Peelingi chemiczne – jakie są ich rodzaje?

Co to jest peeling chemiczny? 

Peelingi chemiczne nazywane kwasami są bardzo popularnymi zabiegami w gabinetach kosmetycznych. Prawidłowo dobrane potrafią przynieść doskonałe efekty terapeutyczne. Substancje peelingujące wywołują trzy zjawiska zachodzące w tkankach: 

• uszkodzenie,  
• eliminacja, 
• regeneracja. 

Towarzyszy im stan zapalny o kontrolowanym przebiegu.  

Początkowo wykorzystywano monoskładnikowe roztwory o wysokich stężeniach, m.in. kwasy:

• glikolowy,  
• mlekowy,  
• migdałowy,  
• laktobionowy,  
• ferulowy,  
• pirogronowy,  
• azelainowy, 
• salicylowy,  
• trójchlorooctowy.

Obecnie częściej stosuje się peelingi wieloskładnikowe, które są mieszaniną kwasów o niższych stężeniach zamkniętych w nośnikach. Takie peelingi łagodniej działają na powierzchnię skóry, a osiągany efekt jest lepszy. 

Moc kwasu zależy od rodzaju substancji, stężenia, jak również stosunku pKA, która jest wartością stałą danego kwasu (np. kwas migdałowy ma 3,41 pKA , kwas glikolowy 3,83pKA). Aby dowiedzieć się, jaka jest faktyczna moc kwasu naniesionego na skórę, należy porównać pH i pKA. 

W praktyce: 

• pH=pKA – mamy tutaj 50% kwasu w formie wolnej + 50% kwasu w formie zneutralizowanej, 
• pH<pKA – gdy pKA jest większe od pH, mamy do czynienia z przewagą formy wolnej kwasu, a tym samym moc peelingu jest większa, 
• pH>pKA – w tym przypadku przewyższa zneutralizowana formy kwasu, czyli moc kwasu jest słabsza. 

Kwasy najczęściej występują w formie: 

• żelu – intensywność zależy od czasu i ilości preparatu nałożonego na skórę,  
• alkoholowej – liczy się ilość położonych warstw, ponieważ tutaj penetracja jest szybsza niż w przypadku formy żelowej. 

Peelingi chemiczne – wskazania 

Wskazań do tego rodzaju zabiegów jest bardzo dużo, m.in. 

• zmiany barwnikowe (usuwanie przebarwień kwasami pozwala pozbyć się plam pozapalnych, plam soczewicowatych, ostudy i nierównomiernego kolorytu skóry), 
• uszkodzenia związane z wiekiem (zmarszczki, skóra atroficzna, brak jędrności),  
• blizny, w tym rozstępy skórne,  
• trądzik różowaty,  
• trądzik (zaskórnikowy, zaskórnikowo-krostkowy lub zaskórnikowo-grudkowy). 

Zanim jednak przystąpimy do zabiegu, konieczna jest rozmowa i wykluczenie przeciwwskazań oraz poinformowanie pacjenta, jak będzie przebiegał zabieg oraz jak skóra może reagować w trakcie i po zabiegu. Równie ważne jest zaplanowanie odpowiedniej pielęgnacji skóry po peelingu chemicznym z uwzględnieniem preparatów z filtrami UV. 

Peelingi chemiczne – przeciwwskazania 

Bezwzględnymi przeciwwskazaniami są:  

• aktywna opryszczka, czyli zmiany wirusowe,  
• zmiany grzybicze,  
• ciąża,  
• choroby autoimmunologiczne (kolagenozy, pęcherzyce),  
• ciężkie postaci trądziku (torbiele ropne) – wymagają wcześniejszej terapii farmakologicznej, 
• doustna terapia pochodnymi witaminy A – wymagana jest przynajmniej miesięczna przerwa, 
• nowotwory skóry, w tym poddawanie się radioterapii,  
• alergia na składniki preparatu,  
• depilacja (karencja 7 dni). 

Zabieg na twarz kwasami – jak się przygotować? 

Przygotowanie do zabiegu polega na stosowaniu preparatów z niskim stężeniem kwasów na 1-2 tygodnie przed zabiegiem. Pomoże to w zmniejszeniu ryzyka powikłań i polepszy efekty zabiegów. 

Mężczyźni przed poddaniem się zabiegowi peelingu chemicznego powinni się ogolić (dzień przed zabiegiem). 

Efekty po peelingu chemicznym nie są widoczne od razu. Zabiegi zazwyczaj wykonuje się w serii. Trzeba przeprowadzić od 4 do 6 zabiegów w odstępach od 7 dni do 4 tygodni.   

Peelingi chemiczne – rodzaje 

Jeśli chodzi o głębokość działania kwasów, mamy do wyboru: 

• peelingi bardzo powierzchowne (często wykonywane w domu) – stosując je, uszkadzamy naskórek do warstwy kolczystej (nie naruszamy żywych komórek); peelingi powierzchowne wnikają do warstwy podstawnej naskórka – pobudzając tę warstwę, stymulujemy komórki do tworzenia nowych, 
• peelingi średnio głębokie – powodują całkowite zniszczenie naskórka lub częściowe zniszczenie warstwy brodawkowatej skóry, 
• peelingi głębokie – powodują całkowite zniszczenie naskórka, sięgające aż do warstwy siateczkowatej skóry właściwej. 

Rodzaje kwasów na twarz 

Kwas glikolowy 

Jest to alfahydroksykwas. Ma małą cząsteczkę i dzięki temu szybko penetruje warstwę rogową naskórka. Wykazuje szerokie spektrum działania. Pobudza odnowę komórkową (syntezę kolagenu oraz glikozaminogikanów).  Stosuje się go w celu: 

• poprawy kondycji skóry, 
• rozjaśnienia przebarwień,  
• odmłodzenia,  
• spłycenia blizn,  
• normalizacji zaburzeń rogowacenia, 
• nawilżenia.  

Nie jest wskazany dla skóry: 

• atopowej,  
• suchej, 
• skłonnej do teleangiektazji (cera naczyniowa).   

Stosowanie kwasu glikolowego zwiększa wrażliwość na słońce, dlatego latem należy unikać zabiegów przy użyciu tej substancji.  

Kwas mlekowy 

Należy do kwasów AHA. Ma właściwości złuszczające i nawilżające. Zwiększa ilość glikozaminoglikanów, poprawia uwodnienie, a tym samym ujędrnia i uelastycznia skórę. Stosowanie kwasu mlekowego na twarz zaleca się przede wszystkim osobom ze skórą: 

• suchą,  
• łuszczącą się, 
• z powierzchownymi zmarszczkami. 

Kwas migdałowy 

Należy do kwasów AHA. Jego cząsteczka jest o wiele większa od cząsteczki kwasu glikolowego, stąd nie powoduje pieczenia lub swędzenia. W kosmetologii i dermatologii uznaje się go za jeden z najbezpieczniejszych kwasów.  

Zabiegi z jego użyciem mogą być wykonywane przez cały rok, gdyż nie powoduje nadwrażliwości na promienie UV.  

Wykazuje silne działanie antybakteryjne, ponieważ pod względem budowy jest zbliżony do wielu antybiotyków. Hamuje łojotok oraz łagodnie złuszcza naskórek. Jest składnikiem wielu kosmetyków drogeryjnych służących do pielęgnacji. Stosowanie kwasu migdałowego na twarz zaleca się przy skórze: 

• tłustej z licznymi zaskórnikami,  
• wrażliwej i naczyniowej,  
• z objawami fotostarzenia,  
• z przebarwieniami.  

Kwas pirogronowy 

Jest to związek chemiczny z grupy ketokwasów karboksylowych. Ma właściwości: 

• sebostatyczne,  
• złuszczające,  
• stymuluje powstawanie kolagenu,  
• bakteriostatyczne (wstrzymuje wzrost i namnażanie bakterii), 
• ma wyjątkowe działanie komedolityczne (przeciwzaskórnikowe) oraz antymikrobowe.  

Efekty powtarzanych peelingów kwasem pirogronowym porównywalne są do tych po peelingach TCA (kwas trójchlorooctowy). Stosowany jest w leczeniu: 

• łojotokowego zapalenia skóry,  
• przebarwień w trądziku pospolitym (świetnie radzi sobie z trądzikiem zaskórnikowo-grudkowym),  
• blizn potrądzikowych, 
• zaburzeń rogowacenia. 

Kwas salicylowy 

Jest betahydroksykwasem. Występuje w dwóch stężeniach: 

• do 10% stężenia – działa keratoplastycznie, 
• powyżej 10% stężenia – działa keratolitycznie.  

Działa antyseptycznie i poprawia wchłanianie innych substancji. Jest skuteczny w walce z trądzikiem, odblokowuje pory i je zwęża. Ponadto reguluje wydzielanie łoju oraz rozjaśniania przebarwienia pozapalne i posłoneczne. 

Kwas azelainowy 

Wykazuje działanie: 

• bakteriobójcze, 
• przeciwzaskórnikowe, 
• przeciwzapalne, 
• antyoksydacyjne. 

Warto wiedzieć, że uaktywnia się w stężeniu 20%.  Peeling kwasem azelainowym świetnie sprawdza się jako element pielęgnacji w: 

• trądziku zaskórnikowym, 
• trądziku różowatym, 
• przy skórze naczyniowej.  

Hamuje 5–alfa–reduktazę, czyli enzym odpowiedzialny za przemianę testosteronu w dihydrotestosteron, który odpowiedzialny jest za przetłuszczanie się skóry. Peeling azelainowy dobrze radzi sobie z przebarwieniami pozapalnymi i słonecznymi.  

Kwas azelainowy może być stosowany przez cały rok.  

Kwas laktobionowy 

Należy do grupy polihydroksykwasów (PHA). Charakteryzuje się silnymi właściwościami antyoksydacyjnymi, zapobiega tworzeniu się zmarszczek i teleangiektazji. Podobnie jak inne hydroksykwasy stymuluje fibroblasty do produkcji włókien kolagenowych i elastynowych  oraz wpływa na produkcję glikozaminoglikanów w skórze właściwej. Kwas laktobionowy jest coraz częściej używany podczas zabiegów kosmetycznych. Znajduje również zastosowanie w kosmetykach do codziennej pielęgnacji skóry.  

Minimalne działanie drażniące i brak działania fototoksycznego sprawiają, że preparaty z jego zawartością mogą być stosowane także latem przy dużym nasłonecznieniu. 

Kwas trójchlorooctowy 

Jest substancją o silnym działaniu. W wysokich stężeniach wywołuje koagulację białek i obumarcie komórek. Stymuluje proliferację komórek naskórka. Niszczy keratynocyty i fibroblasty, które następnie ulegają procesowi złuszczania. Działanie to stymuluje powstawanie nowych włókien kolagenowych, tworzących zwartą, jednorodną tkankę. Substancja ta działa depigmentująco, poprawiając koloryt i ogólny stan skóry. Do przeprowadzenia peelingów powierzchownych najczęściej stosuje się stężenia 10-20%, do średniogłębokich – powyżej 20%.  

Zabieg z wykorzystaniem tak silnej substancji wykonujemy tylko w czasie małego nasłonecznienia (jesienią, zimą). 

Kwas ferulowy  

Silny antyoksydant, który chroni komórki skóry przed promieniowaniem UV. Dotlenia, działa przeciwzapalnie, a najnowsze badania wskazują, że zapobiega nowotworom skóry. Świetnie sprawdza się przy cerze: 

• zmęczonej,  
• pozbawionej blasku, 
• z tendencją do stanów zapalnych.  

Redukuje przebarwienia oraz zmniejsza widoczność zmarszczek. W połączeniu z witaminą C idealnie sprawdzi się jako zabieg bankietowy, czyli taki, który przynosi natychmiastowe efekty – wyrówna koloryt, rozświetli i napnie skórę.  

Powikłania po peelingu chemicznym 

Aby zminimalizować ryzyko działań niepożądanych oraz zmniejszyć objawy dyskomfortu po zabiegu, powinno się rygorystycznie przestrzegać poniższych zaleceń. Należy przede wszystkim: 

• unikać ekspozycji na słońce,  
• stosować preparaty nawilżające i kremy z filtrem,  
• powstrzymać się od drapania i innych manipulacji w obszarze pozabiegowym.  

Do najczęstszych przyczyn powikłań należą:  

• niedostosowanie mocy peelingu do rodzaju skóry,  
• nieodpowiednia fotoprotekcja w okresie pozabiegowym, 
• złe przygotowanie skóry do zabiegu.  

Skóra po wykonaniu peelingu chemicznego może być obrzęknięta i zaczerwieniona – jest to naturalne następstwo zabiegu. Jednak gdy rumień utrzymuje się dłużej niż 2-3 tygodnie, może to świadczy o przewlekłym stanie zapalnym.  

Kiedy wykonać zabieg kwasowy? 

Latem możemy sięgnąć po zabiegi z kwasem: 

• ferulowym,  
• mlekowym,  
• laktobionowym,  
• migdałowym, 
• azelainowym. 

Należy przy tym pamiętać, że koniecznością jest stosowanie w tym czasie kremów z wysokim wskaźnikiem SPF (minimum 30), aby utrzymać na dłużej efekty zabiegów i zapewnić skórze ochronę przed promieniowaniem UV.  

Pozostałe kwasy (glikolowy, trójchlorooctowy, salicylowy, pirogronowy) wykonujemy w okresie jesienno-zimowym, również dbając o wysoką ochronę przeciwsłoneczną. 

Peelingi chemiczne – cena 

Koszt pojedynczego zabiegu zależy od kwasu, jak i samego salonu kosmetycznego, w którym jest wykonywany zabieg. Cena może wahać się w granicach 150-300 złotych. Zazwyczaj, żeby utrzymać doskonały efekt peelingu chemicznego, zalecana jest seria 4-6 zabiegów w 2-4 tygodniowym odstępie.   

Peelingi chemiczne w domu – o czym należy pamiętać? 

Stosowanie kwasów na własną rękę, szczególnie w dużych stężeniach, można przyrównać do zabawy fajerwerkami – nieumiejętnie odpalone mogą poparzyć skórę. Dlatego powinno się zaufać produktom gotowym, które są przebadane i mają stężenia odpowiednie dla domowych kuracji. Warto zwrócić uwagę na preparaty z kwasem:  

• ferulowym,  
• glikolowym,   
• laktobionowym,  
• azelainowym,  
• migdałowym, 
• salicylowym.  

Substancje wymienione powyżej są skuteczne, łagodne i występują w gotowych preparatach, które są łatwo dostępne i niedrogie. 

Podsumowując, zabiegi z wykorzystaniem peelingów chemicznych to sposób na poprawienie wyglądu i jakości skóry. Właściwie dobrane potrafią przynieść wymierne efekty terapeutyczne.

Źródła: 

• Nowicka D., Choroby łojotokowe skóry. Procedury zabiegów kosmetycznych, Wydawnictwo KosMeD, Wrocław 2011, 
• Nowicka D., Dermatologia, Wydawnictwo KosMeD, Wrocław 2014, 
• Adamski Z., Kaszuba A., Dermatologia dla kosmetologów. Wydanie II, Wydawnictwo Elsevier Urban& Partner, Wrocław 2010, 
• Arct J., Stępień M., Pytkowska K., Kwas migdałowy i jego zastosowanie kosmetyczne, Polish Journal of Cosmetology, 2017, vol.20(4):296-299, 
• Klimczyk M., Arct J., Pytkowska K., Kaszuba A., Zastosowanie wybranych hydroksykwasów w codziennej pielęgnacji skóry twarzy – przegląd najnowszych badań aplikacyjnych, Polish Journal of Cosmetology 2012, vol.15(1): 21-25, 
• Jankowiak W., Imielski W., Janeba-Bartoszewicz E., Zastosowanie kwasu migdałowego w peelingu kosmetycznym. Kosmetologia estetczna, 2016, vol.1: 57-60, 
• Kamm A., Załęska I., Zastosowanie kwasu ferulowego w medycynie i kosmetologii, Polish Journal of Cosmetology vol.20(4): 276-287, 
• Migdalska Sęk M., Pastuszak-Lewandoska D., Janus Z., Grzegorczyk J., Brzeziańska E., Zastosowanie peelingów chemicznych w usuwaniu przebarwień posłonecznych skóry twarzy, Polish Journal of Cosmetology 2011, vol.14(2): 99-106.