Nadczynność tarczycy u dzieci – jak ją rozpoznać? Przyczyny, objawy i leczenie

Jaką funkcję pełni tarczyca u dzieci? 

Tarczyca jest gruczołem wydzielania wewnętrznego, co oznacza, że produkuje i wydziela do organizmu hormony regulujące różne procesy fizjologiczne. Pracę tarczycy reguluje oś sprzężenia zwrotnego (podwzgórze–przysadka–tarczyca). W mechanizmie tym, ilość wydzielanych przez tarczycę hormonów jest zależna od poziomu produkowanego przez przysadkę mózgową hormonu tyreotropowego (TSH). Jego wysokie stężenie mobilizuje gruczoł tarczycy do wzmożonego wydzielania tyroksyny i trójjodotyroniny, a z kolei wysoki poziom tyroksyny hamuje wydzielanie TSH. Syntezę TSH pobudza tyreoliberyna (TRH) produkowana przez podwzgórze oraz estrogeny. Na wydzielanie hormonów tarczycy ma również wpływ dostępność jodu w surowicy krwi, który wchodzi w ich skład. 

Hormony produkowane przez tarczycę to tyroksyna (T4) i trójjodotyronina (T3). Wywierają one ogromny wpływ na organizm, spełniając funkcję regulatorową dla wielu przemian metabolicznych. Odpowiadają w szczególności za: 

• prawidłowy rozwój fizyczny i psychiczny – stymulują wzrost tkanek i narządów, w tym także układu nerwowego i kostnego, co jest szczególnie istotne u dzieci; 
• właściwe funkcjonowanie mięśni, serca i nerek; 
• zapewnienie odpowiedniej ciepłoty ciała; 
• regulację metabolizmu węglowodanów, białek, tłuszczów, kwasów nukleinowych i witamin; 
• transport wody i jonów; 
• prawidłową pracę gruczołów płciowych. 

Przyczyny nadczynności tarczycy u dzieci – jakie są? 

Nadczynność tarczycy (inaczej hipertyreoza) jest zaburzeniem polegającym na wystąpieniu objawów charakterystycznych dla nadmiaru hormonów tarczycy w organizmie. Przyczyną takiego stanu rzeczy może być: 

• zwiększone wytwarzanie hormonów przez gruczoł tarczowy; 
• zakłócenia w obwodowym metabolizmie hormonów; 
• upośledzenie czynności receptorów wiążących tyroksynę i trójjodotyroninę; 
• przedawkowanie hormonów tarczycy podczas zastępczej terapii hormonalnej. 

Nadczynność tarczycy częściej dotyczy dziewcząt, a jej występowanie w populacji dziecięcej to 0,95 na 1000. 

Rodzaje nadczynności tarczycy 

Biorąc pod uwagę mnogość czynników, które mogą doprowadzić do stanu nadczynności tarczycy, wyróżnia się wiele schorzeń odpowiedzialnych za kliniczne objawy hipertyreozy: 

• choroba Gravesa-Basedowa – jest najczęstszą przyczyną nadczynności tarczycy u dzieci (aż 95% przypadków). To autoimmunologiczne schorzenie, w którego przebiegu dochodzi do zaniku tolerancji immunologicznej wobec własnych tkanek tarczycy. W rezultacie organizm zaczyna wytwarzać przeciwciała skierowane przeciwko receptorom dla TSH (TRAb), co stymuluje tarczycę do nadmiernej produkcji hormonów. Choroba Gravesa-Basedowa, podobnie jak inne schorzenia autoimmunologiczne, znacznie częściej dotyka dziewczynki aniżeli chłopców. Mechanizm rozwoju schorzenia do tej pory pozostaje niejasny, ale uważa się, że w jego genezie biorą udział predyspozycje genetyczne, wpływ środowiska oraz dysfunkcja układu odpornościowego. Choroba Gravesa-Basedowa u dzieci występuje z częstością 1:10000, ze szczytem zachorowań w przedziale wiekowym 9-12 lat; 
• początkowa faza choroby Hashimoto – jest to również schorzenie o podłożu autoimmunologicznym, w którym organizm wytwarza przeciwciała przeciwko tyreoglobulinie (anty-TG) oraz przeciw peroksydazie tarczycowej (anty-TPO). Konsekwencją jest rozwój przewlekłego, limfocytarnego zapalenia tarczycy, co powoduje jej niedoczynność. Jednak w początkowym etapie schorzenie może przejściowo wywołać nadczynność tarczycy. Współistnienie choroby Gravesa-Basedowa i Hashimoto definiowane jest jako “hashicotoxicosis”; 
• autoimmunologiczna nadczynność tarczycy u noworodków – występuje u dzieci, których matka cierpi na chorobę Gravesa-Basedowa. Wynika z przejścia przez łożysko do organizmu dziecka przeciwciał, które stymulują tarczycę do wzmożonego wydzielania. Ten rodzaj schorzenia ma najczęściej przejściowy charakter i występuje bardzo rzadko – z częstością 1:25000-1:500000 urodzeń; 
• nadczynność tarczycy wywołana czynnikami egzogennymi – np. nadmierną podażą hormonów, jodem zawartym w środkach kontrastowych, stosowaniem amiodaronu (lek przeciwarytmiczny);
• nadczynność spowodowana guzkami na tarczycy – większość guzków to łagodne zmiany, które mogą mieć wpływ na wydzielanie hormonów tarczycy. Niewielki odsetek przypadków mogą stanowić guzy nowotworowe, jak np. rak brodawkowaty tarczycy, chłoniak tarczycy; 
• wrodzona, nieautoimmunologiczna nadczynność  tarczycy – jej przyczyną jest mutacja genu TSHR/Gsα kodującego receptory dla TSH. Choroba może być dziedziczona z pokolenia na pokolenie lub pojawić się nieoczekiwanie u dziecka w wyniku spontanicznej mutacji. Nadczynność tarczycy ma wówczas charakter trwały;
• przełom tarczycowy nadczynny – to stan zagrażający życiu. Zaostrzenie objawów nadczynności tarczycy wynika z wyczerpania tolerancji organizmu na utrzymujący się nadmiar hormonów tarczycy. Dawniej do przełomu dochodziło najczęściej po zabiegu chirurgicznym na tarczycy, jeśli wcześniej nie uzyskano stanu eutyreozy. Inne czynniki potencjalnie wyzwalające to infekcje, leczenie radioaktywnym jodem, amiodaronem lub redukcja dawki tyreostatyków. Objawy alarmujące to gorączka, wymioty, biegunka, zaburzenia świadomości, nadmierne pobudzenie, majaczenie, śpiączka. Nieleczony przełom tarczycowy może zakończyć się śmiercią w 20% przypadków; 
• podostre zapalenie tarczycy (choroba de Quervaina) – to inaczej granulocytowe zapalenie tarczycy. Przyczyny stanu zapalnego obejmującego gruczoł tarczowy nie są do końca wyjaśnione. W etiologii rozważa się czynniki genetyczne i infekcje wirusowe (np. grypa, odra, świnka). W początkowej fazie schorzenia dochodzi do uszkodzenia miąższu tarczycy, z którego uwolnione zostają zmagazynowane hormony. Ich stężenie we krwi nadmiernie wzrasta, co powoduje przejściowy stan nadczynności tarczycy. Najbardziej charakterystycznym symptomem jest jednak obrzęk i silny ból tarczycy promieniujący do uszu, żuchwy i górnej części klatki piersiowej. W tej fazie chorobie często towarzyszy gorączka. Po kilku tygodniach stężenie hormonów tarczycy się normalizuje, a następnie rozwija się niedoczynność tarczycy, która u większości osób samoistnie ustępuje po kolejnych kilku tygodniach. Podostre zapalenie tarczycy najczęściej atakuje kobiety w wieku między 30. a 50. rokiem życia, nie można jednak wykluczyć możliwości zachorowania wśród nastolatków i młodych dorosłych;
• gruczolak przysadki – to bardzo rzadkie schorzenie, w którym dochodzi do nadmiernego wzrostu wydzielania hormonu tyreotropowego (TSH), czemu towarzyszy jednocześnie podwyższone stężenie hormonów tarczycy. 

Objawy nadczynności tarczycy u dzieci – jakie są? 

Nadczynność tarczycy wywołuje szereg objawów dotyczących różnych układów i narządów: 

• ze strony układu nerwowego: nadpobudliwość, nadmierna ruchliwość, płaczliwość, drażliwość, problemy z koncentracją; 
• ze strony układu mięśniowego i kostnego: osłabienie siły mięśni, drżenie rąk, zaburzenia mineralizacji kości; 
• ze strony układu krążenia: przyspieszenie akcji serca (tachykardia), zaburzenia rytmu serca (dodatkowe skurcze nadkomorowe), zaburzenia ciśnienia tętniczego (obniża się ciśnienie rozkurczowe, a ciśnienie skurczowe wzrasta), epizody migotania przedsionków; 
• objawy ze strony układu pokarmowego: przyspieszona perystaltyka jelit, częstsze wypróżnienia, powiększenie wątroby, żółtaczka; 
• zaburzenia metabolizmu: uczucie gorąca, chudnięcie mimo dobrego apetytu, nietolerancja glukozy, zaostrzenie cukrzycy (jeśli współwystępuje); 
• objawy skórne: nasilona potliwość, wypadanie włosów, niekiedy świąd skóry, ciepłota i wilgotność skóry, dermografizm (widoczne, czerwone ślady w miejscach które naciśniemy palcem); 
• objawy ze strony oczu: wytrzeszcz (orbitopatia), podwójne widzenie, zaczerwienienie spojówek i powiek, sporadycznie także zmiany naciekowe i nienaciekowe (tzw. objaw Graefego); 
• zaburzenia miesiączkowania u dziewczynek: opóźnienie pierwszej miesiączki, nieregularne cykle. 

Nadczynność tarczycy negatywnie wpływa także na zdrowie psychiczne – u chorych dzieci obserwuje się wyższe ryzyko wystąpienia zaburzeń takich jak: 

• ADHD (Zespół nadpobudliwości psychoruchowej) – w grupie dzieci z nadczynnością tarczycy występowanie ADHD jest średnio dwukrotnie częstsze niż w populacji zdrowych dzieci; 
• zaburzenia adaptacyjne; 
• stany lękowe; 
• choroba afektywna dwubiegunowa; 
• depresja; 
• myśli samobójcze. 

Poza ADHD, wystąpienie tych zaburzeń jest zależne od płci – zaobserwowano, że częściej dotyczą one chłopców z nadczynnością tarczycy. Nierzadko stwierdzenie zaburzeń zachowania poprzedza zdiagnozowanie problemów z tarczycą. Dlatego gdy u dziecka pojawią się stany lękowe, depresja lub inne zaburzenia psychiczne, warto profilaktycznie wykonać badania w kierunku nadczynności tarczycy.

Nadczynność tarczycy u dziecka – diagnostyka 

W rozpoznaniu nadczynności tarczycy pomaga: 

• badanie krwi, oceniające poziom wolnych hormonów tarczycowych (FT3 i FT4), hormonu tyreotropowego (TSH) oraz swoistych przeciwciał przeciwtarczycowych (TRAb); 
• badanie palpacyjne gruczołu tarczowego – można stwierdzić jego powiększenie (wole); 
• badanie ultrasonograficzne tarczycy (USG) – wykrywa ewentualne zmiany ogniskowe (wole guzkowe) oraz zmiany echogeniczności (w przebiegu choroby Gravesa-Basedowa); 
• niekiedy także biopsja cienkoigłowa jeśli stwierdzi się obecność guzków tarczycy. 

Przy nadczynności tarczycy stężenie trójjodotyroniny (T3) i tyroksyny (T4) jest podwyższone, poziom hormonu TSH jest zwykle znacznie obniżony, a w przebiegu choroby Gravesa-Basedowa wykrywa się także przeciwciała przeciwtarczycowe (anty-TSHR). Tak zwana subkliniczna nadczynność to stan, w którym podczas badań stwierdza się obniżone stężenie TSH, podczas gdy poziom hormonów tarczycy mieści się jeszcze w normie. Może to być pierwszy etap schorzenia, po którym rozwinie się jawna nadczynność z objawami klinicznymi. 

TSH jest dobrym wskaźnikiem czynności tarczycy w kontroli pierwotnej nadczynności tarczycy, natomiast w zaburzeniach na osi podwzgórze-przysadka, jego stężenie może paradoksalnie nadmiernie wzrosnąć. Wówczas należy kierować się przede wszystkim stężeniem wolnych hormonów. Zakres prawidłowej wartości TSH jest sprawą bardzo indywidualną, zależną od wieku, płci, masy ciała, stanu odżywienia, przyjmowanych leków i zmienności osobniczej. Stężenie hormonu tyreotropowego ulega także dobowym wahaniom (osiągając szczyt wydzielania w nocy). Ma tendencję do obniżania się w czasie ostrych stanów chorobowych oraz wzrostu podczas procesu zdrowienia. Jednakowa wartość TSH dla jednej osoby może oznaczać normę, a dla drugiej stan patologiczny. Dlatego interpretacja wyników jest zadaniem endokrynologa.

Leczenie nadczynności tarczycy u dzieci – jak przebiega? 

Niestety wciąż brakuje w pełni skutecznego lekarstwa, które przywróciłyby prawidłową pracę tarczycy, nie dając skutków ubocznych. Dostępne opcje terapeutyczne mają pewne ograniczenia, a ich stosowanie niemal zawsze wiąże się z działaniami niepożądanymi. 

Leczenie nadczynności tarczycy u dzieci obejmuje poniższe metody terapeutyczne: 

• leki przeciwtarczycowe, 
• radioaktywny jod, 
• leczenie operacyjne (chirurgiczne usunięcie gruczołu tarczowego),
• leki pomocnicze (β-adrenolityki, preparaty jodu, glikokortykosteroidy, węglan litu, nadchloran potasu i nadchloran sodu). 

Schemat leczenia zwykle rozpoczyna się od zastosowania leków przeciwtarczycowych, dla których w dalszej kolejności alternatywą jest leczenie jodem radioaktywnym, a ostatecznie chirurgiczne usunięcie gruczołu. Do podjęcia kolejnych kroków terapeutycznych zmuszają działania niepożądane leków, nawroty choroby lub brak współpracy małego pacjenta lub jego rodziców z lekarzem, co skutkuje miernymi efektami terapii. Podejście do leczenia może się różnić w zależności od indywidualnego pacjenta, ponieważ zawsze bierze się pod uwagę stopień ciężkości choroby i wiek dziecka. 

Leki przeciwtarczycowe w leczeniu nadczynności tarczycy u dzieci 

Leki przeciwtarczycowe (inaczej tyreostatyki) są stosowane jako leczenie pierwszego rzutu. Do grupy tyreostatyków należą pochodne imidazolu: tiamazol, karbimazol, metimazol oraz pochodna tiomocznika o nazwie propylotiouracyl. Po zażyciu gromadzą się w gruczole tarczowym, osiągając lokalnie wysokie stężenie. Ich mechanizm działania polega na hamowaniu wstępnego etapu syntezy hormonów tarczycy poprzez zakłócanie procesu jodowania reszt tyrozyny i sprzęgania jodotyrozyn. Wykazują także działanie immunosupresyjne, czego efektem jest wyciszenie procesów autoimmunologicznych towarzyszących chorobie Gravesa-Basedowa.  

Lekiem z wyboru jest zwykle tiamazol, ponieważ podawany raz dziennie w dużo niższej dawce, wykazuje podobną skuteczność co propylotiouracyl, który należy przyjmować aż 2-3 razy na dobę. Dawkę tyreostatyku ustala się indywidualnie, biorąc pod uwagę nasilenie choroby, wielkość wola i podaż jodu. Efekty są widoczne po około 2-4 tygodniach od rozpoczęcia terapii, niemniej jednak funkcję tarczycy należy regularnie monitorować, oznaczając stężenie jej hormonów początkowo co 4-6 tygodni, a następnie co kilka miesięcy. Leczenie farmakologiczne u dzieci kontynuuje się przez co najmniej 2 lata. 

Leki przeciwtarczycowe stosuje się również w celu przygotowania do operacji wola guzkowego nadczynnego. Ustabilizowanie stężenia hormonów zajmuje wówczas kilka tygodni. 

Rodzaj i częstość występowania działań niepożądanych zależą od dawki tyreostatyku oraz wieku pacjenta. Łagodne skutki uboczne są częściej stwierdzane u dzieci, natomiast cięższe powikłania odnotowuje się z podobną częstością we wszystkich grupach wiekowych. 

Działania niepożądane tyreostatyków obejmują: 

• zmiany skórne – są najczęściej łagodne i ustępują po zastosowaniu leku przeciwhistaminowego; 
• bóle stawów – mogą zwiastować wystąpienie ciężkiego, wędrującego zapalenia stawów, dlatego stanowią wskazanie do przerwania leczenia; 
• agranulocytoza i granulocytopenia – czyli w uproszczeniu spadek liczby granulocytów. Taki stan znacznie upośledza działanie układu odpornościowego, dlatego w przypadku objawów infekcji (gorączka, ból gardła) konieczne jest natychmiastowe wstrzymanie leczenia tyreostatykami i wykonanie morfologii krwi. Stwierdzenie agranulocytozy wymaga specjalistycznego leczenia i hospitalizacji. Ryzyko zgonu szacowane jest na 16%. Takie powikłanie na szczęście zdarza się stosunkowo rzadko; 
• hepatotoksyczność – uszkodzenie wątroby najczęściej powoduje propylotiouracyl. Przejawia się to brakiem apetytu, nudnościami, powiększeniem wątroby, bólem brzucha, ciemniejszym zabarwieniem moczu, swędzącym rumieniem na skórze i uciążliwym zmęczeniem. To poważny stan, dlatego w razie zaobserwowania u dziecka takich objawów należy zaprzestać podawania leku i niezwłocznie skontaktować się z lekarzem. Uszkodzenie wątroby spowodowane propylotiouracylem zagraża życiu (25-50% śmiertelność), dlatego też obecnie nie jest to lek pierwszego rzutu; 
• autoimmunologiczne zapalenie naczyń – występuje częściej u Azjatów. W przebiegu schorzenia obserwuje się zmiany skórne, zapalenie stawów, uszkodzenie nerek i zapalenie zatok przynosowych. U większości chorych po odstawieniu leku zaburzenia te cofają się samoistnie;  
• zespół zapalenia stawów – to ciężkie działanie niepożądane, które dotyka 1-2% leczonych tyreostatykami. Rozwija się zwykle w pierwszych 2 miesiącach terapii. Pierwszym objawem jest obrzęk i nadmierna ciepłota okolic stawów. U chorych stosujących propylotiouracyl, oprócz zapalenia stawów może dojść do rozwoju kłębuszkowego zapalenia nerek, powiększenia śledziony, wysypek oraz gorączki; 
• działanie teratogenne – chociaż nie dotyczy to dzieci, warto wiedzieć, że stosowanie tiamazolu w ciąży może skutkować zaburzeniami w rozwoju płodu, takimi jak niedorozwój skóry głowy, niedrożność nozdrzy, zarośnięcie przełyku czy przetoka tchawiczo-przełykowa. 

Poprzez leczenie farmakologiczne remisję choroby udaje się zwykle uzyskać, gdy wole jest stosunkowo małe, a poziom przeciwciał TRAb niski. Niestety ze względu na mały odsetek przypadków remisji (ok. 15%), większość dzieci wymaga w dalszej kolejności podjęcia bardziej radykalnego leczenia (radioaktywny jod lub operacja). 

Radioaktywny jod w leczeniu nadczynności tarczycy u dzieci 

Leczenie nadczynności tarczycy radioaktywnym jodem (RAI/ I131) jest stosowane od ponad 60 lat. W tym czasie udokumentowano mnóstwo przypadków użycia izotopu I131 w populacji dziecięcej, w tym także u niemowląt w 1. roku życia. 

Skuteczność tej metody leczniczej szacowana jest na 95%, a co najważniejsze stwierdza się jedynie niewielki odsetek powikłań. 

Działanie radioaktywnego jodu ma na celu całkowitą destrukcję miąższu tarczycy. Po 2-3 miesiącach uzyskuje się stan niedoczynności tarczycy, który łatwiej opanować, podając egzogenne hormony. Dawka zależy od wielkości gruczołu, a jeśli jego masa przekracza 80 g leczenie traci na skuteczności i pacjenta często kieruje się od razu na operację. 

Działania niepożądane występujące podczas terapii jodem radioaktywnym to: 

• ból tarczycy – w czasie pierwszego tygodnia leczenia mniej niż 10% dzieci odczuwa tkliwość okolicy tarczycy. Można wówczas doraźnie zastosować niesteroidowe leki przeciwzapalne, a po jakimś czasie dolegliwości powinny samoistnie ustąpić; 
• przełom tarczycowy – to rzadkie powikłanie, które może się pojawić w pierwszych dwóch tygodniach terapii; 
• niedoczynność przytarczyc – ma zwykle charakter przejściowy, jest bardzo rzadkim skutkiem ubocznym; 
• wzrost miana przeciwciał przeciwreceptorowych – ich stężenie może znacznie wzrosnąć, co ma negatywny wpływ na istniejące choroby oczu, a dla dziewcząt w przyszłości może stanowić zagrożenie dla utrzymania ciąży; 
• przejściowe powiększenie tarczycy – które utrzymuje się zwykle do 14 dni; 
• obrzęk szyi i ślinianek. 

Przeciwnicy radioterapii wskazują na późniejsze podwyższone ryzyko zachorowania na nowotwory tarczycy, jednak badania wykazały, że ryzyko to dotyczy wyłącznie ekspozycji na promieniowanie o niskim natężeniu, podczas gdy w terapii wykorzystuje się wyższe dawki RAI. Według zgromadzonych danych poddanie się leczeniu radioaktywnym jodem w dzieciństwie nie wpływa na zwiększone ryzyko chorób nowotworowych tarczycy. Przyjmuje się, że tę metodę leczenia można wdrażać u dzieci powyżej 5. roku życia. 

Nadczynność tarczycy u dzieci – leczenie operacyjne 

Leczenie operacyjne nadczynności tarczycy polega na przeprowadzeniu tyreoidektomii, czyli całkowitego usunięcia gruczołu tarczowego. Operację tę wykonuje się w znieczuleniu ogólnym. 

Wskazaniem do radykalnego leczenia chirurgicznego jest: 

• znaczny przerost gruczołu tarczowego (niekiedy uciska on sąsiadujące struktury – tchawicę, naczynia krwionośne); 
• ciężka orbitopatia tarczycowa; 
• brak jodochwytności; 
• wiek dziecka poniżej 5 lat; 
• obecność zmian guzkowatych o charakterze nowotworowym. 

Przed operacją konieczna jest normalizacja poziomu hormonów tarczycy, w przeciwnym razie zabieg chirurgiczny mógłby zagrażać wystąpieniem groźnego przełomu tarczycowego. Do możliwych powikłań leczenia operacyjnego zalicza się krwawienia, powstawanie blizn, uszkodzenie nerwu krtaniowego wstecznego (przejawia się chrypką) oraz niezamierzone uszkodzenie lub usunięcie przytarczyc (skutkujące hipokalcemią). Jeśli zabieg przebiegnie pomyślnie, pacjent jeszcze tego samego dnia może wstać z łóżka i przyjmować płyny. Ból pooperacyjny zwykle nie jest bardzo nasilony i wystarcza doraźne podawanie leków przeciwbólowych. Chociaż mobilność pacjenta nie jest ograniczona, w kolejnych dobach należy wystrzegać się wykonywania gwałtownych ruchów głową. Po usunięciu tarczycy stosuje się hormonalną terapię zastępczą, która polega na codziennym podawaniu preparatu tyroksyny, której dawkę ustala się indywidualnie na podstawie poziomu TSH oraz masy ciała. 

Pozostałe leki stosowane w nadczynności tarczycy u dzieci 

Łagodzenie objawów nadczynności tarczycy w początkowym etapie leczenia oraz terapię przełomu tarczycowego mogą wspomóc β-adrenolityki (np. propranolol) podawane doustnie 2 razy dziennie w dawce 2 mg/kg/dobę, aż do osiągnięcia stanu eutyreozy (właściwego poziomu hormonów tarczycy). Leków tych nie można stosować u dzieci z niewydolnością serca i astmą. 

Organiczne i nieorganiczne związki jodu (np. płyn Lugola) są stosowane w celu przygotowania do operacji usunięcia tarczycy oraz w leczeniu przełomu tarczycowego. 

Węglan litu jest lekiem II rzutu w leczeniu nadczynności tarczycy. Hamuje on uwalnianie hormonów tarczycy. W czasie leczenia należy regularnie oznaczać jego stężenie we krwi, ponieważ przekroczenie bezpiecznego poziomu grozi wystąpieniem działań niepożądanych. Węglan litu znajduje zastosowanie w przypadkach opornych na leczenie tyreostatykami, jodem, przed terapią jodem promieniotwórczym (celem spotęgowania retencji jodu) oraz w stanach granulocytopenii, ponieważ korzystnie wpływa na odbudowę liczebności białych krwinek. 

Nadchloran potasu hamuje transport jodu do gruczołu tarczowego i nasila jego uwalnianie z tarczycy, zmniejszając tym samym poziom tyroksyny i trójjodotyroniny. Jest wykorzystywany w leczeniu i zapobieganiu nadczynności tarczycy indukowanej jodem. 

Glikokortykosteroidy wdraża się do leczenia w ciężkim przebiegu nadczynności, w przełomie tarczycowym oraz we wszelkich, ostrych stanach zapalnych (np. podostre zapalenie tarczycy, popromienne zapalenie tarczycy). 

Niezależnie od sposobu leczenia, dziecko z nadczynnością tarczycy powinno być pod stałą opieką endokrynologa. W celu dobrej kontroli schorzenia należy regularnie wykonywać oznaczanie poziomu hormonów tarczycy i TSH.

Dieta dla dziecka z nadczynnością tarczycy 

Mimo tego, że przy nadczynności tarczycy zwykle nie trzeba martwić się nadmierną masą ciała (występuje raczej tendencja do chudnięcia), warto pochylić się nad dietą dziecka. Sama interwencja dietetyczna nie wyleczy choroby, ale z pewnością poprawi ogólny stan organizmu i wspomoże proces leczenia farmakologicznego. 

Dieta dla dziecka z nadczynnością tarczycy powinna uwzględniać: 

• wartościowe źródła białka – jaja, chude mięso drobiowe, ryby morskie, mleko, fermentowane produkty mleczne, warzywa strączkowe; 
• witaminy – których bogactwo znajdziemy w warzywach, owocach, orzechach i nasionach; 
• zdrowe węglowodany – zbożowe produkty pełnoziarniste, chleb razowy, różnorodne kasze, brązowy ryż, pełnoziarnisty makaron, płatki owsiane, jaglane, orkiszowe, otręby itp.;
• produkty bogate w wapń – nabiał, sezam, sardynki, mak, suszone morele, jarmuż, kapusta włoska, brokuły, orzechy, tofu, mleko roślinne wzbogacane w wapń; 
• suplementację witaminy D; 
• kwasy omega-3 – mają działania przeciwzapalne i stymulujące układ odpornościowy, znajdziemy je w oleju lnianym, oliwie z oliwek, oleju rzepakowym, tranie, tłustych rybach morskich, orzechach włoskich; 
• unikanie kofeiny – dzieci cierpiące na nadczynność tarczycy borykają się z nadmiernym pobudzeniem, a przyjmowanie kofeiny może dodatkowo nasilać objawy. Źródłami kofeiny w diecie dziecka są czarna herbata i napoje typu cola; 
• ograniczenie produktów działających prozapalnie – ponieważ w zdecydowanej większości przypadków powodem zaburzeń jest autoimmunologiczna choroba Gravesa-Basedowa, dieta powinna wykluczać spożycie produktów nasilających stany zapalne: słodycze, słodzone napoje, żywność wysoko przetworzona, fast food, tłuszcze zwierzęce, duże ilości czerwonego mięsa, produkty z oczyszczonej, białej mąki (zwłaszcza pieczywo cukiernicze, pączki i drożdżówki); 
• odpowiedni sposób przyrządzania potraw – z ograniczeniem smażenia na rzecz pieczenia, gotowania, gotowania na parze, duszenia. 

Wczesne rozpoznanie nadczynności tarczycy umożliwia podjęcie działań, dzięki którym chore dziecko może prawidłowo się rozwijać i prowadzić normalne życie. Chociaż leki stosowane w celu normalizacji stężenia hormonów tarczycy nie są doskonałe, groźne powikłania terapii zdarzają się na szczęście stosunkowo rzadko. Nie należy zwlekać z podjęciem leczenia, ponieważ bagatelizowanie schorzenia może mieć dla dziecka poważne konsekwencje zdrowotne.

Przeczytaj również:
Niedoczynność tarczycy u dzieci – przyczyny, objawy, dieta i leczenie