Biegunka bakteryjna – jak sobie z nią radzić?

Biegunka bakteryjna – przyczyny 

Przyczyną biegunek bakteryjnych są zakażenia przewodu pokarmowego. Zakażenia te powstają najczęściej na skutek obecności patogenów, które po raz pierwszy mają kontakt z naszym przewodem pokarmowym. Biegunki bakteryjne często pojawiają się wskutek niedostatecznej higieny czy niezachowywania odpowiednich warunków sanitarnych. Częstość ich występowania w krajach o cieplejszym klimacie oraz gorszych warunkach sanitarnych jest zdecydowanie wyższa.  

Biegunki bakteryjne odpowiadają za zdecydowaną większość biegunek podróżnych.

Przeczytaj również:
Biegunka podróżnych – jak sobie z nią radzić na urlopie?

Biegunki bakteryjne przenoszą się drogą fekalno-oralną (drogą pokarmową). Źródłem zakażenia mogą być zarówno osoby chore, jak i zakażone zwierzęta. Często naturalna flora jelitowa zwierząt zawiera bakterie, które są niezwykle niebezpieczne dla człowieka, np. Salmonella. 

Podczas biegunek bakteryjnych w stolcu często jest obecna krew, ropa czy śluz. Wynika to z faktu toczącego się stanu zapalnego, który towarzyszy zakażeniu bakteryjnemu. Miejscem występowania tego zapalenia jest jelito grube. Poza tym stolec jest zwykle skąpy, papkowaty.  

Pamiętaj! Obfite i wodniste stolce świadczą o biegunkach wirusowych, które pochodzą z jelita cienkiego. 

Biegunki bakteryjne wywołują najczęściej bakterie:  

• Salmonella enteritidis,  
• Escherichia coli,  
• Campylobacter jejuni,  
• Clostridium difficile,  
• Shigella, 
• Yersinia.  

Niektóre z tych bakterii są zdolne do produkcji niezwykle niebezpiecznych dla człowieka toksyn. Toksyny te mogą powodować gorączkę, nagłe spadki ciśnienia, niewydolność narządów, a nawet zgon.  

Biegunki bakteryjne występują niezwykle często. Spekuluje się, iż są drugim najczęstszym schorzeniem dopadającym osoby w różnym wieku, zaraz po chorobach układu oddechowego. Ich przebieg jest szczególnie niebezpieczny, gdyż może prowadzić do skrajnego odwodnienia organizmu, nadmiernej utraty elektrolitów oraz spadku masy ciała.  

Jak leczyć biegunkę bakteryjną? 

Najważniejszym punktem jest odpowiednie nawadnianie. Należy zatem podawać duże ilości płynów zawierających niezbędne pierwiastki: sód, potas, chlor. Dodatkowo płyny powinny zawierać glukozę, gdyż jest ona składnikiem obligatoryjnym. Bez jej obecności płyn zawierający elektrolity jest nieskuteczny.  

Ryzyko odwodnienia jest zdecydowanie bardziej niebezpieczne niż nagły skok glukozy, nawet u diabetyków.  

Osoby dorosłe powinny przyjmować ok. 100-200 ml płynów na każdy oddany stolec.  

Leczenie biegunki bakteryjnej – preparaty bez recepty 

Do preparatów łagodzących objawy biegunki, które możemy przyjąć bez recepty lekarskiej, należą: 

• probiotyki – udowodniono działanie bakterii Lactobacillus rhamnosus GG oraz drożdżaków Saccharomyces boulardii. Stosowanie preparatów, które je zawierają, może skrócić czas trwania biegunki nawet o 1 dzień. 
• leki hamujące biegunkę:  
  • loperamid (powyżej 6. roku życia),  
  • racekadotryl (preparat bez recepty jest dostępny jedynie dla dorosłych), 
  • smektyn (można go stosować niezależnie od wieku).  

Powyższe preparaty są dostępne bez recepty, jednak przed ich zastosowaniem należy przeczytać ulotkę lub w razie wątpliwości poprosić o poradę farmaceutę.  

Lekami o niepotwierdzonym działaniu są węgiel aktywowany i tanina. Towarzystwa naukowe nie rekomendują stosowania węgla aktywowanego jako leku hamującego biegunkę. Jego adsorpcyjne właściwości mogą znacząco wpłynąć na inne leki stosowane w tym samym czasie.   

Substancją wywołującą wiele kontrowersji jest nifuroksazyd, obecny na rynku od ok. 50 lat. Zgodnie z krajowymi i światowymi wytycznymi nie zaleca się stosowania go w przypadku biegunki.  

Zarówno węgiel aktywowany, tanina, jak i nifuroksazyd są wciąż powszechnie stosowane w Polsce jako preparaty przeciwbiegunkowe. 

Leczenie biegunki bakteryjnej – leki dostępne na receptę 

W przypadku biegunek bakteryjnych bagatelizowanie zakażenia toczącego się w jelitach może mieć poważne konsekwencje. Dlatego też, jeśli podejrzewamy u siebie biegunkę bakteryjną, zgłośmy się do lekarza. Należy to zrobić szczególnie wówczas, gdy w stolcu zaobserwujemy krew, śluz lub ropę. Specjalista dobierze odpowiedni antybiotyk bądź chemioterapeutyk zalecany w przypadku biegunki bakteryjnej, np. z zawartością: 

• rifaksyminy, 
• cyprofloksacyny, ofloksacyny, lewofloksacyny, 
• azytromycyny, 
• kotrymoksazolu. 

Biegunka bakteryjna to poważna choroba o ostrym przebiegu. Nie należy jej lekceważyć. W razie jej wystąpienia należy zgłosić się do lekarza. Ten stan może zagrażać zdrowiu, a nawet życiu.