tłuste mięso, smalec i inne tłuste potrawy. W diecie diabetyka powinny dominować surowe warzywa i małe ilości owoców, oleje roślinne, orzechy i nasiona, a także chudy nabiał i ryby (najlepiej morskie). 

Leki na cholesterol przy cukrzycy 

Leki obniżające poziom cholesterolu to: 

• statyny – blokują wytwarzanie cholesterolu LDL w wątrobie. Są to jedyne leki o dowiedzionym działaniu prewencyjnym na chorobę niedokrwienną serca; 
• fibraty – obniżają poziom trójglicerydów we krwi, jednocześnie zwiększając poziom cholesterolu HDL; 
• żywice jonowymienne – obniżają poziom cholesterolu LDL poprzez wiązanie kwasów żółciowych w jelicie. 

Najlepsze rezultaty leczenia osiąga się poprzez połączenie zmiany stylu życia i farmakoterapię.  Przeczytaj również: Cholesterol – jakie są normy i rodzaje? Jak przebiega leczenie? Glukoza – normy i konsekwencje przekroczenia stężenia