Kategorie
Gemini.pl

Artykuły

X - Projekt Mama 2024 (2)
X - Wiosenne porządki
X - Herbal Monasterium
X - Zajączek wielkanocny 2024
X - Układ pokarmowy
X - Alergia 2024
X - Sale do -50%

Choroby oczu

Sortuj wg

Choroby oczu – problemy ze wzrokiem – porady, objawy, leczenie, profilaktyka i rodzaje 

Wzrok to narząd zmysłu, który ułatwia nam codzienne funkcjonowanie. Często nie zwracamy uwagi na drobne dolegliwości pojawiające się podczas widzenia. Już od najmłodszych lat jesteśmy narażeni na powstawanie wad wzroku oraz chorób oczu, dlatego ważna jest profilaktyka i wczesne wykrywanie dolegliwości.  Czytaj więcej...

Czym są choroby oczu i wady wzroku? 

Choroby oczu i wady wzroku to zjawiska, przy których tracimy zdolność do wyraźnego widzenia lub następuje całkowita utrata tej zdolności. Choroby oczu mogą mieć różne podłoże – genetyczne, ogólnoustrojowe, nowotworowe, ale także mogą powstawać pod wpływem urazów mechanicznych czy zakażeń. Schorzenia mogą dotykać różnych części oka: 

  • gałki ocznej,  
  • nerwu wzrokowego,  
  • spojówki,  
  • struktur otaczających oko, czyli powiek. 

Jakie są najczęstsze przyczyny problemów z oczami? 

Najczęstszymi przyczynami pojawienia się chorób oczu są: 

  • starzenie się (skracanie gałki ocznej pod wpływem wieku), 
  • predyspozycje genetyczne, 
  • nadmierna ekspozycja na promieniowanie pochodzące z ekranów oraz monitorów, 
  • czytanie w słabym oświetleniu, 
  • nadmierna ekspozycja na ostre światło, brak ochrony oka za pomocą okularów z filtrem UV, 
  • nadmierne wytężanie wzroku, 
  • przebywanie w słabym oświetleniu, zadymionym pomieszczeniu, 
  • brak kontroli okulistycznej

Choroby oczu – najczęstsze objawy 

Wady wzroku oraz choroby oczu mogą powodować występowanie różnych objawów. Warto zwrócić uwagę i udać się na konsultację okulistyczną przy pojawieniu się następujących objawów: 

  • pogorszenie ostrości widzenia, 
  • trudności w czytaniu z bliska, np. gazety czy książki, 
  • zawężenie pola widzenia, 
  • nadmierne łzawienie, przekrwienie, świąd oka, 
  • przewlekły światłowstręt, 
  • ból oczodołu, ból powiek, migreny, 
  • przewlekła suchość, uczucie piasku w oku, 
  • pojawienie się mroczków w polu widzenia, 
  • zmiana zabarwienia źrenicy na białą. 

Wady wzroku – rodzaje 

Krótkowzroczność 

Jest to jedna z najczęściej diagnozowanych wad wzroku. Krótkowzroczność polega na nieprawidłowym skupianiu promieni świetlnych przez soczewkę oka (przed siatkówką zamiast na siatkówce). Wskutek tego przedmioty znajdujące się blisko są odbierane prawidłowo, a przedmioty położone w oddali są zamazane. Do częstych objawów krótkowzroczności należą także: 

  • mgliste widzenie okrągłych przedmiotów, 
  • światłowstręt, 
  • nadmierne zmęczenie oczu, które wywołuje wieczorne bóle głowy, 
  • powstawanie mroczków, 
  • zaczerwienienie oczu, 
  • nadmierne pochylanie głowy, mrużenie oczu w celu poprawy widzenia. 

Najczęstszą przyczyną powstawania krótkowzroczności jest wydłużenie gałki ocznej. Taka wada może być dziedziczona i rozwija się w okresie dojrzewania. Krótkowzroczność może powstać także pod wpływem nadmiernego wysiłku fizycznego lub przebywania w zbyt słabym oświetleniu. Tę wadę diagnozuje się podczas rutynowych badań w gabinecie okulistycznym. Wadę krótkowzroczności koryguje się za pomocą soczewek rozpraszających. Światło przechodzi przez soczewkę, zostaje rozproszone i następnie prawidłowo skupia się na siatkówce. Moc okularów ze szkłami korygującymi krótkowzroczność określa się w dioptriach z dopiskiem minus przed wartością liczbową, np. -2. Krótkowzroczność może być także korygowana za pomocą lasera. Zabieg ma na celu zmianę krzywizny rogówki, przez co światło skupia się prawidłowo na siatkówce.  

Dalekowzroczność (nadwzroczność) 

Przy dalekowzroczności, podobnie jak w krótkowzroczności, światło jest nieprawidłowo skupiane. Obraz jest skupiany w tym przypadku za siatkówką. Chory nieprawidłowo widzi przedmioty położone blisko, a przedmioty położone w pewnej odległości są widziane prawidłowo. Jest to wada wzroku, która jest uwarunkowana genetycznie. Nadwzroczność najczęściej pojawia się w wieku dziecięcym, jednak nie jest często diagnozowana. Oko ma dużą zdolność kompensacyjną i wada nie przeszkadza w normalnym funkcjonowaniu. Przy rozwoju nadwzroczności mogą pojawić się następujące objawy: 

  • bóle oczu, 
  • wrażenie zamazanego pola widzenia przy patrzeniu z bliska, 
  • zmęczony wzrok, 
  • trudności z długim czytaniem, 
  • zaczerwienienie oczu, 
  • podrażnienie spojówek, zapalenie powiek, 
  • nadmierne łzawienie i mruganie, 
  • wrażliwość na światło, 
  • bóle głowy, 
  • zez zbieżny będący efektem nadmiernej pracy mięśni znajdujących się wokół oczu. 

Dalekowzroczność jest korygowana przy pomocy wypukłych soczewek. Dzięki temu obraz jest skupiony prawidłowo na siatkówce. Moc szkieł korygujących dalekowzroczność określa się w dioptriach, poprzedzając wartość znakiem plus, np. +2 dioptrie. 

Astygmatyzm (niezborność) 

Jest to dziedziczna wada wzroku, która polega na nieprawidłowościach w budowie rogówki lub soczewki. Światło, które przechodzi przez zdeformowaną soczewkę, jest nieprawidłowo skupiane na siatkówce, często w różnych płaszczyznach. Efektem niezborności jest zamazany i zdeformowany obraz. Astygmatyzm występuje przy patrzeniu zarówno w dal, jak i z bliska. Niezborności często towarzyszą inne wady wzroku, takie jak krótkowzroczność i dalekowzroczność. Astygmatyzm jest wadą dziedziczną. Często pojawia się już w wieku dziecięcym, jednak zazwyczaj nie zwiększa się wraz z wiekiem. Wyróżnia się kilka rodzajów astygmatyzmu: 

  • regularny – najczęściej jest to wada wrodzona, pojawia się, gdy promień krzywizny rogówki oka w płaszczyźnie pionowej jest inny niż w płaszczyźnie poziomej, 
  • nieregularny – jest najczęściej powodowany mechanicznym urazem lub zakażeniem rogówki, krzywizna rogówki jest nierówna, 
  • prosty – wada refrakcji jest jedyną wadą, 
  • złożony – gdy astygmatyzm nie jest jedyną wadą wzroku. 

Zazwyczaj astygmatyzm nie daje żadnych znacznych objawów. Jeśli pojawiają się jakiekolwiek symptomy, są to: 

  • częściowe zaburzenia w polu widzenia, 
  • zamglony i zdeformowany obraz, 
  • uczucie zmęczenia, 
  • ból oka, 
  • bóle głowy, 
  • zawroty głowy. 

W celu korekcji astygmatyzmu wykorzystuje się soczewki cylindryczne. Wada ta może być także korygowana za pomocą lasera.  

Daltonizm 

Jest to choroba dziedziczna, która polega na nieprawidłowym rozróżnianiu niektórych kolorów. Genetycznie jest przenoszona w obrębie jednego pokolenia. Zazwyczaj dotyczy mężczyzn. Daltonizm występuje rzadko. Wyróżnia się trzy rodzaje ślepoty barwnej: 

  • ślepota na barwę czerwoną, 
  • ślepota na barwę zieloną, 
  • ślepota na barwę niebieską. 

Chory zazwyczaj nie rozróżnia prawidłowo jednej barwy. W skrajnych przypadkach daltonizmu chory nie rozróżnia żadnych kolorów – widzi wyłącznie kolor biały, czarny oraz odcienie szarości. Najczęściej przy daltonizmie występują objawy takie jak: 

  • zaburzenia w postrzeganiu i rozróżnianiu poszczególnych barw, 
  • mylenie konkretnych kolorów, 
  • dostrzeganie barw z różną intensywnością, 
  • problem z określeniem nazwy koloru, 
  • zmęczenie wzroku podczas patrzenia na intensywne kolory. 

Daltonizm można zdiagnozować na podstawie badania, które wykonuje się przy użyciu tablic pseudoizochromatycznych. Na takich tablicach są narysowane różnobarwne, okrągłe punkty. Z jednej barwy jest ułożona cyfra lub litera. Pacjent ma za zadanie odczytanie cyfry lub litery z tablicy. W przypadku, gdy badana osoba odczyta błędnie zapis lub nie odczyta go w ogóle, lekarz kieruje pacjenta na dalsze badania. Leczenie daltonizmu jest trudne, ponieważ nie jest znana przyczyna powstawania zaburzenia. Widzenie barw zazwyczaj koryguje się za pomocą specjalistycznych soczewek posiadających specjalną warstwę, które zakrzywiają promienie świetlne padające na siatkówkę. Taka korekcja jest możliwa w przypadku częściowego daltonizmu, gdy pacjent niedowidzi jednej barwy.  

Choroby oczu – rodzaje 

Zez 

Zezem nazywamy schorzenie, które polega na nieprawidłowym, niesymetrycznym odchyleniu gałek ocznych. Przyczyną powstawania zeza jest osłabienie mięśni okoruchowych. Mięśnie te odpowiadają za poruszanie gałki ocznej w dowolnym kierunku w sposób skoordynowany. Jeśli mięsień lub nerw odpowiadający za jego funkcje ulegnie porażeniu, wówczas oko może być odchylone od prawidłowego położenia. Zez może być także wynikiem urazu mechanicznego lub powstać pod wpływem dużych wad refrakcji i wytężonej pracy mięśni, np. przy krótkowzroczności czy nadwzroczności. Wyróżnia się cztery rodzaje zeza: 

  • zez zbieżny – oko odchyla się w kierunku nosa, 
  • zez rozbieżny – oko odchyla się w kierunku skroni, 
  • zez pionowy – gałka oczna odchyla się w górę lub w dół, 
  • zez porażenny – jest wynikiem urazu mechanicznego. 

W przypadku dzieci do 6. miesiąca życia może pojawić się sporadyczne odchylenie jednego oka w stosunku do drugiego. Jest to spowodowane tym, że mięśnie okoruchowe nie są jeszcze w pełni rozwinięte.  

Zez wywołuje następujące objawy: 

  • odchylenie gałek ocznych od prawidłowego położenia, 
  • bóle, zawroty głowy, często przebiegające z nudnościami, 
  • podwójne widzenie, najczęściej u pacjentów dorosłych, 
  • zmniejszenie ostrości widzenia okiem, które zezuje.  

Leczenie zeza należy podjąć, gdy zez występuje stale lub w przypadku gdy dziecko ukończyło 6. miesiąc życia. Zez jest poważnym schorzeniem, które nieleczone może doprowadzić do trwałego uszkodzenia zezującego oka czy upośledzenia zdolności widzenia przestrzennego przez dziecko. W zależności od przypadku zez może być korygowany za pomocą specjalnych szkieł korekcyjnych, poprzez zasłanianie zdrowego oka, aby zmusić chore do pracy i wykonywania ćwiczeń mięśni ocznych (ortoptyka). W przypadku gdy powyższe metody są nieskuteczne, można wykonać zabieg chirurgiczny, który koryguje zeza.  

Zaćma (katarakta) 

Jest to choroba, która obejmuje soczewkę oka. Soczewka ulega zmętnieniu (częściowemu lub całkowitemu). Występują trzy rodzaje zaćmy: wrodzona, nabyta oraz starcza. Zaćma rozwija się bezboleśnie, nie dając początkowo żadnych objawów. Wraz z rozwojem choroby zwiększa się zmętnienie soczewki, które z czasem prowadzi do następujących objawów: 

  • zamglone widzenie, 
  • pogorszenie ostrości wzroku, problemy z widzeniem w jasnym świetle, 
  • ból, łzawienie, zaczerwienienie oczu, 
  • zniekształcone postrzeganie przedmiotów, 
  • pojawienie się plam w polu widzenia, 
  • zwiększona wrażliwość na światło i blask, 
  • szybkie męczenie się oczu, 
  • podwójne widzenie jednym okiem, 
  • widoczna zmiana zabarwienia źrenicy z czarnej na szarobiałą, 
  • całkowita utrata wzroku (zaćma wrodzona). 

Zaćma starcza powstaje pod wpływem starzenia się organizmu. Wraz z wiekiem soczewka może ulec zmętnieniu. Natomiast zaćma wrodzona może powstać pod wpływem: 

  • stosowania niektórych leków przez kobietę w okresie ciąży, np. kortykosteroidów, antybiotyków, 
  • zakażeń wewnątrzmacicznych płodu w I trymestrze ciąży, 
  • chorób zakaźnych przebytych w trakcie ciąży, np. różyczki, ospy wietrznej, grypy, półpaśca, płonicy, odry
  • alergii, 
  • nieprawidłowego odżywiania w okresie ciąży, 
  • czynników dziedzicznych, 
  • urazu mechanicznego, 
  • stanu zapalnego, np. zapalenie tęczówki, 
  • cukrzycy, 
  • uszkodzenia oka pod wpływem promieniowania słonecznego. 

W trakcie profilaktycznej wizyty u okulisty lekarz może zdiagnozować zaćmę podczas oglądania soczewki przez oftalmoskop. Zaćma najczęściej jest leczona chirurgicznie. Taki zabieg polega na wymianie zmętnionej soczewki i zamianie jej na sztuczną. Inną metodą leczenia zaćmy jest rozbijanie zmętnień za pomocą ultradźwięków, a następnie odessanie ich.  

Jaskra 

Jest to choroba, w której uszkodzony zostaje nerw wzrokowy. Odbywa się to poprzez niedostateczne ukrwienie lub w wyniku podwyższonego ciśnienia wewnątrz gałki ocznej. Jaskra jest poważną chorobą, która może doprowadzić do całkowitej utraty wzroku. Początkowo może przebiegać bez objawów. Wraz z rozwojem choroby mogą pojawić się następujące symptomy: 

  • widzenie tęczowych pól wokół jasnego źródła światła, 
  • migreny, intensywne bóle głowy i oczu, 
  • nudności, zawroty głowy, 
  • podwyższone ciśnienie w gałce ocznej, 
  • zawężenie pola widzenia, 
  • osłabiona ostrość wzroku, 
  • widzenie lunetowate. 

Leczenie jaskry jest zazwyczaj procesem złożonym. Celem leczenia jest przede wszystkim obniżenie ciśnienia w gałce ocznej za pomocą podawanych do oka leków. Ważnym elementem terapii jest także polepszenie ukrwienia nerwu wzrokowego. Gdy jaskra postępuje i pacjent nie reaguje na leczenie farmakologiczne, można wykonać zabieg chirurgiczny lub laserowy. Ma on na celu polepszenie ewakuacji cieczy wodnistej z gałki ocznej.  

Zapalenie spojówek 

Zapalenie spojówek jest jedną z częstszych dolegliwości ocznych. Stan zapalny może być wywołany przez: 

  • czynniki chemiczne lub fizyczne – np. ostre światło, narażenie na wiatr, kurz, pyły, dym, gazy lub ciało obce, które dostało się do oka (rzęsa, piasek itp.) 
  • alergie – powstają pod wpływem kontaktu z pyłkami roślin, kurzem, kosmetykami,  
  • drobnoustroje – bakterie, wirusy, grzyby, 
  • choroby ogólnoustrojowe. 

Objawy zapalenia oka mogą być różne w zależności od przyczyny powstania. Mogą także występować z różnym nasileniem. Najczęstszymi objawami zapalenia spojówek są: 

  • pieczenie, łzawienie, uczucie ciała obcego w oku, 
  • swędzenie, obrzęk w okolicach oczu, 
  • ropna wydzielina z oka, 
  • wodnista wydzielina z oka, 
  • katar, kichanie, powiększenie węzłów chłonnych, 
  • światłowstręt, 
  • przekrwienie gałki ocznej, wybroczyny na oku, 
  • obrzęk spojówki, 
  • sklejanie się powiek. 

Aby podjąć prawidłowe leczenie zapalenia spojówek, należy zawsze skontaktować się z lekarzem. W przypadku dolegliwości spowodowanych przez alergię podaje się do oka leki przeciwhistaminowe oraz przeciwzapalne. Pozostałe typy zapalenia spojówek często wymagają zastosowania kropli do oczu lub maści zawierających antybiotyk. 

Jęczmień 

Jest to choroba występująca na powiekach. Charakterystyczne zgrubienie powstaje na brzegu powieki. Przyczyną powstawania jęczmienia jest zazwyczaj zakażenie bakteryjne wywołane przez gronkowce. Dochodzi wtedy to zapalenia mieszka włosowego lub jednego z gruczołów łojowych. Na powiece pojawia się guzek (ropień), który wraz z rozwojem choroby ulega powiększeniu oraz na jego szczycie pojawia się biała lub żółta plamka. Ropień ulega samoistnemu pęknięciu i uwalnia się z niego ropa. Pęknięcie jęczmienia może doprowadzić do powikłań, takich jak ropień powiek lub zakrzepowe zapalenie żył oczodołu lub zatoki jamistej. Jęczmień może pojawić się w różnych miejscach na powiece. Wyróżnia się: 

  • jęczmień zewnętrzny – pojawia się na zewnętrznej stronie powieki, 
  • jęczmień wewnętrzny – inaczej znany jako gradówka. 

Jęczmień powstaje często wskutek niezachowania odpowiednich zasad higieny podczas używania soczewek kontaktowych. Innymi czynnikami sprzyjającymi powstawaniu choroby są: 

  • duże zadymienie pomieszczenia, 
  • przewlekłe stany zapalne brzegów powiek, 
  • nieskorygowane wady wzroku. 

Zazwyczaj nie ma potrzeby wprowadzania leczenia. Jęczmień samoistnie pęka i zanika. W cięższych przypadkach konieczne jest miejscowe podanie antybiotyku do oka. Gdy ropień jest duży, lekarz może chirurgicznie naciąć ropień i usunąć z niego zalegającą ropę.  

Źródła: 

  • J. Piekarczyk, Porady lekarza rodzinnego, Zdrowe oczy, Wydawnictwo Literat, 
  • Raport Instytutu Ochrony Zdrowia, Choroby oczu, 2016, 
  • A. Grzybowski, Okulistyka, 
  • prof. dr hab. Niżankowska, Okulistyka, Podstawy kliniczne. 
Masz pytanie, szukasz porady?
Jeśli szukasz darmowej porady w zakresie zdrowia oraz przyjmowania leków lub suplementów diety, chętnie odpowiemy na Twoje pytanie.
Zapytaj farmaceutę