Choroba Hashimoto – przyczyny, objawy, badania

Tarczyca i jej hormony

Tarczyca to gruczoł znajdujący się w dolnej części szyi, poniżej krtani, a swoją tylną powierzchnią przylegający do tchawicy. Zbudowana jest z komórek pęcherzykowych, w których zachodzi synteza hormonów tarczycy- tyroksyny i trójjodotyroniny. Zarówno ich syntezę, jak i wydzielanie pobudza tyreotropina (TSH) – hormon produkowany przez przysadkę mózgową. Hormony tarczycy po uwolnieniu do krwiobiegu oddziałują praktycznie na wszystkie komórki ludzkiego organizmu. Są one niezbędne do prawidłowego rozwoju płodu przed urodzeniem, umożliwiają optymalny wzrost kości i dojrzewanie płciowe u dzieci oraz utrzymują równowagę funkcjonującego organizmu przez regulację zachodzących w nim procesów metabolicznych.

Niedoczynność tarczycy

Niedoczynność tarczycy to stan niedoboru hormonów tarczycy – tyroksyny i trójjodotyroniny w organizmie. Jej objawy wynikają ze spowolnienia procesów metabolicznych. W organizmie dochodzi między innymi do zmniejszenia produkcji ciepła, ograniczenia ukrwienia skóry i organów wewnętrznych, zatrzymania wody w tkankach i spowolnienia perystaltyki jelit. W konsekwencji występują:

• osłabienie, nadmierne zmęczenie i senność,
• przyrost masy ciała,
• uczucie zimna, łatwe marznięcie,
• zaburzenia koncentracji uwagi,
• zaparcia,
• sucha skóra, rogowacenie na łokciach,
• obrzęk twarzy i rąk,
• suche, łamliwe, łatwo wypadające włosy,
• wolna akcja serca,
• obniżenie ciśnienia tętniczego,
• chrypka, obniżenie głosu,
• zespół cieśni nadgarstka,
• obrzęki stawów,
• zaburzenia miesiączkowania, obfite krwawienia i skrócenie cyklu,
• niepłodność,
• u mężczyzn obniżenie libido i zaburzenia wzwodu,
• zaburzenia wzrostu i rozwoju u dzieci.

Niedoczynność tarczycy często objawia się również nieprawidłowościami w badaniach laboratoryjnych – występuje zwiększenie stężenia cholesterolu całkowitego, cholesterolu LDL oraz triglicerydów, niedokrwistość, czasem hiponatremia – obniżenie stężenia sodu we krwi.

Przeczytaj również:
Niedoczynność tarczycy – badania diagnostyczne i objawy

Jak powstaje choroba Hashimoto?

Choroba Hashimoto to przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy należące do grupy chorób autoimmunologicznych, w których układ odpornościowy (immunologiczny) organizmu atakuje własne komórki i tkanki za pośrednictwem przeciwciał – białek wytwarzanych przez układ immunologiczny w reakcji na antygen lub cytotoksycznych limfocytów T. W przypadku choroby Hashimoto główną rolę w niszczeniu komórek pęcherzykowych tarczycy odgrywają cytotoksyczne limfocyty T. U ponad 90% chorych wykrywa się przeciwciała anty-TPO przeciwko tyreoperoksydazie oraz przeciwciała anty-TG przeciwko tyreoglobulinie. Mają one kluczowe znaczenie w diagnostyce choroby.

Przeczytaj również:
Dieta w chorobie Hashimoto – jak komponować jadłospis?

Choroba Hashimoto – epidemiologia i przebieg

Autoimmunologiczne zapalenie tarczycy może wystąpić w każdym wieku, także u dzieci. W znacznej większości przypadków (ponad 90%) zapadają na nie kobiety. Szczególnie narażone są osoby chorujące na inne choroby autoimmunologiczne, np. cukrzycę typu 1, oraz te, w rodzinie których takie choroby występowały. Przebieg choroby Hashimoto jest przewlekły, często stale postępujący. W nielicznych przypadkach mogą występować nagłe zaostrzenia z towarzyszącymi objawami stanu zapalnego.

Jakie badania wykonać w celu rozpoznania choroby Hashimoto?

W celu diagnostyki choroby Hashimoto wykonuje się następujące badania laboratoryjne:

• oznaczenie poziomu przeciwciał przeciwtarczycowych anty-TPO i anty-TG,
• oznaczenie poziomu TSH w surowicy – jego podwyższenie występuje w niedoczynności tarczycy,
• oznaczenie poziomu hormonów tarczycy – tyroksyny (fT4) i trójjodotyroniny (fT3) w surowicy.

Można wykonać również USG tarczycy i biopsję aspiracyjną cienkoigłową, jednak nie są to badania konieczne do postawienia diagnozy.

Rozpoznanie choroby Hashimoto

Dla rozpoznania przewlekłego autoimmunologicznego zapalenia tarczycy decydujące jest stwierdzenie podwyższonego stężenia przeciwciał anty-TPO lub anty-TG, współwystępującego ze zwiększeniem objętości gruczołu tarczowego (wolem) lub niedoczynnością tarczycy.

Jak leczyć chorobę Hashimoto?

Nie istnieje leczenie przyczynowe choroby Hashimoto, nie znajdują w niej zastosowania również leki hamujące odpowiedź immunologiczną organizmu, stosowane w wielu schorzeniach z autoagresji. Kiedy występuje niedoczynność tarczycy, należy stosować suplementację lewotyroksyny – syntetycznego analogu hormonu tarczycy – tyroksyny. Wykazuje ona działanie podobne do swojego naturalnego odpowiednika i niweluje skutki jego niedoboru. Przy prawidłowym leczeniu prowadzonym przez lekarza rokowanie jest pomyślne.

Przeczytaj również:
Choroba Hashimoto – jak ją leczyć?