Kategorie
Gemini.pl

Artykuły

X - Projekt Mama 2024 (2)
X - Wiosenne porządki
X - Herbal Monasterium
X - Zajączek wielkanocny 2024
X - Układ pokarmowy
X - Alergia 2024
X - Sale do -50%
16

Migrena u dzieci i nastolatków – przyczyny, objawy i leczenie

Słuchaj artykułu

Na migrenę cierpi 10-15% populacji. Niestety dotyka ona również dzieci w różnym wieku. Chociaż nie stanowi poważnego zagrożenia dla zdrowia i życia, sprawia wiele cierpienia i uniemożliwia normalne funkcjonowanie. 

Migrena u dzieci i nastolatków – przyczyny, objawy i leczenie

Migrena u dzieci i nastolatków – jakie mogą być przyczyny? 

Migrena to przewlekła choroba neurologiczna przejawiająca się bólem głowy o znacznym nasileniu. Ból lokalizuje się zwykle w okolicy skroniowo-czołowej i towarzyszą mu inne objawy, takie jak światłowstręt, nudności i wymioty. Na migrenę choruje 10-15% ogólnej populacji. Może ona pojawić się już w wieku niemowlęcym. Wśród dzieci i młodzieży częstość jej występowania ocenia się średnio na 2,7-10,6%, a w zależności od wieku: 

  • 1,2-3,2% u dzieci do 7 lat, 
  • 4-11% u dzieci między 7. a 11. rokiem życia, 
  • nawet do 23% nastolatków. 

Co czwarta osoba dorosła borykająca się z migrenami deklaruje, że jej pierwsze napady pojawiły się w dzieciństwie.  


Na ból głowy u dzieci
Ciesz się darmową dostawą przy zakupie wybranych produktów!

Często migrenowe bóle głowy u dziecka stają się problemem na całe życie, zmieniając jedynie swoje nasilenie i częstotliwość napadów. Przeprowadzono długofalowe, 30-letnie badanie, w którym monitorowano stan dzieci cierpiących na migreny. Okazało się, że w dorosłości aż 71% z nich nadal towarzyszyła ta dolegliwość. Z migreny częściej „wyrastają” chłopcy niż dziewczynki. 

Migrena należy do samoistnych bólów głowy. Oznacza to, że nie jest objawem żadnej konkretnej choroby, a przyczyny jej występowania są złożone i nie do końca poznane. Prawdopodobnie u jej podłoża leży predyspozycja do nadreaktywności neuronaczyniowej. Istnieje jednak szereg czynników, które mogą zwiększać ryzyko wystąpienia napadu

  • stres, 
  • zaburzenia snu (zbyt długi lub zbyt krótki sen, zmiana rytmu dnia), 
  • odwodnienie, 
  • długie przerwy między posiłkami (spadek poziomu glukozy), 
  • niektóre składniki pokarmu (np. tyramina, kofeina, glutaminian sodu), 
  • warunki atmosferyczne (np. zmiana ciśnienia), 
  • przegrzanie, 
  • zbyt intensywny wysiłek fizyczny, 
  • nadużywanie leków, 
  • zmiany hormonalne (np. u dziewczynek w okresie dojrzewania zwiększona częstotliwość napadów ma miejsce w połowie cyklu miesiączkowego i jest związana ze spadkiem estrogenów), 
  • intensywne zapachy, głośne dźwięki i silne światło. 

Prawdopodobnie predyspozycje do rozwoju tego schorzenia mają podłoże genetyczne. U zdecydowanej większości dzieci cierpiących na migreny z problemem tym borykają się również ich rodzice (najczęściej matka) lub dziadkowie. Co ciekawe, zwiększone ryzyko migrenowych bólów głowy występuje u dzieci, które jako niemowlęta cierpiały na kolki lub przebyły drgawki gorączkowe. Ponadto w przebiegu migreny statystycznie częściej stwierdza się współwystępowanie alergii, a zwłaszcza astmy i wyprysku alergicznego. 

Przeczytaj również:
Ból głowy u dziecka – czym może być spowodowany? Przyczyny i domowe sposoby na leczenie

Bóle migrenowe u dziecka – objawy 

Typowe objawy migreny u dziecka to: 

  • silny ból głowy, który może występować jednostronnie lub obustronnie, 
  • ból ma charakter pulsujący, rozpierający lub rwący, 
  • zlokalizowany jest w okolicy skroniowo-czołowej (u dzieci rzadko obejmuje potylicę), 
  • napady trwają średnio kilka godzin (od 4 do 72 godzin), 
  • migrenie towarzyszą zwykle nudności i wymioty
  • występuje nadwrażliwość na światło, dźwięk i zapachy
  • napad migreny może poprzedzać tzw. aura, która przejawia się zaburzeniami w postaci parestezji, mroczków przed oczami, ubytkami w polu widzenia itp. (u najmłodszych aura występuje niezwykle rzadko, częściej u dzieci powyżej 10 r.ż.), 
  • dziecko jest rozkojarzone i ma trudności z koncentracją, 
  • mogą pojawić się zawroty głowy, 
  • ból nasila się podczas aktywności fizycznej

Gdy napad migreny ustanie, dziecko może odczuwać pogorszenie samopoczucia jeszcze do 12 godzin. Te tak zwane objawy przetrwałe dotykają 71% dzieci. W tej populacji wiekowej mają one średnie nasilenie i przejawiają się ogólnym osłabieniem, spowolnieniem psychoruchowym, bladością, nudnościami i nadmierną sennością. 

Migrena u dzieci – jak często może się pojawiać? 

Migrena to choroba przewlekła występująca napadowo. U ponad połowy chorych dzieci epizody bólu powtarzają się co najmniej 1-2 razy w ciągu miesiąca, a zwykle kilka razy na miesiąc. Napady bólu u dzieci są częstsze niż u dorosłych, ale jednocześnie krótsze.  

Niekiedy napady migreny wielokrotnie się powtarzają i mają ciężki przebieg, co budzi duży niepokój wśród rodziców. Zawsze należy skonsultować z lekarzem bóle głowy występujące u dziecka. Szczegółowy wywiad medyczny zwykle wystarcza, aby prawidłowo zdiagnozować migrenę. Świadomość, że schorzenie nie zagraża życiu dziecka, obniży poziom stresu rodziców i pomoże łatwiej uporać się z tą dolegliwością.  

Dieta a migrena u dzieci 

Udowodniono, że niektóre składniki diety mogą prowokować napady migrenowe. To, jaki składnik wywołuje niekorzystne objawy, jest sprawą bardzo indywidualną. Co może wyzwalać migrenę? 

  • Tyramina – to związek, który powstaje z rozkładu białek w wyniku ich fermentacji lub długiego przechowywania. Najwięcej tyraminy znajdziemy w serach długo dojrzewających, serach pleśniowych, przetworzonych rybach (wędzone, marynowane), wędlinach, pasztetach, długo przechowywanej wątrobie, sosie sojowym, wywarach mięsnych, przejrzałym awokado i bananie, czekoladzie, suplementach na bazie drożdży, winach. 
  • Dodatki do żywności – powszechnie występują w żywności przetworzonej. Substancje, które potencjalnie mogą wywołać migrenę, to m.in. glutaminian sodu, azotany, azotyny, aspartam, barwniki.  
  • Tłuste posiłki – w badaniach wykazano, że osoby cierpiące na migreny spożywały statystycznie więcej tłuszczu w pożywieniu. 
  • Niska temperatura jedzenia – np. lody, woda z kostkami lodu. Według badań osoby cierpiące na migrenę, które spożywały bardzo chłodne produkty, miewały częstsze bóle głowy w porównaniu do grupy kontrolnej. 
  • Inne pokarmy, np. owoce cytrusowe, orzechy, pestki dyni – są zaliczane do zdrowej żywności, ale niektóre osoby mogą wykazywać na nie szczególną wrażliwość. Przed ich wyeliminowaniem należy potwierdzić, że to one są odpowiedzialne za bóle głowy. Aby sprawnie wychwycić ewentualny czynnik sprawczy, warto prowadzić dzienniczek, w którym notuje się codzienny jadłospis oraz zaznacza epizody bólu głowy.  

Odpowiednia dieta ma więc duże znaczenie w profilaktyce napadów migrenowych. Należy przede wszystkim: 

  • Zadbać o to, aby wszystkie produkty spożywcze były świeże (długie przechowywanie powoduje wzrost zawartości tyraminy w niektórych pokarmach). 
  • Zapewniać odpowiednią podaż płynów (1,5-2 l na dobę), zwiększając tę ilość podczas upałów i w trakcie aktywności fizycznej. Głównym napojem powinna być czysta woda, ale można także podawać dziecku herbatki owocowe, kompoty, rozcieńczone soki owocowo-warzywne, mleko oraz zupy. Kawa, mocna herbata oraz słodzone napoje typu cola nie są wskazane, ponieważ nie nawadniają organizmu, zwiększając dodatkowo ryzyko migreny ze względu na obecność kofeiny. 
  • Unikać wysoko przetworzonej żywności zawierającej liczne dodatki chemiczne 
  • Pamiętać o regularnym spożywaniu 4-5 posiłków dziennie, nie pomijając śniadań. Należy przypominać dziecku o konieczności zjadania II śniadania lub chociażby zdrowej przekąski w szkole. 
  • Uwzględnić w diecie węglowodany złożone z dużą zawartością błonnika, które powoli i stopniowo uwalniają glukozę, nie powodując wahań jej stężenia we krwi. Ich źródłem jest pełnoziarniste pieczywo, ciemny makaron, różnorodne kasze, brązowy ryż oraz warzywa, szczególnie strączkowe. 
  • Ograniczyć spożycie słodyczy. 
  • Zwiększyć udział warzyw i owoców w diecie – w kilku badaniach udowodniono pozytywny wpływ diety wegańskiej na nasilenie i częstość epizodów migreny. Prawdopodobnie dlatego, że bazuje ona przede wszystkim na warzywach i owocach, które zawierają dobroczynne przeciwutleniacze i związki przeciwzapalne.  
  • Zredukować ilość mięsa i podrobów – mają one właściwości prozapalne, dlatego ich ograniczenie działa korzystnie na redukcję stanu zapalnego. Ponadto wędliny i kiełbasy zawierają dużo tyraminy. 
  • Jeśli dziecko ma nadwagę lub cierpi na otyłość, zalecana jest stopniowa normalizacja masy ciała pod okiem lekarza lub dietetyka. Nadmierna ilość tkanki tłuszczowej działa prozapalnie i zwiększa ryzyko rozwoju przewlekłej migreny. 
  • Zadbać o odpowiednią podaż magnezu, witaminy B2 i suplementację witaminy D

Migrena u dzieci – jak ją leczyć? 

Każdy przypadek ostrego lub przewlekłego bólu głowy u dziecka powinien być skonsultowany z neurologiem dziecięcym, zwłaszcza gdy towarzyszą mu inne objawy neurologiczne. Przeprowadzone przez niego badanie fizykalne oraz ewentualnie zlecone badania obrazowe (tomografia, rezonans magnetyczny) umożliwią wykluczenie poważniejszych schorzeń neurologicznych, takich jak np. guzy, tętniaki, naczyniaki. Migrenowe bóle głowy u dzieci wymagają odpowiedniego leczenia, zwłaszcza gdy często się powtarzają. Uważa się, że skuteczne leczenie zmniejsza ryzyko wystąpienia kolejnego napadu. Ponadto epizody silnego bólu, który uniemożliwia normalne funkcjonowanie, negatywnie wpływają na rozwój emocjonalny. Dziecko cierpiące na migreny może stać się impulsywne, agresywne i doświadczać zaburzeń koncentracji. Odbija się to niekorzystnie na życiu rodzinnym, kontaktach z rówieśnikami i wynikach w szkole. Podstawowe cele leczenia to: 

  • zminimalizowanie bólu w czasie napadu, 
  • zmniejszenie częstości napadów i czasu ich trwania, 
  • zapobieganie kolejnym epizodom bólu, 
  • obniżenie poziomu stresu u dziecka, 
  • redukcja objawów towarzyszących (nudności, wymioty, lęk). 

Farmakoterapia powinna być zlecona przez lekarza, aby uniknąć ryzyka związanego z nadużywaniem leków przeciwbólowych dostępnych bez recepty. Ich działania niepożądane (a wśród nich polekowe bóle głowy) mogą ujawnić się, zwłaszcza gdy są przyjmowane częściej niż dwa razy w tygodniu.  

Farmakologiczne leczenie migreny można podzielić na: 

  • doraźne przerywanie bólu – preparaty najlepiej podawać na wczesnym etapie bólu, nie czekając na większe nasilenie. Pozwoli to zmaksymalizować efekt terapeutyczny leków. 
  • zapobieganie napadom migrenowym – takie leczenie stosuje się, gdy napady występują częściej niż 2 razy w miesiącu lub trwają bardzo długo (np. Przez kilka dni). Profilaktyczna farmakoterapia jest także uzasadniona, gdy leczenie doraźne jest przeciwwskazane lub nie przynosi efektów. Chociaż dysponujemy szeroką gamą leków zapobiegających napadom migreny u osób dorosłych, w przypadku leczenia dzieci do tej pory potwierdzono pozytywne działanie flunaryzyny. Powinna być ona stosowana jedynie w ostateczności, gdyż nie jest pozbawiona działań niepożądanych. Najczęstsze z nich to nadmierna senność i zwiększenie masy ciała. Innymi lekami, które można rozważyć w profilaktyce migreny u dzieci, są propranolol i topiramat. 

W ostrej fazie napadu migrenowego w celu złagodzenia bólu stosuje się: 

  • paracetamol – jest powszechnie stosowany u dzieci w leczeniu różnego rodzaju bólu i obniżaniu gorączki. Jest stosunkowo bezpieczny, ale przedawkowanie może doprowadzić do ciężkiego uszkodzenia wątroby. Maksymalna dawka dobowa dla dzieci wynosi 60 mg/kg masy ciała.  
  • ibuprofen – należy do niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Oprócz działania przeciwbólowego i przeciwgorączkowego wykazuje także efekt przeciwzapalny i hamuje agregację płytek krwi. Dowiedziono, że działa silniej niż paracetamol w łagodzeniu bólu migrenowego, jednak maksymalny efekt pojawia się nieco później. Można go stosować u dzieci powyżej 3. miesiąca życia. Maksymalna dawka dobowa to 30-40 mg/kg masy ciała. Ibuprofen należy podawać w dawkach podzielonych po 10 mg/kg masy ciała, zachowując 6-godzinne odstępy. Połączenie ibuprofenu z tryptanami wzmacnia ich efekt terapeutyczny. 
  • sumatryptan – należy do grupy tryptanów. Jego działanie polega na wybiórczym pobudzaniu specyficznych receptorów serotoninowych i zmniejszaniu aktywności nerwu trójdzielnego. Ulgę w migrenie przynosi prawdopodobnie na skutek zwężania patologicznie poszerzonych naczyń krwionośnych oraz hamowania uwalniania neuroprzekaźników prozapalnych. Poza efektem przeciwbólowym tryptany łagodzą także objawy towarzyszące migrenie (nudności, wymioty, światłowstręt). Należy je przyjmować, gdy tylko pojawi się ból, ale nie w czasie samej aury – wówczas mogą okazać się nieskuteczne. W Polsce sumatryptan jest zarejestrowany w leczeniu dorosłych, ale według aktualnych doniesień naukowych może być z powodzeniem doraźnie stosowany także u dzieci od 12. roku życia. Zaleca się wybór donosowej postaci preparatu w dawce 5-20 mg. 

Epizody bólu o lekkim i średnim nasileniu mogą być z powodzeniem leczone ibuprofenem lub innymi niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi na receptę (naproksen, diklofenak). Migreny o ciężkim przebiegu często wymagają podania tryptanów, które wykazują dużą skuteczność w każdej fazie napadu. Może się zdarzyć, że preparaty działające na jednego pacjenta nie sprawdzają się u innej osoby z podobnymi objawami, dlatego leki powinny być dobierane indywidualnie. W skrajnych przypadkach, gdy powyższe leki nie przynoszą ulgi lub migrena się przedłuża, przechodząc w tzw. stan migrenowy, konieczna może się okazać hospitalizacja dziecka

W eliminacji objawów towarzyszących migrenie pomocniczo stosuje się także: 

  • leki przeciwwymiotne (metoklopramid,  prochlorperazyna,  domperidon), 
  • leki uspokajające ułatwiające zasypianie (diazepam, hydroksyzyna), 
  • leki przeciwobrzękowe (mannitol, deksametazon). 

W leczeniu bólu u dzieci poniżej 12. roku życia nie wolno stosować kwasu acetylosalicylowego (aspiryna), gdyż może to doprowadzić do rozwoju zespołu Reya – choroby zagrażającej życiu. U dzieci nie zaleca się także stosowania egrotiaminy

Domowe sposoby na migrenę u dzieci i młodzieży 

Aby pomóc dziecku przetrwać migrenę w domowym zaciszu oraz zmniejszyć ryzyko kolejnych napadów, można zastosować: 

  • chłodne okłady na czoło, 
  • ułożenie dziecka w pozycji leżącej na łóżku w cichym, zaciemnionym pomieszczeniu, 
  • podanie leków przeciwbólowych dostępnych bez recepty (paracetamol, ibuprofen), 
  • unikanie czynników prowokujących napady, jeśli udało się je ustalić, 
  • profilaktykę, na którą składa się odpowiednia dieta, dbałość o prawidłową ilość snu i codzienny aktywny odpoczynek na świeżym powietrzu, 
  • ograniczenie ilości czasu spędzanego przed telewizorem, komputerem i smarftonem, zwłaszcza przed snem, 
  • utrzymanie prawidłowej masy ciała, 
  • akupunkturę i akupresurę, 
  • zastosowanie technik relaksacyjnych, wsparcie psychiczne i unikanie sytuacji stresowych. 

Migrenowe bóle głowy wśród dzieci nie są wcale rzadkim zjawiskiem. Właściwe leczenie jest konieczne, aby po pierwsze przynieść ulgę w cierpieniu, a po drugie zmniejszyć ryzyko kolejnego napadu. W leczeniu migreny wieku dziecięcego największe znaczenie mają paracetamol, ibuprofen i donosowy sumatryptan. Nie można też zapominać o profilaktyce, która odgrywa ważną rolę w zmniejszaniu częstotliwości epizodów bólowych.


Źródła
Zwiń
Rozwiń

Źródła: 

  1. Boćkowski L., Bóle głowy u dzieci – co nowego 2015?, Child Neurology, 2015, 
  2. Boćkowski L., Sendrowski K., Śmigielska-Kuzia J., Doraźne leczenie napadów migrenowych i stanu migrenowego u dzieci i młodzieży, Neurologia Dziecięca, 2011, 
  3. Lewis D., Ashwal S., Hershey A., Hirtz D., Yonker M., Silberestein S., Praktyczne wytyczne dotyczące farmakologicznego leczenia migrenowego bólu głowy u dzieci i młodzieży, American Academy of Neurology, 2004, 
  4. Ornello R., Ripa P., Pistoia F., Degan D., Tiseo C., Carolei A., Sacco S., Migraine and body mass index categories: a systematic review and meta-analysis of observational studies, Journal of Headache and Pain, 2015, 
  5. Rockett F. C., Oliweira V. R., Castro K., Chaves M. LF., Perla A., Perry I. DS., Dietary aspects of migraine trigger factors, Nutrition Reviews, 2012, 
  6. Sun-Edelstein C., Mauskop A., Foods and Supplements in the Managementof Migraine Headaches, Clin J Pain, 2009, 
  7. Wendorff J., Fila M., Migrena u dzieci i młodzieży (charakterystyka symptomatologii i przebiegu klinicznego oraz różnice w postępowaniu terapeutycznym w porównaniu z dorosłymi), Neurol Prakt, 2019, 
  8. Wójcik-Drączkowska H., Bilińska M., Nyka W., Migrena – rozpoznanie i leczenie, Forum Medycyny Rodzinnej, 2007. 
Daj nam znać, co myślisz o tym artykule

Wpisz swój komentarz...
Imię

Masz pytanie, szukasz porady?
Jeśli szukasz darmowej porady w zakresie zdrowia oraz przyjmowania leków lub suplementów diety, chętnie odpowiemy na Twoje pytanie.
Zapytaj farmaceutę