Gorzka czekolada – czy warto ją jeść?
Gorzkie kakao i jego przetwory są jednymi z najbardziej znanych i zarazem niezwykle cenionych składników diety mieszkańców niemal całego globu ziemskiego. Obecnie dobrze wiadomo, iż gorzka czekolada jest produktem żywnościowym szczególnie bogatym w bioaktywne związki chemiczne pochodzenia roślinnego, nazywane polifenolami, które wykazują silne właściwości antyoksydacyjne. Warto w tym miejscu podkreślić, że gorzkie kakao i jego produkty na ogół cechują się wyraźnie wyższą zawartością przeciwutleniaczy, aniżeli zdecydowana większość pozostałych pokarmów.
Jaki wpływ na zdrowie człowieka wywiera gorzka czekolada?
- obniża ciśnienie tętnicze krwi,
- zmniejsza ryzyko rozwoju miażdżycy naczyń krwionośnych,
- redukuje ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2,
- obniża ryzyko wystąpienia udaru mózgu,
- hamuje nadmierną agregację płytek krwi,
- poprawia funkcje śródbłonka naczyniowego,
- poprawia profil lipidowy krwi,
- reguluje stężenie glukozy i insuliny we krwi,
- redukuje stan zapalny,
- zmniejsza insulinooporność,
- obniża ryzyko wystąpienia depresji,
- zmniejsza stężenie markerów stresu oksydacyjnego,
- poprawia funkcje poznawcze,
- sprzyja redukcji masy ciała (zwłaszcza wśród pacjentów z nadwagą lub otyłością),
- modyfikuje w sposób pozytywny skład mikrobioty jelitowej,
- zmniejsza ryzyko wystąpienia próchnicy zębów,
- poprawia mózgowy przepływ krwi,
- chroni przed rozwojem demencji,
- hamuje proces starzenia się skóry.
Czym jest epikatechina i jakie wykazuje właściwości prozdrowotne?
Epikatechina stanowi jeden z najbardziej kluczowych związków polifenolowych, który naturalnie znajduje się w ciemnej czekoladzie. Jak bowiem wykazano, epikatechina jest odpowiedzialna za wiele korzystnych zmian metabolicznych w ludzkim organizmie, co wynika z jej szerokiego spektrum właściwości biologicznych:
- przeciwutleniających,
- przeciwzapalnych,
- przeciwagregacyjnych,
- hipolipemicznych (obniżające stężenie lipidów we krwi),
- poprawiających wrażliwość tkanek na działanie insuliny,
- zmniejszających uszkodzenia oksydacyjne,
- zwiększających produkcję tlenku azotu,
- poprawiających funkcjonowanie śródbłonka naczyń krwionośnych,
- obniżających ciśnienie tętnicze krwi.
Czy gorzka czekolada może obniżać stężenie cholesterolu we krwi?
Fachowe piśmiennictwo wskazuje, że konsumpcja ciemnej czekolady lub gorzkiego kakao przez okres od 2 do 12 tygodni może przyczyniać się do obniżenia stężenia:
- cholesterolu całkowitego,
- lipoprotein o małej gęstości LDL (tzw. złego cholestrolu).
Ponadto istnieją doniesienia, które pokazują, że regularne włączanie do diety gorzkiego kakao i jego przetworów może prowadzić do zmniejszenia poziomu trójglicerydów oraz wzrostu stężenia lipoprotein frakcji HDL (tzw. dobrego cholesterolu), jednakże głównie wśród osób z nadwagą bądź otyłością.
Czy ciemna czekolada może chronić przed rozwojem otyłości?
Najświeższe doniesienia literaturowe wykazały, że spożycie gorzkiej czekolady, zwłaszcza w ilości przynajmniej 30 gramów na dobę przez okres od 4 do 8 tygodni może przyczyniać się do istotnej redukcji:
- masy ciała,
- wartości wskaźnika masy ciała BMI,
- obwodu talii (zwłaszcza wśród pacjentów z nadwagą i otyłością).
Ponadto w niektórych badaniach klinicznych zaobserwowano, iż włączanie do diety gorzkiej czekolady może powodować znaczące obniżenie stężenia insuliny na czczo oraz wskaźnika insulinooporności HOMA-IR.
Czy gorzka czekolada zmniejsza ciśnienie tętnicze krwi?
Badania naukowe wykazały, że regularne spożycie gorzkiej czekolady skutkuje rozszerzeniem naczyń krwionośnych, czego konsekwencją jest poprawa przepływu krwi oraz obniżenie wartości zarówno skurczowego, jak i rozkurczowego ciśnienia tętniczego (średnio o 1,8 mmHg). Trzeba jednak podkreślić, że pacjenci z nadciśnieniem tętniczym mogą obserwować bardziej znaczący efekt redukcji ciśnienia tętniczego krwi niż osoby zdrowe.
Kto powinien jednak uważać na regularną konsumpcję gorzkiej czekolady?
- pacjenci z chorobą refluksową przełyku,
- osoby z nadwrażliwością pokarmową (na tyraminę lub teobrominę),
- pacjenci z kamicą nerkową,
- osoby chorujące na migrenę,
- pacjenci przyjmujący leki przeciwdepresyjne, tj. inhibitory MAO,
- osoby otyłe (powinny uważać na czekoladę zwłaszcza w wysokiej ilości).
Podsumowanie
- Wyniki przeprowadzonych do chwili obecnej badań klinicznych sugerują, że regularne włączanie do diety gorzkiego kakao i ciemnej czekolady ma korzystny wpływ na zdrowie człowieka.
- Prozdrowotne właściwości gorzkiej czekolady wynikają w głównej mierze z wysokiej zawartości bioaktywnych składników o działaniu antyoksydacyjnym, w szczególności flawonoidów.
- Należy mieć na uwadze fakt, iż wraz ze wzrostem zawartości suchej masy kakaowej w ciemnej czekoladzie, zwiększa się również stężenie ważnych składników mineralnych, takich jak choćby żelazo, magnez, cynk, miedź, mangan, a także związków polifenolowych odpowiedzialnych w dużym stopniu za wszechstronne właściwości prozdrowotne gorzkiego kakao.
Piśmiennictwo:
- Głodo P., Matejko B.: Ciemna czekolada jako bogactwo flawonoidów – sprzymierzeńców w prewencji i leczeniu wielu schorzeń. Probl Hig Epidemiol 2019, 100(2): 82-88.
- Zdrojewicz Z., Grześkowiak K., Łukasiewicz M.: Wpływ spożycia czekolady na organizm człowieka. Med Rodz 2017; 20(3): 237-243.
- Montagna M.T., Diella G., Triggiano F., et al.: Chocolate, „Food of the Gods”: History, Science, and Human Health. Int J Environ Res Public Health. 2019 Dec 6;16(24).
- Tokede O.A., Gaziano J.M., Djoussé L.: Effects of cocoa products/dark chocolate on serum lipids: a meta-analysis. Eur J Clin Nutr. 2011 Aug;65(8):879-86.
- Kord-Varkaneh H., Ghaedi E., Nazary-Vanani A., et al.: Does cocoa/dark chocolate supplementation have favorable effect on body weight, body mass index and waist circumference? A systematic review, meta-analysis and dose-response of randomized clinical trials. Crit Rev Food Sci Nutr. 2019;59(15):2349-2362.
- Ebaditabar M., Djafarian K., Nasim Saeidifard N., et al.: Effect of dark chocolate on flow-mediated dilatation: Systematic review, meta-analysis, and dose-response analysis of randomized controlled trials. Clin Nutr ESPEN. 2020 Apr;36:17-27.
