Czy barwniki w żywności są zdrowe?
Barwniki dodawane do produktów spożywczych sprawiają, że są one atrakcyjniejsze. Wyglądają na świeższe, a dzięki temu chętniej po nie sięgamy. Czy naturalne barwniki są bezpieczne?
Rodzaje naturalnych barwników spożywczych
Pośród wszystkich barwników dodawanych do żywności istnieje 16 naturalnych barwników, natomiast 3 są identyczne z naturalnymi. Naturalne barwniki są związkami izolowanymi z roślin lub zwierząt, a także pigmentami powstającymi w procesach technologicznych.
E100 – kurkumina | E101 – ryboflawina |
E120 – karmina | E132 – indygotyna I |
E140 – chlorofil | E141 – kompleks miedziowy chlorofilu |
E150a-d – karmel | E153 – węgiel drzewny |
E160a-f – karotenoidy | E161a-h – ksantofile |
E162 – betanina | E163 – antocyjaniny |
E173 – glin | E174 – srebro |
E175 – złoto | E181 – taniny |
Najczęściej używane barwniki naturalne to:
Kurkumina – pozyskiwana z korzeni i łodyg kurkumy. Nadaje produktom żółtą barwę. Zawierają ją głównie musztardy, napoje, koncentraty, przyprawy. Działa przeciwzapalnie, przeciwutleniająco, a także przeciwnowotworowo.
Ryboflawina (witamina B2) – otrzymywana z drożdży. Ma żółto-pomarańczowy odcień. Służy do barwienia produktów zbożowych, serów i innych wyrobów mlecznych. Ryboflawina jest niezbędna do tworzenia czerwonych płytek krwi i wspiera układ odpornościowy.
Czerwień karminowa (koszenila) – pochodzi z wysuszonych i zmielonych pancerzyków owadów o nazwie czerwiec kaktusowy. Ma ciemnoczerwoną barwę. Można ją znaleźć w jogurtach owocowych, lodach, ciastach itp. Nie jest jednak całkowicie bezpiecznym barwnikiem, ponieważ może powodować alergię. Od 2009 r. producenci mają obowiązek zaznaczenia obecności tego barwnika w produktach spożywczych, kosmetykach i farmaceutykach.
Karoteny – pomarańczowe związki organiczne pochodzenia roślinnego, otrzymywane z marchwi do celów przemysłowych. Występują m.in. w warzywach oraz owocach, maśle, odtłuszczonych produktach do smarowania pieczywa i serach. Karoten jest prowitaminą witaminy A. Spożywanie zbyt dużej dawki karotenów może zabarwić skórę na żółty kolor.
Betanina (czerwień buraczana) – barwi produkty na kolor ciemnoczerwony lub fioletowy. Wykorzystuje się ją głównie w cukiernictwie przy produkcji galaretek, dżemów, lukrecji itp.
Antocyjany (E160a) – grupa związków organicznych z klasy flawonoidów, barwią produkty na kolory: niebieski, fioletowy i czerwony. Występują np. w jagodach. Używane w napojach, konserwach owocowych i słodyczach. Mają właściwości przeciwzapalne, antyoksydacyjne, przeciwnowotworowe. Mogą zapobiegać rozwojowi choroby wieńcowej, arteriosklerozy oraz chorób, których przyczyną jest stres oksydacyjny.
Karmel – otrzymywany jest poprzez ogrzewanie cukru. Dzięki brązowej barwie nadaje produktom apetyczności. Stosowany najczęściej w cukiernictwie.
Uwaga! Karmel o symbolu E150b-d wywołuje podrażnienia jelit, nadpobudliwość, ma negatywny wpływ na płodność i może być rakotwórczy.
Oprócz wyżej opisanych barwników naturalnych na etykietach znajdziemy również chlorofil i chlorofilin, które barwią produkty na zielono, a ponadto wykazują właściwości bakteriostatyczne i antyoksydacyjne. Do kolejnych barwników występujących na etykietach nielicznych produktów zaliczamy: luteinę, węgiel roślinny, złoto, srebro i aluminium.
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 listopada 2010 r. w sprawie dozwolonych substancji dodatkowych.
- Pijanowski E. i in., Ogólna technologia Żywności, WNT, Warszawa 1996.
- Sikorski Z. E. i in., Chemia żywności, WNT, Warszawa 2000.
- Normy żywienia dla populacji polskiej – nowelizacja, Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2012.
