Na co wskazuje podwyższony odczyn Biernackiego?

Odczyn Biernackiego – co to jest? 

Odczyn Biernackiego (OB) to parametr często oznaczany w gabinecie lekarza rodzinnego, jak i w specjalistycznych oddziałach. Określa się go jako szybkość, z jaką erytrocyty opadają w osoczu w jednostce czasu. 

OB oznaczamy z próbki krwi żylnej. Po pobraniu materiału do badania laborant umieszcza krew w specjalnej kapilarze, którą ustawia pionowo. Dzięki temu erytrocyty oddzielają się od otaczającego je osocza. Po upływie godziny mierzy się odległość między górną granicą osocza w kapilarze a górną granicą erytrocytów i wylicza się szybkość, z jaką krwinki czerwone opadły na dno kapilary. Wynik podaje się w formie liczbowej z jednostką mm/1 h.

OB – od czego zależy jego poziom? 

Wysokość OB zależy od takich czynników jak:

• wiek,
• płeć,
• ciąża,  
• faza cyklu miesiączkowego, 
• poziom fibrynogenu i immunoglobulin w surowicy.  

Jakie są normy OB?

Prawidłowe wartości OB mogą się nieznacznie różnić zależnie od tego, które laboratorium wykonuje badanie.

Za wartości referencyjne uznajemy zwykle:

• u noworodków: 0-2 mm/1 h;
• u niemowląt do 6. miesiąca życia: 12-17 mm/1 h;
• u kobiet poniżej 60. roku życia: mniej niż 12 mm/1 h;
• u mężczyzn poniżej 60. roku życia: mniej niż 10 mm/1 h;
• u kobiet powyżej 60. roku życia: mniej niż 20 mm/1 h;
• u mężczyzn powyżej 60. roku życia: mniej niż 15 mm/1 h.

Podwyższone OB – na co może wskazywać?

Podwyższone OB świadczy przede wszystkim o chorobach o podłożu infekcyjnym. Do odchyleń może dojść w przypadku zapaleń ostrych, jak i przewlekłych, niezależnie od przyczyn zakażenia.

Wysokie OB obserwujemy też:

• w chorobach reumatologicznych (np. polimialgia reumatyczna, reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń rumieniowaty układowy, dna moczanowa), 
• w przebiegu niedokrwistości hemolitycznej aplastycznej lub z niedoboru żelaza,  
• przy zatruciach metalami ciężkimi, 
• po przebytych zabiegach operacyjnych lub urazach,
• w chorobach nowotworowych (np. w szpiczaku plazmocytowym wartości OB mogą być nawet trzycyfrowe),
• w chorobach tarczycy,
• w zespole nerczycowym,
• w zaburzeniach immunologicznych (np. makroglobulinemia i krioglobulinemia). 

Wysokie OB występuje również w przebiegu ciąży. Zwykle rośnie ono od ok. 10 tygodnia od zapłodnienia i wraca do wartości wyjściowej po ok. 6 tygodniach od porodu. 

Niskie OB – co może być przyczyną? 

Niskie OB wykrywa się zdecydowanie rzadziej niż wysokie.

Parametr ten bywa obniżony w następujących schorzeniach: 

• niedokrwistość sierpowatokrwinkowa,  
• zmniejszone stężenie fibrynogenu (zaburzenia krzepnięcia), 
• czerwienica. 

OB u dzieci – o czym świadczy jego wzrost?

Najczęstszą przyczyną wysokiego OB u dzieci są choroby infekcyjne. Zwykle dotyczą one układu oddechowego. Rzadziej nieprawidłowy wynik spowodowany jest infekcją w obrębie układu nerwowego, stawów lub kości. Wzrost wartości OB u dzieci obserwujemy także w przebiegu chorób wirusowych i pasożytniczych.

Drugą co do częstości przyczyną wysokiego poziomu OB u dzieci są choroby tkanki łącznej, w tym gorączka reumatyczna, reumatoidalne zapalenie stawów czy choroba Kawasaki. Zdarza się również, że wysokie OB spowodowane jest chorobą nowotworową (najczęściej u dzieci występują chłoniaki). 

Stosunkowo rzadką przyczyną odchyleń w OB są z kolei choroby nerek, np. kłębuszkowe zapalenia nerek lub zespół nerczycowy.

Nieprawidłowe OB – kiedy zwrócić się do lekarza?

OB jest bardzo niespecyficznym parametrem, dlatego lekarz nie może postawić konkretnego rozpoznania wyłącznie na jego podstawie. Objawy zgłaszane przez pacjenta i odchylenia w badaniu fizykalnym mogą przybliżyć przyczynę nieprawidłowości. Niewłaściwemu poziomowi OB często towarzyszą też odchylenia w innych badaniach laboratoryjnych, np. w morfologii, parametrach stanu zapalnego czy mianie przeciwciał przeciwjądrowych.

Badanie OB to często wykorzystywany parametr. Jego największą wadą jest to, że odchylenia od normy mogą występować w przebiegu wielu chorób o różnej etiologii. Podwyższony poziom OB jest zatem tylko wskazówką, że w organizmie może dziać się coś niepokojącego. Dzięki szybkiemu zdiagnozowaniu źródeł tego odchylenia lekarz może wdrożyć odpowiednią terapię.

Przeczytaj również:
Erytrocyty – jak interpretować wyniki morfologii krwi?