Wątroba a cholesterol – jaki ma wpływ na jej zdrowie?

Cholesterol transportowany jest przez białko, we krwi wiąże się z albuminami, tworząc tzw. lipoproteiny. LDL przenoszą około 65% cholesterolu zawartego we krwi. Cholesterol ten po połączeniu z innymi substancjami odkłada się w ścianach tętnic w postaci blaszek miażdżycowych. Lipoproteiny o dużej gęstości HDL przenoszą około 20% cholesterolu we krwi. Zawierają one lecytynę, która działa jak detergent – rozpuszcza cholesterol w ścianie tętnic, przenosząc go do wątroby. W wątrobie z cholesterolu syntetyzowane są kwasy żółciowe. Cholesterol odgrywa także istotną rolę w produkcji hormonów steroidowych. 

Cholesterol a wątroba – co mają wspólnego? 

Jedną z najważniejszych funkcji wątroby jest produkcja (synteza) i rozkład cholesterolu. Prawidłowe funkcjonowanie i regenerowanie wątroby wpływa na tempo zachodzących w niej procesów. Jednak w rzadkich przypadkach wysoki poziom cholesterolu jest skutkiem schorzeń wątroby.  

Do głównych przyczyn podwyższonego poziomu cholesterolu zalicza się: 

• Czynniki genetyczne – niektóre geny mogą odgrywać znaczącą rolę w metabolizmie „złego” cholesterolu LDL. Dziedziczona hipercholesterolemia może prowadzić do chorób serca. 
• Wiek i płeć – kobiety przed okresem przekwitania mają zazwyczaj niższy poziom cholesterolu całkowitego w porównaniu do mężczyzn w tym samym wieku. Estrogeny podwyższają poziom „dobrego” cholesterolu HDL, dlatego w okresie rozrodczym kobiety są niejako chronione przed rozwojem chorób serca. Po 50. roku życia zależność wysokiego stężenia cholesterolu u płci się zmienia i kobiety mają na ogół wyższe stężenie niż mężczyźni. 
• Nadwaga i otyłość – zbyt duża masa ciała wpływa na podwyższenie stężenia „złego” cholesterolu LDL. 
• Dieta – bogaty w nasycone kwasy tłuszczowe i cholesterol pokarm podwyższa ogólne stężenie cholesterolu we krwi. 

Wątroba – od czego zależy jej dobra kondycja? 

Kondycja wątroby ma ogromny wpływ na prawidłowe funkcjonowanie wątroby. Przeciążenie tego organu wpływa na zachodzące procesy w organizmie, a także na samopoczucie człowieka. Ciągłe zmęczenie, dolegliwości gastryczne i uczucie ciężkości po obfitym posiłku, nadwaga, nadciśnienie i trudności z koncentracją to jedne w wielu objawów sygnalizujących, że wątroba jest przeciążona. 

Co wpływa na przeciążenie wątroby? 

Dieta

Zdrowa dieta pomaga obniżyć masę ciała, a to wpływa na obniżenie poziomu cholesterolu. Powinno się wykluczyć z diety produkty bogate w nasycone kwasy tłuszczowe oraz nienasycone kwasy tłuszczowe typu trans (np. masło, śmietanę, sery topione, tłuste mięso, ciasta, ciastka i batony). Produkty sprzyjające obniżeniu poziomu cholesterolu to np. produkty pełnoziarniste, owoce i warzywa, tłuste ryby, orzechy, nasiona i oleje roślinne. Sztuczne dodatki używane w przetworzonej żywności mogą również obciążać wątrobę, gdyż to właśnie wątroba odpowiada za zneutralizowanie toksycznych substancji w organizmie. Toksyczne substancje wpływają bezpośrednio na uszkodzenie komórek wątroby.  

Używki

Alkohol jest najczęstszą przyczyną uszkodzenia wątroby w Europie. Nawet niewielkie ilości wypitego alkoholu mogą mieć szkodliwy wpływ na wątrobę. Systematyczne spożywanie alkoholu prowadzi do alkoholowego stłuszczenia wątroby, co wiąże się z przewlekłym uszkodzeniem tego narządu. 

Niektóre leki

Niektóre leki mogą wywołać ostrą niewydolność wątroby. Zaliczamy do nich: 

• paracetamol, 
• indometacynę, 
• fentoiny, 
• karbamazepiny, 
• a także w wysokich dawkach obniżające poziom cholesterolu statyny. 

Wysoki poziom cholesterolu a choroby wątroby  

W celu rozpoznania zaburzeń związanych z funkcjonowaniem wątroby zwykle wykonuje się badania laboratoryjne związane z aktywnością enzymów wątrobowych:  

• ASPAT – amintotransferaza asparaginowa, 
• ALAT – aminotransferaza alaninowa, 
• GGTP – gamma-glutamylotranspeptydaza. 

Dodatkowo można wykonać badanie obrazowe USG, które z dużym prawdopodobieństwem umożliwi lekarzowi postawienie diagnozy. 

Stłuszczenie wątroby a cholesterol 

Przy stłuszczeniu wątroby ogólny poziom cholesterolu jest zazwyczaj prawidłowy, zbyt niski jest natomiast poziom „dobrej frakcji cholesterolu” HDL. Podwyższony może być poziom gamma-glutamylotranspeptydazy (GGTP). 

Marskość wątroby a cholesterol 

W przewlekłych chorobach wątroby podwyższony poziom cholesterolu jest zjawiskiem częstym, natomiast stężenie cholesterolu spada w zaawansowanych stadiach marskości wątroby. Jest to spowodowane upośledzeniem funkcji syntetycznej wątroby.  

Jak obniżyć poziom cholesterolu i poprawić pracę wątroby? 

Im bardziej wątroba jest obciążona, tym ciężej o regenerację i utrzymanie prawidłowego stężenia cholesterolu, dlatego należy dbać bezpośrednio o ten narząd w organizmie. Zalecenia pomagające obniżyć poziom cholesterolu to: 

Odpowiednia dieta i aktywność fizyczna 

• Całkowita ilość spożywanych tłuszczów powinna być mniejsza niż 30% dziennego spożycia kcal. 
• Należy wyeliminować produkty bogate w nasycone kwasy tłuszczowe oraz nienasycone kwasy tłuszczowe typu trans. 
• Węglowodany powinny stanowić około 60% dziennego spożycia kcal. 
• Preferowane węglowodany to: produkty pełnoziarniste o wysokiej zawartości błonnika pokarmowego, owoce, warzywa i nasiona roślin strączkowych. 
• Zaleca się spożywanie tłustych ryb i olei roślinnych przy jednoczesnym wyeliminowaniu z diety tłustego mięsa. 
• Aktywność fizyczna zwiększa wrażliwość na insulinę, obniża poziom trójglicerydów przy jednoczesnym podwyższaniu poziomu „dobrego” cholesterolu HDL, co wpływa na redukcję ryzyka związanego z zapadalnością na choroby układu krwionośnego. 

Zioła wspomagające obniżanie poziomu cholesterolu we krwi: 

• karczoch zwyczajny – ma działanie żółciopędne i żółciotwórcze, zawiera cynarynę, która wspomaga pracę wątroby. Znacznie obniża cholesterol. 
• ostropest plamisty – zawiera sylimarynę – substancję działającą ochronnie na komórki wątroby.

Wyeliminuj używki 

Warto znacząco ograniczyć lub wyeliminować spożywanie alkoholu i kofeiny, gdyż obciążają one wątrobę. 

Leczenie farmakologiczne 

W przypadku gdy wyżej opisane metody nie prowadzą do obniżenia poziomu cholesterolu, lekarz może przepisać odpowiednie leki pomagające unormować jego poziom w organizmie: 

• statyny – leki o najsilniejszym działaniu obniżającym stężenie cholesterolu LDL. Ich mechanizm polega na ograniczeniu produkcji oraz zwiększeniu zdolności usuwania cholesterolu przez wątrobę. Nieznacznie wpływa na poziom trójglicerydów oraz cholesterolu HDL; 
• żywice jonowymienne – substancja zawarta w tych lekach wiąże się z kwasami żółciowymi i pomaga w ich usunięciu na drodze wydalania; 
• inhibitory absorbcji cholesterolu – jak sama nazwa wskazuje, leki te hamują wchłanianie cholesterolu w jelicie.