Czy hałas wpływa na płód i niemowlę?

Zbyt wysoki dźwięk ma istotnie szkodliwy wpływ na każdego z nas, w szczególności na najmłodszych, wliczając w to nawet nienarodzone jeszcze dzieci. Zarówno wrażenia słuchowe, jak i hałas docierają do rozwijającego się płodu i mają znaczny wpływ na jego rozwój, podobnie jest w przypadku noworodków. Nie od dziś lekarze zalecają unikanie hałasu ciężarnym kobietom. Dlaczego warto się do tego stosować?

Dźwięk i jego natężenie

Dźwiękiem określa się wrażenie słuchowe wywołane falą akustyczną rozchodzącą się w ośrodku sprężystym, czyli np. w gazie, ciałach stałych, a także w cieczach (m.in. wodzie). Zdrowy człowiek odbiera wrażenia dźwiękowe mieszczące się w paśmie częstotliwości 16-20 kHz (16-20 000 Hz). Określa się je mianem dźwięków słyszalnych. Ponadto jesteśmy także w stanie określić, które z tych dźwięków są niskie, które wysokie lub za głośne i zbyt ciche. Wysokość dźwięku i jego natężenie liczone jest w decybelach (dB). Wrażenia słuchowe wywołane falą akustyczną mają swoje cechy, do których zalicza się:

• barwę dźwięku (ma ona również swoją własną klasyfikację, dzieląc się na określoną wysokość, tj. ton podstawowy (wytwarza go np. kamerton), wieloton harmoniczny (tony o zróżnicowanej częstotliwości) i na takie, którym nie przypisuje się określonej wysokości (wieloton i szum),
• czas jego trwania,
• głośność dźwięku,
• wysokość dźwięku (wyrażana w Hz).

Zmysł słuchu

Słuch jest zmysłem, który rozwija się jako pierwszy spośród wszystkich ludzkich zmysłów. Już pod koniec 3 miesiąca życia płodowego zmysł ten jest całkowicie rozwinięty, co oznacza, że płód odbiera dźwięki głosu swojej mamy, jej narządów wewnętrznych, np. przepony, dźwięki wydawane przez układ pokarmowy, a także dźwięki płynące z otoczenia. Płód rejestruje melodię, ton i intensywność dźwięków. Słyszane przez dziecko dźwięki stymulują fizjologiczny rozwój jego zmysłów. Dźwięki przechodzą przez wody płodowe, a następnie przez kości czaszki. Dzieje się tak, ponieważ zamknięte środowisko w brzuchu matki ma dobre przewodnictwo kostne, za które odpowiadają wody otaczające dziecko. W macicy panuje niskie natężenie dźwięków, które niezwykle rzadko przekracza 30 dB, a zakres jego częstotliwości jest również poniżej 500 Hz. W chwili narodzin słuch zdrowego noworodka jest już całkowicie rozwinięty, co można w prosty sposób sprawdzić, wywołując hałasem szereg jego reakcji, np. odruch Moro, polegający na odwiedzeniu i następnie przywiedzeniu rąk do klatki piersiowej lub skierowanie głowy w stronę źródła dźwięku.

Jak hałas wpływa na płód i noworodka?

W przeszłości postawiono tezę, że macica i powłoki brzuszne ciężarnej doskonale izolują dziecko od hałasu zewnętrznego, dając mu ciszę i bezpieczeństwo. Nic bardziej mylnego. Wystarczyło przeprowadzenie kilku badań, żeby obalić to stwierdzenie. Rozwijający się płód słyszy więc nie tylko głos matki i szumy płynące z jej ciała, ale także to, co dzieje się na zewnątrz. Dziecko przebywające w macicy słyszy stłumione dźwięki, które po czasie stają się w pewien sposób przewidywalne i rytmiczne. Jednak zbyt duże natężenie hałasu dla rozwijającego się narządu słuchu może być przykre w skutkach i doprowadzić do uszkodzenia tego zmysłu, a co za tym idzie – wywołać głuchotę lub niedosłuchy różnego typu. Ponadto silny hałas może spowodować:

• zdenerwowanie płodu,
• jego gwałtowne ruchy w łonie matki (jako forma obrony),
• przyspieszoną akcję serca. 

Płód pod wpływem zbyt intensywnego dźwięku jest mocno zestresowany. 

Wpływ hałasu na płód i noworodka zależy głównie od jego natężenia, zmienności i częstotliwości. Noworodek może reagować na zbyt duży hałas w różny sposób np:

• zaburzeniami akcji serca,
• niestabilną saturacją hemoglobiny,
• bezdechem,
• zaburzonym ciśnieniem krwi,
• pobudzeniem,
• płaczem,
• zaburzonym rytmem dobowym,
• zaburzeniami snu,
• zaburzeniami odporności,
• podatnością na zakażenia,
• a nawet krwawieniami wewnątrzczaszkowymi.

W Stanach Zjednoczonych na oddziałach neonatologicznych dopuszczalny poziom hałasu nie może przekraczać 45 dB. W Polsce poziom ten jest podobny, w ciągu dnia dopuszczalne natężenie hałasu nie może przekraczać 45 dB, zaś w nocy 40 dB. U noworodków bardzo szybko zmienia się odczuwanie ciśnienia akustycznego. Jeśli hałas wzrośnie o 1 dB, noworodek odczuje to jako wzrost poziomu hałasu o 26%. Idąc tym tropem, jeśli hałas wzrośnie o 26%, noworodek odczuje natężenie o 150% mocniej, a więc bardzo dużo! Najbardziej narażone na zbyt duży hałas są wcześniaki. Warto zaznaczyć, że miejscem, w którym jest wiele dźwięków niesprzyjających noworodkom, jest sam szpital. Ich źródłem jest personel medyczny, a także w dużej mierze pracująca aparatura, dlatego ważne jest, aby, w miarę możliwości, ograniczać urządzenia generujące dźwięki.

Ochrona noworodka przed zbyt intensywnym dźwiękiem

Oddziały noworodkowe są na szczęście coraz lepiej przystosowywane do przebywających na nich noworodków i szczególnie narażonych na hałas wcześniaków. Aby chronić nowe życie, zaleca się stałe monitorowanie poziomu natężenia dźwięków. Coraz częściej stosuje się również urządzenia zwane Uchem. Ich zadaniem jest stałe monitorowanie dźwięków i informowanie o ich natężeniu zarówno personelu medycznego, jak i pacjentów czy odwiedzających. O czym jeszcze warto pamiętać, mając w pobliżu noworodka?

• Mów szeptem.
• Zminimalizuj ilość urządzeń generujących dźwięk.
• Wycisz telefon.
• Szybko reaguj na dźwięki alarmowe.

Zbyt duży hałas ma szkodliwy wpływ na nas wszystkich, jednak najbardziej narażeni są najmłodsi. Warto więc zwracać szczególną uwagę na otoczenie, w jakim znajduje się nasze dziecko i starać się minimalizować hałas.