Arytmia serca – przyczyny, objawy, leczenie

Arytmia serca – co to jest?

O arytmii mówimy wówczas, gdy nasze serce bije zbyt wolno, zbyt szybko lub nieregularnie. U zdrowego człowieka częstość akcji serca wynosi 60-80 uderzeń na minutę, a praca mięśnia sercowego jest rytmiczna i nieprzerwana. Za taki stan rzeczy odpowiada węzeł zatokowy. Wytwarza on impulsy elektryczne, które sprawiają, że nasze serce pracuje. Zdarza się jednak, że z jakiegoś powodu impulsy elektryczne nie są wytwarzane przez węzeł zatokowy – wychodzą one wówczas z przedsionków lub z komór serca. 

W przypadku wartości pulsu poniżej 60 mówimy o bradykardii, a powyżej 100 – o tachykardii. Należy jednak zaznaczyć, że u sportowców wolny puls jest zjawiskiem naturalnym i nie powinien budzić obaw. Bradykardia przebiega bezobjawowo, dlatego zazwyczaj się jej nie leczy. Zdarza się jednak, że dolegliwość ta na tyle utrudnia funkcjonowanie, że u pacjentów stosuje się wszczepienie rozrusznika serca.    

Rodzaje arytmii serca

Zaburzenia rytmu serca dzielą się na dwie podstawowe grupy: zaburzenia nadkomorowe i zaburzenia komorowe. 

Do zaburzeń nadkomorowych zaliczamy:

• trzepotanie przedsionków,
• migotanie przedsionków,
• częstoskurcze przedsionkowe, węzłowe, przedsionkowo-komorowe,
• dodatkowe pobudzenia nadkomorowe.

Tego typu arytmie, jeśli występują u osób bez dodatkowych chorób serca, zazwyczaj nie są groźne dla życia. Należy jednak pamiętać, że choć migotanie lub trzepotanie przedsionków nie jest bezpośrednim zagrożeniem życia, może wywołać negatywne skutki w przyszłości, np. w postaci zatorów czy niewydolności krążenia. 

Z kolei do arytmii komorowych zalicza się m.in.

• pojedyncze pobudzenia komorowe,
• częstoskurcze komorowe,
• migotanie komór.

Utrwalone arytmie komorowe są bezpośrednim zagrożeniem życia. Wywołują zaburzenia hemodynamiczne i wymagają natychmiastowej pomocy lekarskiej. Częstoskurcze komorowe oraz migotanie komór są niezwykle niebezpieczne.

Arytmia serca – objawy

Zdarza się, że arytmia przebiega bezobjawowo, a zdiagnozowanie problemu następuje przypadkiem, np. podczas osłuchu stetoskopem w trakcie rutynowej wizyty u lekarza rodzinnego. Należy pamiętać, że im poważniejsze zaburzenie pracy mięśnia sercowego, tym większe prawdopodobieństwo, że chory będzie odczuwał dyskomfort. 

W przebiegu arytmii mogą pojawić się następujące objawy:

• uczucie, że serce bije zbyt wolno lub zbyt szybko,
• duszność, trudności z oddychaniem, uczucie dławienia,
• bóle wieńcowe,
• zasłabnięcia,
• utrata przytomności,
• zawroty głowy,
• lęk, niepokój,
• zaburzenia pamięci.

Arytmia serca – przyczyny

Niejednokrotnie ciężko jest ustalić przyczynę arytmii. Jej objawy często występują w przebiegu następujących chorób:

• niewydolności serca,
• choroby niedokrwiennej serca,
• cukrzycy,
• zaburzeń pracy tarczycy,
• zapalenia mięśnia sercowego,
• zespołu WPW,
• nadciśnienia,
• zakażeń wirusowych, bakteryjnych i grzybiczych.

Arytmia nie zawsze jest spowodowana chorobą. Istnieje wiele czynników środowiskowych, które mogą przyczynić się do jej rozwinięcia. Należą do nich:

• przewlekły stres,
• palenie papierosów,
• nadużywanie alkoholu,
• nadmiar kofeiny,
• hipokaliemia, hipomagnezemia,
• stosowanie niektórych leków.

Diagnostyka i leczenie arytmii serca

Zdiagnozowanie arytmii jest trudne, ponieważ podczas wizyty u lekarza chory może nie odczuwać objawów zaburzeń rytmu pracy serca, które lekarz mógłby wychwycić. Nierównomierną pracę serca najłatwiej rozpoznać podczas badania EKG. Jeśli arytmia występuje okresowo, lekarz może zalecić badanie EKG metodą Holtera. Dzięki temu praca serca pacjenta jest monitorowana nawet przez kilka dni. Innymi metodami, które pozwalają na wykrycie tej dolegliwości, są:

• badanie poziomu elektrolitów,
• prześwietlenie klatki piersiowej, które pozwala na ocenę stanu serca i płuc,
• próba wysiłkowa. 

Po diagnozie i ocenie stopnia arytmii lekarz wprowadza leczenie. 

Przeczytaj więcej o badaniu EKG:
Jak się przygotować do EKG?

Najskuteczniejszą metodą stosowaną w leczeniu arytmii jest ablacja. Jest to mało inwazyjny zabieg, podczas którego przez żyłę lub tętnicę udową wprowadza się elektrody połączone z komputerem stale monitorującym przewodzenie w sercu. Pozwala to na odnalezienie miejsca odpowiadającego za wystąpienie zaburzeń. Dzięki wykorzystaniu prądu zmiennego o częstotliwości radiowej punkt ten jest nagrzewany do temperatury około 55°C, co powoduje jego zniszczenie. Serce traci w tym miejscu zdolność do przewodzenia. Zabieg wykonuje się w znieczuleniu miejscowym, a pacjent cały czas jest przytomny. Wizyta w szpitalu trwa 2-3 dni. Zabieg ablacji jest skuteczny w około 80% przypadków. Zdarza się, że arytmia po kilku latach powraca, ale zabieg można wykonać ponownie, co zazwyczaj eliminuje chorobę na stałe. Aktualnie jest to metoda leczenia z wyboru.

Najgroźniejsze postaci arytmii wymagają zastosowania kardiowertera lub defibrylatora (albo nawet wszczepienia takiego urządzenia na stałe). Metody te są stosowane w przypadkach bezpośredniego zagrożenia życia i mają za zadanie przywrócić prawidłową pracę serca. 

Czytaj również:
Jak używać defibrylatora AED?
Pierwsza pomoc w nagłym zatrzymaniu krążenia

W przebiegu arytmii stosuje się również leczenie farmakologiczne. Najczęściej zaleca się stosowanie preparatów z grupy beta-blokerów, glikozydów nasercowych czy antagonistów wapnia. Farmakologia jest skuteczna jedynie w około 40% przypadków.

Więcej o beta-kblokerach:
Beta-blokery – właściwości i zastosowanie

Arytmia jest poważnym zaburzeniem, które może zagrażać życiu. Zdarza się, że przebiega bezobjawowo. Współczesne metody leczenia w wielu przypadkach pozwalają na skuteczne pokonanie tej dolegliwości.