Kategorie
Gemini.pl

Artykuły

X - Projekt Mama 2024 (2)
X - Wiosenne porządki
X - Herbal Monasterium
X - Zajączek wielkanocny 2024
X - Układ pokarmowy
X - Alergia 2024
X - Sale do -50%
2

Kształtowanie się języka dziecka – część 1

Słuchaj artykułu

Mówienie jest podstawową czynnością i umiejętnością związaną z komunikacją z otoczeniem, zarówno tym dalszym, jak i bliższym. Mowa u prawidłowo funkcjonującego człowieka nie rozpoczyna się wraz z pierwszymi sylabami czy słowami – kształtuje się dużo wcześniej, bo już w trakcie życia płodowego. Zdrowe dziecko przychodzi na świat gotowe do nauki mówienia. Rozwój mowy ma swoje określone etapy, które są zależne od ogólnego rozwoju dziecka i jego wieku.

Kształtowanie się języka dziecka – część 1

Okres przygotowawczy do rozwoju mowy (3-9 miesiąc życia płodowego) 

U rozwijającego się płodu wykształcają się organy nadawcze oraz zaczyna się ich funkcjonowanie. Mowa tutaj o narządach: 

  • organizujących informacje i obrazy myślowe; 
  • produkujących, czyli drogi nerwowe, ośrodki mózgowe, nasada, krtań oraz płuca; 
  • kontrolujących – zmysł słuchu, wzroku, a także drogi czuciowe i słuchowe wraz z ich ośrodkami centralnymi; 
  • odbiorczych. 

Witaminy dla dzieci
Ciesz się darmową dostawą przy zakupie wybranych produktów!

Co już potrafi płód? 

Do pierwszych zjawisk, jakie odbiera rozwijające się dziecko, należą wrażenia rytmiczne związane z chodem matki. Odczuwa je już w 4. miesiącu życia. Reaguje też na bodźce akustyczne i rejestruje głos matki, który jest mu znacznie bliższy niż głos ojca. Siedmiomiesięczny płód odczuwa bicie serca swojej mamy. 

Od narodzin do ukończenia 1. roku życia – okres melodii (sygnału i apelu) 

Głównym sposobem komunikacji noworodka i niemowlęcia jest płacz i krzyk, a także nieco później gesty i spojrzenia. Te najprostsze środki komunikacji określane są jako sygnały-apele. Rozróżnia się rodzaje płaczu dziecka, który niesie ze sobą różne znaczenie, np. głód, lęk, ból. Wyróżnia się kilka jego form, które są zależne od siły, ciągłości i krzyku: 

  • płacz podstawowy – cechuje się monotonnym, przerywanym krzykiem, w trakcie płaczu występują pauzy; 
  • płacz z bólu – ma nagły początek i narastającą siłę, dźwięk jest ostry i głośny; 
  • płacz gniewny – przerywane i długotrwałe łkanie, z charakterystycznym zaczerwienieniem twarzy. 

Płacz jest formą komunikacji. Pojawia się np. gdy dorosły przestanie się z dzieckiem bawić (ok. 4 miesiąca), gdy dorosły zwraca uwagę na inne dziecko (ok. 5 miesiąca). W ten sposób dziecko pokazuje swoje niezadowolenie, czasem jest to przejaw zazdrości.  Między 2. a 4. miesiącem życia u prawidłowo rozwijającego się dziecka samoistnie pojawia się głużenie, będące odruchem bezwarunkowym. Początkowo dźwięki głużenia są mało wyraźne, jednak po upływie kilkunastu dni można już odróżnić samogłoski, a następnie spółgłoski. Warto zaznaczyć, że głużą wszystkie dzieci, nawet głuche, u których zjawisko to zaczyna stopniowo zanikać około 18. miesiąca życia. 

Ważnym zjawiskiem rozwojowym jest wystąpienie gaworzenia. Pojawia się ono około 6. miesiąca życia. W przeciwieństwie do głużenia jest ono całkowicie świadome i zamierzone. Dziecko celowo naśladuje dźwięki (robi to w sposób rytmiczny i melodyjny), które usłyszało lub samo przypadkowo wyprodukowało. Gaworzenie jest nie tylko powtarzaniem dźwięków. To niezwykle ważna stymulacja i trening słuchu fonematycznego (odróżnianie dźwięków mowy) dziecka, a także początek postrzegania. U dzieci, u których brakuje gaworzenia, często rozpoznaje się zaburzenia i wady związane ze słuchem. 

Rozwój wokalizacji wg Starka 

StadiumCechy charakterystyczne
Odruchowy krzyk i odgłosy życiowe (0-8. tydzień życia) Dźwięki krzyku są wskaźnikiem zdrowia dziecka: parsknięcia, prychnięcia, kichnięcia są uwarunkowane budową anatomiczną noworodka (mała jama ustna wypełniona językiem). Dziecko nie może zmieniać dźwięków. 
Gruchanie i śmiech (8-20. tydzień życia) Dziecko wydaje dźwięki w ramach interakcji z otoczeniem. Około 16. tygodnia dźwięk się nieco zmienia, sygnalizuje dyskomfort, wołanie dorosłego. W tym czasie pojawia się również śmiech. 
Zabawy wokalne (16-30. tydzień) Dziecko zaczyna produkować proste sylaby i je przedłużać, wydawane dźwięki są czymś pomiędzy zadowolonym gruchaniem a gaworzeniem. 
Gaworzenie i samonaśladowanie (25-50. tydzień) Dziecko kombinuje samogłoski i spółgłoski, powtarza je stereotypowo, coraz częściej gaworzy. 
Gaworzenie i ekspresywna mowa niezrozumiała (9-18. miesiąc życia) Dziecko tworzy coraz więcej spółgłosek. Wypowiedzi są niezrozumiałe, ale oddają intonację charakterystyczną dla różnych wypowiedzi. 

Gesty 

Niewiele osób wie, że dziecko posługuje i komunikuje się przy pomocy gestów. Wyróżnia się ich dwa rodzaje: 

  • gesty wskazujące – pojawiają się między 9. a 13. miesiącem życia i są formą prośby o coś (np. zabawkę, książeczkę), wskazywania; 
  • gesty reprezentujące – występują powyżej 14. miesiąca życia; gesty te tworzą pewne układy ciała, ruchy rąk i mimiki, co odpowiada konkretnym znaczeniom. 

Różnice międzypłciowe 

Badania wykazały, że narządy artykulacyjne dziewczynek rozwijają się szybciej niż chłopców, stąd też szybszy rozwój mowy u płci żeńskiej. 

Charakterystyczne cechy okresu melodii 

  • Już w 21. dniu życia dziecko „rozumie” sytuację – reaguje na osobę mówiącą śmiechem i wydawaniem głosu. 
  • Wyrażanie niejęzykowych reakcji na polecenia i stwierdzenia. 
  • Wskazywanie jako reakcja niejęzykowa na pytania, np. Gdzie jest mama? 
  • Dziecko potrafi prawidłowo wymawiać samogłoski i spółgłoski wymienione poniżej: 
WiekSamogłoska lub spółgłoska
6 miesiące
7 miesiącd
8 miesiąca, y, j, m, t
9 miesiącn
11 miesiącb

Przeczytaj również:
Kształtowanie się języka dziecka – część 2
Kształtowanie się języka dziecka – część 3
Kształtowanie się języka dziecka – część 4
Kształtowanie się języka dziecka – część 5


Źródła
Zwiń
Rozwiń

Źródła: 

  1. Kaczmarek, Nasze dziecko uczy się mowy, wyd. Lubelskie, 1977. 
  2. Piaget, Mowa i myślenie, Biblioteka Klasyków Psychologii, Warszawa 2005.
  3. materiały własne.
Daj nam znać, co myślisz o tym artykule

Wpisz swój komentarz...
Imię

Masz pytanie, szukasz porady?
Jeśli szukasz darmowej porady w zakresie zdrowia oraz przyjmowania leków lub suplementów diety, chętnie odpowiemy na Twoje pytanie.
Zapytaj farmaceutę