Kategorie
Gemini.pl

Artykuły

X - Projekt Mama 2024 (2)
X - Wiosenne porządki
X - Herbal Monasterium
X - Zajączek wielkanocny 2024
X - Układ pokarmowy
X - Alergia 2024
X - Sale do -50%
24

Czym jest ortoreksja?

Słuchaj artykułu

Ortoreksja to obsesyjne kontrolowanie jakości spożywanego jedzenia, z koncentracją na zdrowe i “właściwe” produkty. Celem ortoreksji nie jest pozbycie się zbędnych kilogramów, a zachowanie zdrowia, uniknięcie chorób i przedłużenie życia. To uzależnienie XXI wieku dotyczy głównie kobiet.

Czym jest ortoreksja?

Zdrowy styl życia, oprócz odpowiedniej aktywności fizycznej, obejmuje prawidłową i zrównoważoną dietę. Kiedy jednak sposób odżywiania staje się obsesją i przymusem (chociaż nie w świadomości ortorektyka), a codzienne życie zostaje podporządkowane zakupom, planowaniu i przygotowaniu zdrowych posiłków, można mówić o uzależnieniu. 

Ortoreksja – co to?

Ortoreksja (orthorexia nervosa) polega na obsesyjnym kontrolowaniu jakości spożywanych produktów i wybieraniu tych zdrowych. Zaburzenia odżywiania – anoreksja i bulimia – są znane od wielu lat. Ortoreksja stała się uzależnieniem XXI wieku. Chociaż w wielu aspektach jest do nich bardzo podobna, jej cel jest zupełnie inny. Nie jest ona sposobem na pozbycie się zbędnych kilogramów, a na zachowanie zdrowia, uniknięcie chorób i przedłużenie życia. Ortoreksja dotyczy głównie kobiet. 

Ortoreksja – objawy

Główne objawy ortoreksji to:

  • podporządkowanie codziennych zajęć i aktywności pod zakupy spożywcze i przygotowanie posiłków; 
  • planowanie dnia pod przygotowywanie posiłków już po przebudzeniu;
  • unikanie określonych sposobów obróbki żywności: gotowania, smażenia, mrożenia;
  • wrażliwość na wygląd przygotowanych posiłków;
  • ścisła kontrola jakości spożywanych produktów;
  • rytuały dotyczące przygotowania posiłków;
  • obsesyjne dbanie o czystość przy przygotowaniu jedzenia;
  • wykluczenie z diety produktów i grup produktów “potencjalnie” szkodliwych dla zdrowia;
  • lęk i niepokój przy zaburzeniu porządku dnia i wszelkich czynności związanych z przygotowaniem jedzenia;
  • wyrzuty sumienia, złe samopoczucie po zjedzeniu czegoś “niewłaściwego”;
  • rezygnacja ze spotkań towarzyskich, rozrywki;
  • przekonanie, że odżywiamy się lepiej niż inni.

Kobieta czytająca etykiety produktów na zakupach

Ortoreksja – test

Ortoreksję po raz pierwszy szerzej opisał w 1997 roku amerykański lekarz Steve Bratman, który sam był dotknięty tą chorobą. Jego książka “Health Food Junkies” (“W szponach zdrowej żywności”) jest do tej pory jednym z nielicznych źródeł wiedzy o ortoreksji. Bratman zamieścił tam też podstawowy kwestionariusz diagnostyczny do rozpoznawania ortoreksji i zaburzonych postaw wobec jedzenia. Na tej postawie powstał aktualnie używany dziś kwestionariusz ORTO-15, w którym suma uzyskanych punktów świadczy o ryzyku rozwoju tej choroby.

Kwestionariusz ORTO-15

  

Zawsze

Często

Czasem

Nigdy

1.

Czy zwracasz uwagę na wartość kaloryczną spożywanych produktów żywnościowych?

    

2

Czy czujesz się zdezorientowany/-na w sklepie spożywczym?

    

3.

Czy w ciągu ostatnich 3 miesięcy myślenie o jedzeniu stanowiło dla Ciebie przedmiot szczególnej troski?

    

4.

Czy dokonywany przez Ciebie wybór produktów żywnościowych uwarunkowany jest troską o stan zdrowia?

    

5.

Czy smak jest dla Ciebie najważniejszym kryterium w ocenie jedzenia?

    

6.

Czy jesteś skłonny/-na wydać więcej pieniędzy, aby zaopatrzyć się w zdrową żywność?

    

7.

Czy myślenie o zdrowym jedzeniu zajmuje Ci więcej niż 3 godziny dziennie?

    

8.

Czy pozwalasz sobie na łamanie wyznawanych zasad dotyczących odżywiania?

    

9.

Czy uważasz, że aktualny nastrój ma wpływ na Twoje zachowania żywieniowe?

    

10.

Czy uważasz, że przekonanie o zdrowym odżywianiu zwiększa Twoją samoocenę?

    

11.

Czy sądzisz, że zdrowe odżywianie wpływa na Twój styl życia (częstotliwość wyjść do restauracji, do przyjaciół …..) ?

    

12.

Czy uważasz, że spożywanie zdrowej żywności może poprawić Twój wygląd?

    

13.

Czy przeżywasz poczucie winy, gdy dokonujesz odstępstw od wyznaczonych zasad odżywiania?

    

14.

Czy sądzisz, że na rynku dostępne są niezdrowe produkty żywnościowe?

    

15.

Czy obecnie spożywasz posiłki w samotności?

    

 

Punktacja zależy od rodzaju odpowiedzi na dane pytanie:

 

Zawsze

Często

Czasem

Nigdy

2, 5, 8, 9

4

3

2

1

3, 4, 6, 7, 10, 11, 12, 14, 15

1

2

3

4

1, 13

2

4

3

1

Punktem granicznym jest wynik 35 punktów, który oznacza skłonności do ortoreksji.

Ortoreksja – skutki

Nadmierna kontrola tego, co jemy, może doprowadzić do szeregu przykrych konsekwencji takich jak:

  • niedożywienie,
  • upośledzenie życia społecznego,
  • pogorszenie jakości życia,
  • gorsze samopoczucie,
  • brak przyjemności z jedzenia,
  • niezamierzona utrata masy ciała,
  • rozregulowanie homeostazy,
  • rozregulowanie emocjonalne,
  • obniżona samoocena,
  • niepokój,
  • poczucie winy,
  • poczucie wstydu.

Ortoreksja – leczenie

Podstawą leczenia ortoreksji, jak i innych zaburzeń odżywiania, jest odpowiednia psychoterapia. Jej rodzaj i czas trwania są dobierane indywidualnie, w zależności od stopnia zaawansowania zaburzenia, a także towarzyszących mu objawów. Niekiedy konieczne jest leczenie farmakologiczne, o którym decyduje psychiatra.

Ortoreksja jest o tyle trudną do zdiagnozowania chorobą, że jej objawy przez długi czas nie są niepokojące. Ortorektyk jest dumny ze swoich zachowań, promuje je w otoczeniu i jest nierzadko wzorem zdrowego podejścia do jedzenia. Dopiero w zaawansowanym stadium, w momencie gdy jego fascynacja zdrowym odżywianiem utrudnia mu codzienne funkcjonowanie, a objawy są dokuczliwe dla otoczenia, możliwe jest uświadomienie uzależnienia i podjęcie odpowiedniego leczenia. Dlatego tak ważna jest czujność najbliższych i zasada “wszystko z rozsądkiem”.

Źródła:

  1. Janas-Kozik M., Zejda J., Stochel M., Brożek G., Janas A., Jelonek I.: Ortoreksja – nowe rozpoznanie? Psychiatria Polska 2012, tom XLVI, numer 3 strony 441–450,
  2. Łucka I., Janikowska-Hołoweńko D., Domarecki P., Plenikowska-Ślusarz T., Domarecka M.: Ortoreksja – oddzielna jednostka chorobowa, spektrum zaburzeń odżywiania czy wariant zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych? Psychiatr. Pol. Nr 97: 1–12.
Daj nam znać, co myślisz o tym artykule

Wpisz swój komentarz...
Imię

Masz pytanie, szukasz porady?
Jeśli szukasz darmowej porady w zakresie zdrowia oraz przyjmowania leków lub suplementów diety, chętnie odpowiemy na Twoje pytanie.
Zapytaj farmaceutę