Kategorie
Gemini.pl

Artykuły

X - Aurovitas Tributron
X - Nowości 2024
X - Solpharma
X - Hello Spring
X - Tydzień francuskich marek
X - Światowy Dzień Zdrowia Jamy Ustnej

Badania wzroku

Sortuj wg

Badania wzroku – metody i rodzaje badania wzroku

Wzrok to jeden z pięciu głównych zmysłów człowieka. Oczy są odpowiedzialne za odbieranie bodźców ze środowiska. Są one bardzo ważnym narządem, o który należy dbać przez całe życie. Dlatego aby utrzymać oczy oraz wzrok w dobrej kondycji, warto wykonywać kontrolne badania wzroku. Rynek oferuje różne badania okulistyczne. Kiedy warto zastosować poszczególne z nich? Czytaj więcej...

Badanie wzroku u okulisty – jak przebiega? 

Badania wzroku są przeprowadzane w gabinecie lekarza okulisty. Do wizyty pacjent powinien się odpowiednio przygotować. W okolicach oczu nie należy nakładać makijażu, gdyż może to zaburzyć wyniki badań. Przed wizytą pacjent powinien zdjąć soczewki kontaktowe oraz sprawdzić, jaką moc szkieł (lub soczewek) aktualnie nosi.  

Na początku lekarz przeprowadzi wywiad z pacjentem, zadając pytania o historię choroby i aktualne dolegliwości. Pacjent powinien przedstawić lekarzowi wcześniejsze badania narządu wzroku, jeśli takie posiada. Okulistę należy poinformować o tym, jakie leki i suplementy diety przyjmujemy oraz na jakie choroby przewlekłe cierpimy. Ważną informacją może okazać się także historia chorób oczu występująca w rodzinie. 

Następnie okulista przejdzie do przedmiotowego badania pacjenta. Lekarz oceni wygląd powiek, oczodołu, rozstawu oczu, a także ruchliwości i wielkości gałek ocznych. W kolejnym etapie wizyty lekarz okulista przejdzie do badania ostrości wzroku.  

Kiedy musisz zbadać wzrok? 

Pacjent powinien udać się do lekarza okulisty, gdy pojawią się u niego niepokojące objawy, takie jak: 

  • pogorszenie ostrości wzroku przy widzeniu w dal lub przy patrzeniu z bliska, 
  • stany zapalne gałek ocznych, zaczerwienienie, podrażnienie, nadmierne łzawienie, 
  • światłowstręt, 
  • odczucie suchych, zmęczonych oczu, 
  • widoczne zmiany w gałce ocznej, np. popękane naczynka krwionośne, krwiak w gałce ocznej, 
  • bóle głowy

Wskazaniem do konsultacji okulistycznej jest także uraz mechaniczny oka. 

Jak często wykonywać badanie wzroku? 

Wiele chorób oczu przez długi czas nie daje żadnych niepokojących objawów, dlatego bardzo ważna jest regularna kontrola narządu wzroku. Regularne badania wzroku są obowiązkowe wśród osób pracujących. Badania wykonywane są w ramach podstawowych badań medycyny pracy i odbywają się nie rzadziej niż raz na 5 lat. Osoby pracujące powyżej 4 godzin przed ekranem komputera czy monitor oraz przebywające w środowisku z podwyższonym z narażeniem na pyły, gazy czy chemikalia mogą częściej doświadczać występowania chorób oczu. Wraz z wiekiem pogarsza się jakość widzenia, dlatego osoby w wieku powyżej 40 lat powinny raz do roku wykonywać kontrolne badanie wzroku

Badania wzroku – rodzaje 

Po przeprowadzeniu wywiadu z pacjentem lekarz okulista przechodzi do zbadania oczu i wzroku. Metody badania wzroku możemy podzielić na: 

  • podstawowe badania wzroku
  • dodatkowe badania wzroku

Podstawowe badania wzroku 

Badanie ostrości wzroku 

Badanie to ma na celu ocenę zdolności rozdzielczych siatkówki oka, która znajduje się wewnątrz gałki ocznej. Dzięki tej strukturze, która składa się z czopków i pręcików, do mózgu dociera widziany obraz. Ostrość wzroku bada się za pomocą tablicy Snellena. Znajdują się na niej optotypy, czyli liczby, litery lub obrazki (pismo obrazkowe przeznaczone jest dla dzieci). Pacjent odczytuje z odległości 5-6 metrów cyfry lub litery, starając się dobrze odczytać jak najniższe rzędy na tablicy. Dzięki temu badaniu lekarz określa minutę kątową, czyli stosunek odległości odczytania danego optotypu do odległości, z której powinien być rozpoznany. Odczytywanie znaków na tablicy Snellena służy głównie do wykrywania i oceny stopnia krótkowzroczności. Podczas tego badania lekarz rozpoznaje wadę wzroku i dobiera rodzaj oraz moc szkieł dla konkretnego pacjenta.  

Komputerowe badanie wzroku 

Ten rodzaj badania wzroku jest przeprowadzany za pomocą autorefraktometru. W jego trakcie badana jest krzywizna rogówki oka, dzięki czemu urządzenie określa wadę wzroku, a nawet astygmatyzm. Podczas badania wykorzystywana jest zasada skiaskopii, która polega na obserwacji ruchu refleksu z dna oka wywołanego rzutowaniem świetlnym. Badanie to jest tylko dodatkowym narzędziem używanym przez okulistów w celu przybliżenia wady wzroku, jaka może występować u pacjenta. Ze względu na aberracje podczas komputerowego badania wzroku wyniku nie można traktować dosłownie. Wzrok należy zbadać także na tablicy Snellena.  

Badanie dna oka 

W trakcie tego badania wzroku lekarz okulista ocenia stan tylnego odcinka oka. Lekarz ogląda siatkówkę, tarczę nerwu wzrokowego oraz naczynia krwionośne w oku i ocenia ich stan. Dzięki temu prostemu badaniu okulista jest w stanie wykluczyć lub zdiagnozować wiele chorób oczu, a nawet choroby ogólnoustrojowe. Badanie to może być przeprowadzane po zakropieniu do oczu leku, który rozszerza źrenice. Pozwala to na dokładniejsze zbadanie struktur znajdujących się w oku. Badanie to można przeprowadzić na kilka sposobów. Lekarz może użyć oftalmoskopu lub lampy szczelinowej. Zastosowanie lamy szczelinowej pozwala na uzyskanie obrazu trójwymiarowego. Do badania dna oka można zastosować urządzenie zwane funduskamerą. Lekarz wykonuje zdjęcie dna oka w bardzo wysokiej rozdzielczości, co pozwala na dokładne obejrzenie badanych struktur.  

Badanie ciśnienia wewnątrzgałkowego 

Ciśnienie wewnątrzgałkowe jest badane podczas standardowej wizyty u okulisty. Badanie polega na określeniu równowagi między wytwarzaną a odpływającą cieczą wodnistą z oka. Prawidłowe ciśnienie w oku określa się jako zakres wartości od 10 do 21 mm Hg. W ciągu dnia ciśnienie może się zmieniać, stąd tak duży zakres. Wysokie ciśnienie wewnątrz gałki ocznej jest poważnym problemem. Może oznaczać, że pacjent cierpi na jaskrę. Ciśnienie wewnątrzgałkowe może być badane za pomocą różnych przyrządów. Najczęściej wykorzystywanym w gabinetach okulistycznych jest tonometr bezkontaktowy. Badanie polega na spłaszczeniu centralnej części rogówki przez podmuch powietrza wytwarzany przez tonometr. Następnie wynik pomiaru obliczany jest na podstawie czasu potrzebnego do spłaszczenia rogówki oka. Mimo że jest to metoda bezkontaktowa, poprzez silny podmuch powietrza kierowany w stronę gałki ocznej sprawia pacjentom dyskomfort. Osoby poddawane badaniu napinają mięśnie znajdujące się wokół oka i przez to wyniki pomiaru mogą być zawyżone. Ciśnienie wewnątrzgałkowe badane jest także metodą aplanacyjną. Polega ona na pomiarze siły, jaka jest potrzebna do spłaszczenia rogówki. Badanie wykonuje się w lampie szczelinowej za pomocą tonometru Goldmanna, który jest przykładany do powierzchni oka. Metoda ta wymaga wcześniejszego znieczulenia oka i zakropleniu kropli zawierających fluoresceinę. Kolejną metodą badania ciśnienia wewnątrzgałkowego jest metoda impresyjna. Polega ona na mierzeniu odkształcenia rogówki pod wpływem ucisku wywołanego przez metalowy trzpień, który jest połączony ze skalą (tonometr Schiotza). Badanie jest przeprowadzone u pacjenta w pozycji leżącej po uprzednim znieczuleniu oka. Aby orientacyjnie określić różnicę w ciśnieniu w obu gałkach ocznych, lekarz może wykorzystać metodę palpitacyjną badania ciśnienia wewnątrzgałkowego. Lekarz uciska naprzemiennie obie gałki oczne i porównuje ich napięcie. Ta metoda pozwala na określenie, czy pacjent ma ostry atak jaskry

Dodatkowe badania wzroku 

W trakcie wizyty lekarskiej lekarz może zdecydować o potrzebie wykonania dodatkowych badań wzroku oraz gałek ocznych. Pozwolą one na postawienie jednoznacznej diagnozy. Takie badanie są zazwyczaj zlecane osobom z wysokim ciśnieniem wewnątrzgałkowym, gdy w rodzinie występowała jaskra oraz jeśli podczas podstawowych badań wzroku okulista wykrył widoczne zmiany w nerwie wzrokowym.  

Badanie pola widzenia (badanie perymetryczne) 

Podczas tego badania wzroku oceniana jest siatkówka oraz przednia część drogi wzrokowej. Badanie sprawdza zakres przestrzeni obejmowane wzrokiem przez osobę badaną. Zaburzenia pola widzenia są powodowane przez zniszczenie lub ucisk pewnych części nerwów odpowiadających za ruchy gałek ocznych lub związanych z funkcją widzenia. Badanie to przeprowadza się za pomocą polomierza (perymetru). Badana osoba siedzi naprzeciwko urządzenia i sygnalizuje osobie wykonującej badanie moment pojawienia się świetlnego punktu na tarczy urządzenia. Sygnalizacja ta odbywa się za pomocą ręcznego urządzenia, zazwyczaj przycisku. Pole widzenia można badać dwoma metodami: 

  • perymetria statyczna – świetlny punkt pojawia się i znika, a jego intensywność wzrasta do czasu, aż pacjent zauważy ten punkt, 
  • perymetria kinetyczna – na tarczy urządzenia pojawia się ruchomy bodziec o określonej wielkości i intensywności, który przesuwa się od centrum tarczy do jej krawędzi aż do momentu, gdy zostanie zauważony przez osobę badaną. Bodźce świetlne przemieszczają się wzdłuż linii wyznaczających godziny na tarczy zegara. Wynik jest zapisywany na wykresie.  

Badanie pola widzenia trwa około 20 minut (po 10 minut na każde oko). Na badanie powinniśmy przyjść wypoczęci i wyspani. Jeśli pacjent nosi okulary lub soczewki korygujące dalekowzroczność, powinien zabrać je ze sobą na badanie.  

Dzięki badaniu określany jest ubytek w polu widzenia. Taki ubytek może objawiać się trudnościami w czytaniu, rozpoznawaniu twarzy czy wykonywaniu czynności, w których wymagane jest widzenie szczegółów.  

USG oka 

Badanie jest wykonywane za pomocą ultrasonografu. Jest to badanie nieinwazyjne. Wykonuje się je, przykładając małą głowicę USG do zamkniętej powieki oka, na którą wcześniej nałożono żel. Lekarz otrzymuje obraz na ekranie komputera. Badanie USG oka trwa około 10 minut. Do badania nie trzeba się specjalnie przygotowywać. Do oka nie są podawane środki rozszerzające źrenicę. Dzięki badaniu USG oka okulista może zdiagnozować następujące choroby: 

  • odwarstwienie siatkówki, 
  • obecność zmętnień w gałce ocznej, 
  • obecność ciał obcych oraz guzów wewnątrzocznych, 
  • wylew krwi do wnętrza gałki ocznej. 

Dodatkowo badanie USG oka wykorzystuje się w celu monitorowania i diagnozowania stanów pourazowych oczu, zmian zachodzących przy cukrzycy oraz ustalenia konieczności zbadania tylnego odcinka oka w przypadku stanów zapalnych lub krwotoków.  

Badania obrazowe oka 

Są to najnowocześniejsze badania wzroku pozwalające na zbadanie poszczególnych struktur oka. Dzięki badaniom obrazowym lekarz może zdiagnozować jaskrę, zwyrodnienia plamki żółtej czy nowotwory oka. Badania obrazowe umożliwiają wykrycie najmniejszych zmian w budowie oka. 

  • Badanie GDX (skaningowa polarymetria laserowa) – badanie to przeprowadza się u pacjentów z podejrzeniem jaskry, neuropatii niedokrwiennej lub druzy tarczy nerwu wzrokowego. Dzięki badaniu określana jest grubość warstwy włókien nerwowych w siatkówce. Lekarz dzięki wynikom badania może określić stopień zaawansowania zmian oraz dobrać odpowiednie leczenie farmakologiczne. Badanie GDX jest bezdotykowe i bezbolesne. Nie ma konieczności rozszerzania źrenicy do badania. 
  • Badanie HRT (skaningowa tomografia siatkówkowa) – jest to badanie przeprowadzane w diagnostyce jaskry. Pozwala określić subtelne ubytki włókien nerwowych wokół tarczy nerwu wzrokowego. Badanie to wykrywa zmiany, które nie są jeszcze widoczne w badaniu pola widzenia. Metodę tą wykorzystuje się również do kontroli rozwoju choroby.  
  • Badanie OCT (laserowa spektralna optyczna koherentna tomografia) – najnowocześniejsze badanie wykorzystujące koherentną tomografię optyczną. Jest to bardzo dokładne badanie – pozwala na uwidocznienie zmian struktur w gałce ocznej z dokładnością do kilku mikrometrów. Dzięki badaniu możliwe jest uwidocznienie chorób oczu takich jak zwyrodnienie plamki żółtej (druzy, uszkodzenie nabłonka barwnikowego, fotoreceptorów, wysięki w oku), błon nasiatkówkowych, cukrzycowego obrzęku plamki żółtej, centralnej retinopatii surowiczej, guzów i zmian w naczyniówce. 

Ile kosztuje badanie wzroku? 

Podstawowe badania wzroku można wykonać w ramach NFZ, gdy pacjent posiada ubezpieczenie. Wizyta prywatna u specjalisty kosztuje od 50 do 200 złotych w zależności od tego, jakie badania wykona lekarz. Zatem trudno jednoznacznie określić koszt badania wzroku

Źródła: 

  1. Joanna Jakubaszko-Jabłońska, Wstępne badania narządu wzroku w praktyce lekarza medycyny ratunkowej, Anestezjologia i Ratownictwo, 2013. 
  2. dr med. Maria Lewandowska Furmanik, Dno oka prawdę Ci powie. 
  3. Centrum okulistyczne Optimum. 
  4. Instytut Oka, Eksperckie Centrum Okulistyczne. 
Masz pytanie, szukasz porady?
Jeśli szukasz darmowej porady w zakresie zdrowia oraz przyjmowania leków lub suplementów diety, chętnie odpowiemy na Twoje pytanie.
Zapytaj farmaceutę