Biegunka podróżnych – jak sobie z nią radzić na urlopie?

Biegunka podróżnych – co to jest? 

Szacuje się, że rocznie około 30-70% podróżujących przechodzi tzw. biegunkę podróżnych.  

Mianem tym określa się oddawanie trzech lub więcej nieuformowanych stolców w ciągu doby z objawami towarzyszącymi takimi jak np. bóle brzucha, nudności, wymioty, gorączka lub obecność krwi w stolcu. Dolegliwości te spowodowane są infekcją przewodu pokarmowego, do której dochodzi zwykle w czasie podróży do krajów tropikalnych lub o niższym standardzie sanitarnym, przy czym największe ryzyko wiąże się z podróżami do krajów na terenie Afryki, Azji Południowej, Ameryki Łacińskiej oraz Bliskiego Wschodu. 

Biegunka podróżnych – przyczyny 

Biegunka podróżnych to typowa choroba infekcyjna przewodu pokarmowego. Wywoływać ją mogą różne patogeny, zarówno bakterie, wirusy, jak i pierwotniaki. Najczęściej jej przyczyną jest Escherichia coli, która odpowiada za około 80% biegunek. Rzadziej powodują ją bakterie z rodzaju Shigella, Campylobacter, Salmonella lub Yersinia, wirusy (głównie rota- i norowirusy) lub pierwotniaki (Entamoeba histolytica, Giardia lamblia, Cryptosporidium, Cyclospora).  

Patogeny te przenoszone są zwykle: 

• drogą brudnych rąk,  
• drogą fekalno-oralną, 
• przez skażoną wodę lub pokarm. 

Biegunka podróżnych – objawy 

Dolegliwości zwykle rozpoczynają się nagle, w ciągu kilku pierwszych dni od przybycia do docelowego miejsca wypoczynku. Głównym objawem jest jedno- lub kilkudniowa biegunka, z oddawaniem kilku wodnistych, nieuformowanych stolców w ciągu dnia. Biegunkowym stolcom zwykle towarzyszą ból brzucha, wzdęcia, uczucie parcia na stolec, nudności, wymioty, gorączka, osłabienie, utrata apetytu oraz bóle stawów. Zdarza się, że w kale można dostrzec domieszkę krwi lub śluzu. 

Przeczytaj również:
Jak zapobiegać biegunce podróżnych?

Jak lekarz stawia diagnozę? 

Obraz kliniczny biegunki podróżnych jest zwykle na tyle charakterystyczny, że wystarcza do postawienia diagnozy bez konieczności wykonywania dodatkowych badań laboratoryjnych lub mikrobiologicznych. Wyjątkiem od tej sytuacji są przypadki, gdzie w stolcu zauważalna jest domieszka krwi, chory wysoko gorączkuje lub jego stan znacząco się pogarsza. Wówczas konieczne są dodatkowe badania, dzięki którym będzie można ustalić przyczynę biegunki i włączyć odpowiednie leczenie. Konieczne mogą się okazać m.in. badanie kału, posiewy czy oznaczenie parametrów stanu zapalnego. 

Biegunka podróżnych – leczenie 

Podstawowe znaczenie w leczeniu biegunki podróżnych ma odpowiednie nawodnienie chorego, bowiem przy oddawaniu wielu wodnistych stolców w ciągu doby dochodzi do utraty znacznej ilości płynów i elektrolitów. Najlepszą możliwą drogą jest nawadnianie doustne, które można prowadzić przy użyciu gotowych roztworów dostępnych w aptekach lub wody z dodatkiem soli oraz cukru. Płyny należy pić często, w niewielkich ilościach, powoli, małymi łykami. Dzięki temu będą miały możliwość lepiej się wchłonąć, jednocześnie nie zwiększając ryzyka wywołania wymiotów. 

Równie ważne jest odpowiednie żywienie chorego. Należy unikać produktów bogatych w błonnik, takich jak owoce i warzywa, a także mleka, kawy oraz używek. W początkowym okresie odpowiednie będą produkty bogate w skrobię (np. makaron, ziemniaki), kasze, banany, jogurty i zupy. Posiłki należy przyjmować często, ale w małych porcjach. Wraz z ustępowaniem objawów należy powoli rozszerzać dietę o kolejne pokarmy. Po ustąpieniu objawów chorobowych wskazany jest powrót do normalnego stylu żywienia. 

Pośród leków dostępnych bez recepty pomocny może być loperamid. Substancja ta hamuje perystaltykę, zmniejsza liczbę płynnych stolców i zwiększa spoczynkowe napięcie zwieracza odbytu, ograniczając potrzebę natychmiastowego wypróżnienia się. Lek ten działa objawowo, a nie przyczynowo i powinien być stosowany jedynie doraźnie, np. w przypadku konieczności przemieszczenia się.

Choroba zwykle ustępuje samoistnie po kilku dniach, nie pozostawiając trwałych następstw.

Zdarza się jednak, że przebieg biegunki jest na tyle ciężki, że chory może wymagać hospitalizacji i nawadniania drogą dożylną w warunkach szpitalnych. U kilku procent osób, które przechorowały biegunkę podróżnych, może pojawić się tzw. poinfekcyjny zespół jelita drażliwego, objawiający się m.in. bólami brzucha, wzdęciami i zmianą rytmu i charakteru wypróżnień. 

Biegunka podróżnych to choroba o zwykle łagodnym przebiegu, która jednak może znacząco pokrzyżować wakacyjne plany. Aby jej zapobiec, należy przede wszystkim dbać o higienę rąk i spożywanych posiłków oraz nie pić wody z niepewnych źródeł. Stosowanie tych prostych zasad pozwoli uniknąć przykrych niespodzianek i pozwoli w pełni cieszyć się upragnionym wyjazdem.