Antydepresant idealny – czy taki istnieje?
W 1988 roku wprowadzono na rynek fluoksetynę, nazywaną wówczas „pigułką szczęścia”. Od tego czasu minęło przeszło 30 lat. Pojawiły się nowe substancje, dokładniejsze badania i co więcej – niektóre badania nadal trwają. Czy można więc mówić, że istnieje antydepresant doskonały?
Psychotropy a antydepresanty
Leki psychotropowe to grupa leków, które działają na ośrodkowy układ nerwowy. Należy do nich wiele substancji o różnej budowie i zróżnicowanym wpływie na organizm. Leki przeciwdepresyjne, popularnie zwane antydepresantami, to właśnie jedna z wielu grup leków należących do psychotropów.
Jak działają antydepresanty?
Leki należące do grupy antydepresantów różnią się między sobą mechanizmami działania. Ogólnie można jednak stwierdzić, że większość z nich działa:
- przeciwdepresyjnie,
- przeciwlękowo,
- uspokajająco,
- poprawia nastrój,
- ułatwia zasypianie.
Niektóre z nich mogą także wykazywać działanie przeciwbólowe (bóle neuropatyczne), znosić uczucie zmęczenia oraz poprawiać koncentrację.
Najpopularniejsze leki antydepresyjne
Ciężko jest ustalić, które z leków przeciwdepresyjnych należą do najbardziej popularnych. Należy podkreślić, że antydepresanty to grupa składająca się z wielu substancji różniących się między sobą budową chemiczną, działaniem, zastosowaniem, a także skutkami ubocznymi. To lekarz powinien dobrać odpowiedni lek dla pacjenta, kierując się między innymi jego indywidualnymi potrzebami oraz biorąc pod uwagę inne choroby towarzyszące u pacjenta i zażywane przez niego leki.
Pamiętajmy! Nigdy nie stosujmy leków przeciwdepresyjnych na własną rękę!
Jednym z najbardziej popularnych antydepresantów jest fluoksetyna. Należy do grupy SSRI (selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny) i jest stosowana w depresji, zaburzeniach obsesyjno-kompulsywnych oraz bulimii. Istnieją jednak istotne przeciwwskazania do stosowania tego leku, zatem to lekarz, oceniając korzyści i potencjalne ryzyko płynące z jego stosowania, podejmuje ostateczną decyzję nad terapią fluoksetyną.
Inne popularne leki należące do grupy SSRI:
- citalopram,
- fluwoksamina,
- paroksetyna,
- sertralina.
Do leków przeciwdepresyjnych należą także substancje z innych grup: amitryptylina, doksepina, opipramol (trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne), wenlafaksyna (SNRI), trazodon (SARI), moklobemid (IMAO) oraz tianeptyna, mirtazapina, mianseryna i wiele innych.
Leki na depresję nowej generacji
Mimo że fluoksetyna przepisywana jest w celu leczenia depresji już od ponad 30 lat, nadal jest jednym z najczęściej stosowanych leków przeciwdepresyjnych w USA.
Obecnie trwają jednak badania nad inną substancją, która może stać się antydepresantem nowej generacji. Jedna z polskich firm jest w trakcie badań klinicznych (marzec 2020 r.) nad esketaminą, która może stać się lekiem na depresję jedno- i dwubiegunową.
Antydepresanty a skutki uboczne
Jak każdy lek, także antydepresanty moją wywoływać działania niepożądane, choć nie u każdego one wystąpią. Częste skutki uboczne stosowania antydepresantów to:
- suchość w ustach,
- zwiększenie lub zmniejszenie masy ciała,
- senność,
- zaburzenia erekcji,
- spadek libido.
Działania niepożądane mogą się nasilać lub ustępować w zależności od zastosowanej dawki. Mogą być także kwestią indywidualną u danej osoby i zależeć nawet od płci, a także czasu trwania terapii. Czasami dobranie odpowiedniego leku oraz dawki może przedłużać czas trwania terapii.
Naturalne antydepresanty
Zwolennicy medycyny alternatywnej sięgają zazwyczaj po naturalne antydepresanty. Przykładowo najczęściej stosowany jest dziurawiec zwyczajny. Przypuszcza się, że hyperforyna i hiperycyna zawarte w zielu dziurawca to składniki aktywne, które hamując wychwyt zwrotny serotoniny, noradrenaliny czy dopaminy, wykazują działanie podobne do leków przeciwdepresyjnych. Tej roślinie przypisuje się jednak też wiele interakcji z lekami, między innymi z warfaryną, doustymi lekami antykoncepcyjnymi czy SSRI.
W badaniach wykazano, że szafran, kava kava, miłorząb japoński, lawenda, rhodiola, żeń-szeń, waleriana oraz wiele innych związków może działać przeciwdepresyjne. Co więcej, wiele z nich wykazywało aktywność zbliżoną do dostępnych leków przeciwdepresyjnych. Nie określono jednak wszystkich możliwych interakcji, optymalnych dawek i potencjalnej toksyczności.
Przeprowadzone dotąd badania dowodzą, że niektóre naturalne związki mogą być przydatne w łagodzeniu lęku i depresji. Konieczne są jednak dalsze badania nad określeniem stosunku korzyści i ryzyka stosowania naturalnych antydepresantów.
Pamiętajmy, że nie zawsze to, co „naturalne” jest w pełni bezpieczne!
Odstawienie antydepresantów a objawy
Zespół dyskontynuacji leków przeciwdepresyjnych to zespół objawów, który może pojawić się w wyniku nagłego odstawienia antydepresantu lub wyraźnego zmniejszenia jego dawki. Objawy zazwyczaj ustępują w ciągu dwóch, trzech tygodni i są łagodne. Należą do nich:
- zmęczenie,
- bóle i zawroty głowy,
- nadmierna potliwość,
- bezsenność,
- nudności, czasami wymioty,
- nadmierne pobudzenie,
- niepokój, lęk.
Należy więc pamiętać, by leki przeciwdepresyjne odstawiać zawsze pod kontrolą lekarza, który wprowadzi stopniowe zmniejszenie dawki leku.
Ze względu na różnice w budowie, działaniu, skutkach ubocznych i interakcjach z innymi lekami antydepresant idealny po prostu nie istnieje. Każdy pacjent jest inny, zmaga się z innymi chorobami towarzyszącymi, a także przyjmuje różne leki. Nie ma więc jednej uniwersalnej substancji, która pomoże każdemu.
Źródła:
- W. Janiec, Farmakodynamika. Podręcznik dla studentów farmacji, 2009, PZWL.
- Yeung KS, Hernandez M, Mao JJ, Haviland I, Gubili J. Herbal Medicine for Depression and Anxiety: A Systematic Review with Assessment of Potential Psycho-Oncologic Relevance. Phytother Res. 2018.
- Charakterystyka Produktu Leczniczego Fluoksetyna EGIS.
Nie popieram opinii ludzi na forum piszących na ślepo, bez wiedzy, że antydepresanty to tylko napędzanie koncernów. Koncerny na pewno nie są do końca w porządku. Problem w tym, że lekarze (nie wiem jak w innych krajach) w Polsce przepisują je bez namysłu i często za duże dawki! Niepotrzebnie. Poważny problem to niedopracowanie tych leków pod względem cech uzależniających i bezpieczeństwa choćby dla wątroby. Po jakimś czasie organizm domaga się znów antydepresantu i spirala się nakręca. Cechy uzależniające mają szczególnie SSRI, w mniejszym stopniu MAO. Po kilku tygodniach od odstawienia przyzwyczajony organizm znów chce lek. A na psychoterapię (i to oby jeszcze z mądrym terapeutą) w Polsce nie sposób się dostać. Na NFZ. Prywatnie jak drogo. Czekania od pół roku nawet do dwóch lat! To skandal.
Biorę sertraline już 10 lat z małą przerwą i nie było problemu z odstawieniem,każdy organizm inaczej reagyje
Witam uważam się za doskonały przykład pozytywnego działania medykamentów. Zgłosiłem się do Pani psychiatry ponad dwa lata temu i tylko dla tego, że odebrałem impuls od mojego przełożonego. Dowiedziałem się, że osoby, z którymi współpracuję czuję przede mną lęk, boją się. Nie miałem pojęcia jak dorośli ludzie mogą się bać drugiej osoby. Ja w swojej świadomości miałem poczucie bycia asertywnym i dążącym do celu, sfokusowanym na jego osiągnięcie.
Po pewnym spotkaniu, zakrapianym alkoholem, mój przełożony odważył się mi to oznajmić, sam miał pewne obawy co do mojej reakcji. Po takim oświadczeniu bardzo wziąłem sobie to do serca i udałem się do Pani psychiatry, w sumie to wbrew sobie. Ponieważ uważam się raczej za Macho i każdy problem do tej pory rozwiązywałem sam. Gdy słyszałem o depresji to moją reakcją i radą było kopnąć się w dupę i zebrać w sobie. Teraz mogę szczerze powiedzieć jak się myliłem.
Przyjmuję leki od 1,5 roku, poprawa jest niesamowita. Nie dość, że sam się czuję lepiej, rozluxniony nie spinam się nie podnosi mi się ciśnienie, nie zmieniają mi się nastroje. Sam jestem bardzo zaskoczony. A co więcej moje otoczenie zauważa bardzo dużą różnice. Od przełożonego dowiedziałem się, że ludzie z którymi współpracuję dziwią się i pytają co zrobił, że mnie tak zmienił.
Reasumując czasem, pochyl głowę, ugnij się i zdaj się na doświadczenie i wiedzę ludzi, którzy chcą Ci pomóc.