Kategorie
Gemini.pl

Artykuły

X - Aurovitas Tributron
X - Nowości 2024
X - Solpharma
X - Hello Spring
X - Tydzień francuskich marek
X - Światowy Dzień Zdrowia Jamy Ustnej

Choroby serca i nadciśnienie

Sortuj wg

Choroby serca – rodzaje, objawy, badania, leczenie, profilaktyka 

Choroby serca są najczęstszą przyczyną śmierci ludzi na całym świecie. W Polsce są odpowiedzialne za niemal 50% zgonów, każdego dnia pochłaniając około 500 ofiar. Osoba ze zdiagnozowaną chorobą serca wymaga stałej opieki kardiologa i podjęcia kompleksowego leczenia, na które składa się nie tylko farmakoterapia czy różnego rodzaju zabiegi, ale przede wszystkim zmiana stylu życia.  Czytaj więcej...

Choroby serca – czym są? 

Choroby serca to zaburzenia powstałe na skutek zmiany struktury anatomicznej serca lub jego czynności, które mogą wynikać z wielu przyczyn, zarówno pierwotnych, jak i nabytych. Choroby serca u dzieci i młodzieży są najczęściej wynikiem wad wrodzonych, natomiast w populacji dorosłych w rozwoju zaburzeń kardiologicznych duże znaczenie ma niezdrowy styl życia i nieprawidłowa kontrola chorób współistniejących.  

Rozwojowi chorób serca sprzyja zwłaszcza: 

  • utrzymujące się wysokie stężenie cholesterolu (za wysoki poziom frakcji LDL przy zbyt niskim poziomie dobrego cholesterolu HDL), 
  • otyłość (zwłaszcza brzuszna), 
  • cukrzyca, 
  • brak aktywności fizycznej, 
  • źle kontrolowane nadciśnienie tętnicze, 
  • palenie tytoniu. 

Choroby serca mogą rozwijać się latami, nie dając żadnych objawów. Większość z nich ma charakter przewlekły i wymaga leczenia farmakologicznego oraz regularnych wizyt u kardiologa do końca życia. W przebiegu chorób serca mogą pojawiać się stany, które w bezpośredni sposób zagrażają życiu i wymagają szybkiej hospitalizacji, a nie rzadko również leczenia operacyjnego (np. wszczepianie by-passów, rozrusznika serca, balonikowanie tętnic wieńcowych, laserowa rewaskularyzacja mięśnia sercowego). 

Rodzaje chorób serca 

Wyróżnia się wiele rodzajów chorób serca, które wzajemnie na siebie oddziałują. Tę korelację doskonale widać na przykładzie choroby niedokrwiennej serca, której ostrym powikłaniem jest zawał serca, po którym z czasem rozwija się niewydolność serca lub arytmia.  

Rodzaje chorób serca: 

  • wady wrodzone – to nieprawidłowości w budowie anatomicznej serca i dużych naczyń krwionośnych, które prowadzą do zaburzeń w funkcjonowaniu serca. Najczęściej występuje ubytek w przegrodzie międzykomorowej, który w wielu przypadkach do drugiego roku życia ulega samoistnemu zamknięciu, nie dając większych objawów. Bywa jednak, że przy dużych ubytkach konieczne jest leczenie operacyjne, aby zapobiec rozwojowi arytmii i niewydolności krążenia. Inne częste wady serca to przetrwały otwór owalny, przetrwały przewód tętniczy (PDA), zwężenie cieśni aorty, tetralogia Fallota, przełożenie wielkich pni tętniczych oraz zwężenie drogi odpływu prawej komory; 
  • choroba niedokrwienna serca (choroba wieńcowa) – jej przyczyną jest niedostateczne zaopatrzenie mięśnia sercowego w tlen, będące konsekwencją zwężenia światła tętnic wieńcowych. Najczęstszym powodem takiej sytuacji jest postępująca miażdżyca naczyń krwionośnych, która utrudnia swobodny dopływ krwi do serca. Niedobór tlenu w stosunku do realnego zapotrzebowania najlepiej uwidacznia się podczas wysiłku fizycznego. Dochodzi wówczas do niedotlenienia mięśnia sercowego, co objawia się bólem zlokalizowanym za mostkiem, który pacjenci opisują jako pieczenie, dławienie lub rozpieranie. Ból może promieniować w kierunku szyi oraz barku, powodując przy tym uczucie drętwienia rąk. Dyskomfort może wywołać także niska temperatura, silny stres lub obfity posiłek. Ta postać choroby nazywana jest dławicą piersiową (inaczej dusznica bolesna). Wyróżnia się dusznicę stabilną, w której objawy dają o sobie znać jedynie podczas wysiłku oraz dusznicę niestabilną (przedzawałową), gdy objawy nasilają się i mogą występować niezależnie od podejmowanych aktywności. Choroba niedokrwienna serca w skrajnych wypadkach prowadzi do zawału serca. O zawale mówimy, gdy po pęknięciu blaszki miażdżycowej dojdzie do zablokowania światła naczynia wieńcowego. Wówczas dopływ krwi do serca zostaje zatamowany, co doprowadza do martwicy mięśnia sercowego. Im dłużej trwa ten stan, tym większy obszar mięśnia sercowego obumiera, pogarszając rokowanie. Dlatego też po zaobserwowaniu pierwszych symptomów zawału należy niezwłocznie wezwać pomoc medyczną. Najbardziej charakterystyczny objaw to silny ból, pieczenie lub ucisk zlokalizowany za mostkiem; 
  • choroba reumatyczna serca – jest powikłaniem gorączki reumatycznej, która rozwija się z anginy paciorkowcowej na skutek nieprawidłowej odpowiedzi immunologicznej organizmu. Pojawiający się w jej przebiegu uogólniony stan zapalny tkanki łącznej obejmuje serce, stawy oraz ośrodkowy układ nerwowy. Reakcja zapalna najbardziej zagraża sercu, ponieważ dochodzi do uszkodzenia zastawek i rozwoju przewlekłej choroby reumatycznej. Gorączka reumatyczna jest najczęstszą przyczyną nabytych chorób kardiologicznych u dzieci i młodzieży. Najlepszą profilaktyką jest właściwe rozpoznanie i leczenie anginy, które nie dopuszcza do wystąpienia powikłań; 
  • zaburzenia rytmu serca (arytmia) – stanowią szeroką grupę schorzeń, których istotą są zaburzenia w prawidłowej aktywności elektrycznej serca. Objawy arytmii mogą wystąpić w każdym wieku, pojawiając się epizodycznie lub przybierając postać przewlekłą. Często są konsekwencją innych schorzeń kardiologicznych, np. niewydolności serca, choroby niedokrwiennej czy zapalenia mięśnia sercowego. Nie rzadko jednak nie udaje się ustalić ich konkretnej przyczyny. Najczęściej diagnozuje się migotanie przedsionków, migotanie komór, częstoskurcz nadkomorowy i komorowy, blok serca oraz chorobę węzła zatokowego; 
  • niewydolność serca – to choroba przewlekła, której przyczyną jest uszkodzenie serca o charakterze strukturalnym lub czynnościowym. Zaburzenia prowadzą do zmniejszenia pojemności minutowej serca oraz zwiększenia spoczynkowego i wysiłkowego ciśnienia wewnątrzsercowego. Choruje na nią około miliona Polaków, z czego 60 tysięcy osób rocznie umiera. Jest najczęstszą przyczyną hospitalizacji w populacji seniorów. Mimo ciągłego postępu w dziedzinie kardiologii rokowania są pesymistyczne – połowa osób z rozpoznaną niewydolnością serca umiera w ciągu 5 następnych lat; 
  • zapalenie mięśnia sercowego – jego przyczyną są najczęściej infekcje wirusowe, a rzadziej także bakteryjne lub pasożytnicze, które powodują stan zapalny. Choroba może się pojawić także w przebiegu schorzeń o podłożu autoimmunologicznym, takich jak toczeń czy sarkoidoza. Może mieć różny przebieg, począwszy od bezobjawowego po ostry, który przejawia się bólem w klatce piersiowej, zaburzeniami rytmu serca, dusznością w czasie wysiłku i obrzękiem wokół kostek; 
  • choroby wsierdzia i osierdzia – wsierdzie to błona zbudowana z tkanki łącznej wyścielająca wnętrze serca. Chorobą, która najczęściej je atakuje, jest infekcyjne zapalenie wsierdzia powodowane w 90% przypadków przez bakterie. Osierdzie jest nazywane inaczej workiem osierdziowym, ponieważ jest podwójną błoną surowiczą obejmującą serce od zewnątrz. Zapalenie osierdzia najczęściej wywołują infekcje wirusowe, bakteryjne, grzybicze i pasożytnicze, a także układowe choroby tkanki łącznej i choroby autoimmunologiczne (np. twardzina układowa, sarkoidoza, toczeń). 

Objawy chorób serca 

Najbardziej charakterystyczne objawy chorób serca to: 

  • ból w klatce piersiowej, 
  • duszności, 
  • kołatanie serca, czyli nieprzyjemne uczucie zbyt szybkiej pracy serca z jednoczesną zmianą miarowości i siły skurczu, 
  • męczliwość i niska tolerancja wysiłku, 
  • zawroty głowy, 
  • omdlenia, 
  • obrzęki nóg wokół kostek. 

Badania przy chorobach serca 

W diagnozowaniu chorób kardiologicznych wykorzystuje się następujące badania: 

  • pomiar ciśnienia krwi – wartość ciśnienia jest ściśle uzależniona od czynności skurczowej serca, dlatego to proste badanie może dostarczyć lekarzowi istotnych informacji o naszym zdrowiu; 
  • badania laboratoryjne – obejmują oznaczanie poziomu wielu parametrów z krwi, takich jak: peptydy natriuretyczne, hemoglobina, ferrytyna, sód, potas, mocznik, kreatynina, wskaźniki wątrobowe (bilirubina, AST, ALT, GGTP), glukoza, lipidogram, hormon tyreotropowy (TSH); 
  • RTG klatki piersiowej – w przypadku występowania duszności w przebiegu chorób serca podczas klasycznego badania rentegowskiego można wykluczyć płucne przyczyny dolegliwości; 
  • elektrokardiografia (EKG) – to badanie służące do oceny pracy serca na podstawie różnicy potencjałów rejestrowanych przez elektrody umieszczane na klatce piersiowej i kończynach pacjenta. Czynność bioelektryczna serca zapisywana jest w postaci wykresu (elektrokardiogram), który jest następnie interpretowany przez specjalistę; 
  • holter EKG – to modyfikacja badania EKG, która polega na monitorowaniu pracy serca przez 24 godziny. Przenośny aparat holterowski do EKG wielkością jest zbliżony do telefonu komórkowego. Do ciała pacjenta przykleja się podłączone do aparatu elektrody, które rejestrują czynność elektryczną serca przez całą dobę. W tym czasie badana osoba powinna powstrzymać się od picia kawy, alkoholu i palenia papierosów. Należy również notować pory jedzenia posiłków, wykonywania aktywności fizycznej oraz czas, w którym wystąpiły jakiekolwiek dolegliwości (np. ból w klatce piersiowej, duszności); 
  • test wysiłkowy – to inaczej elektrokardiograficzna próba wysiłkowa. Podczas zapisu EKG badany pacjent jest w ruchu, którego intensywność stopniowo się zwiększa. W czasie wysiłku wzrasta zapotrzebowanie na tlen, czego efektem jest zwiększenie przepływu wieńcowego krwi. Jeśli badana osoba cierpi na niewydolność krążeniową serca, po przekroczeniu pewnej granicy wysiłku pojawią się charakterystyczne objawy niedokrwienia mięśnia sercowego (np. dławiący ból za mostkiem); 
  • echokardiografia – to badanie obrazowe nazywane potocznie echem serca. Stanowi rodzaj ultrasonografii, którą przeprowadza się w celu odwzorowania na monitorze struktury i budowy serca. Dzięki echokardiografii można ocenić objętość jam serca, grubość jego ścian, funkcjonalność zastawek i obecność nadciśnienia płucnego. W klasycznej przezklatkowej echokardiografii podczas badania pacjent znajduje się najczęściej w pozycji leżącej na lewym boku, z lewą ręką uniesioną do góry, a lekarz przesuwa głowicę ultrasonografu po klatce piersiowej. Istnieje również możliwość przeprowadzenia echokardiografii przezprzełykowej i obciążeniowej. Wsunięcie głowicy do przełyku umożliwia otrzymanie dokładniejszego obrazu. Badanie w postaci obciążeniowej polega na obserwacji pracy serca podczas wysiłku fizycznego lub po podaniu leku nasilającego czynność skurczową serca; 
  • tilt test – inaczej test pochyleniowy. Służy diagnozowaniu zespołu omdleń odruchowych, których przyczyną jest nagły spadek ciśnienia tętniczego krwi lub odruchowego zwolnienia akcji serca w chwili pionizacji ciała. Pacjent na około 20-30 minut pozostaje w pozycji leżącej, a następnie jest pionizowany pod kątem 60°. Przy braku objawów po kilkudziesięciu minutach pionizacji stosuje się prowokację farmakologiczną, polegającą na podjęzykowym podaniu nitrogliceryny lub izoproterenolu dożylnie. Test zostaje zakończony, gdy dojdzie do utraty przytomności lub po zakończeniu 15-20-minutowej obserwacji ostatniej fazy badania. Na wypadek omdlenia badana osoba jest zabezpieczana pasami chroniącymi przed upadkiem. Przez cały czas monitorowane są podstawowe parametry, takie jak czynność serca (EKG), ciśnienie krwi i saturacja; 
  • koronarografia – to badanie służące ocenie stanu tętnic wieńcowych, które są uwidoczniane na zdjęciach rentgenowskich po uprzednim podaniu do światła naczyń środka kontrastującego. Podczas koronarografii można wykryć zwężenie lub niedrożność naczyń, 
  • rezonans magnetyczny serca – technika ta umożliwia zobrazowanie badanych struktur dzięki działaniu pola elektromagnetycznego. Przed badaniem na klatkę piersiową pacjenta nakleja się elektrody do EKG, a na piersi kładzie się specjalną cewkę kardiologiczną, która wzmacnia odbierany sygnał. Urządzenie emitujące pole elektromagnetyczne przypomina tunel, do którego wsuwane jest łóżko z pacjentem. Podczas badania należy leżeć w bezruchu, wstrzymując oddech na polecenie personelu medycznego. Badanie trwa od 30 do 90 minut; 
  • biopsja mięśnia sercowego – to rzadko wykonywane, wysoce inwazyjne badanie, które polega na pobraniu wycinka mięśnia sercowego cewnikiem wprowadzanym poprzez tętnice lub żyły. Pobrany materiał oddaje się do badania histopatologicznego. 

Choroby serca – profilaktyka 

Choroby serca są zaliczane do chorób cywilizacyjnych, których występowanie jest uzależnione od prowadzonego stylu życia.  

Zdaniem specjalistów poprzez modyfikację czynników zależnych od samych pacjentów można uniknąć aż około 80% przypadków poważnych chorób serca.  

Profilaktyka chorób serca obejmuje: 

  • stosowanie zdrowej diety ograniczającej spożycie tłuszczów zwierzęcych na rzecz olejów roślinnych, z uwzględnieniem dużej ilości różnorodnych warzyw i owoców. Dobry wzór odżywiania stanowi dieta śródziemnomorska, która istotnie zmniejsza ryzyko zachorowania na chorobę niedokrwienną serca; 
  • normalizację masy ciała w przypadku otyłości i nadwagi; 
  • podejmowanie regularnej, umiarkowanej aktywności fizycznej; 
  • rezygnacja z używek (papierosy, nadużywanie alkoholu), a także unikanie biernego palenia; 
  • prawidłowe kontrolowanie istniejących schorzeń, a zwłaszcza nadciśnienia tętniczego, hipercholesterolemii i cukrzycy. 

Choroby serca są prawdziwą epidemią naszych czasów. Diagnozuje się je u coraz większego odsetka populacji, a leczenie i hospitalizacja pochłania ogromne koszty. Wdrażanie działań profilaktycznych i dbałość o właściwe leczenie istniejących schorzeń metabolicznych może zredukować ryzyko rozwoju chorób kardiologicznych, poprawić komfort i przedłużyć czas życia. 

Źródła: 

  • Cichocka A., Dieta śródziemnomorska w profilaktyce pierwotnej choroby niedokrwiennej serca, Via Medica, 2005. 
  • Kowara M., Grabowski M., Przewlekła niewydolność serca – przyczyny, rozpoznanie i leczenie, Kardiologia po Dyplomie, 2018. 
  • Klecha A., Bacior B., Styczkiewicz K., Kawecka-Jaszcz K., Trening fizyczny u chorych w podeszłym wieku z przewlekłą niewydolnością serca, Choroby Serca i Naczyń, 2007. 
  • Lelonek M., Niewydolność serca i powtarzające się hospitalizacje, Folia Cardiologica, 2016. 
  • Majewicz A., Marcinkowski J. T., Epidemiologia chorób układu krążenia. Dlaczego w Polsce jest tak małe zainteresowanie istniejącymi programami profi laktycznymi?, Probl Hig Epidemiol , 2008. 
  • Monastyrska E. M., Beck O., Psychologiczne aspekty chorób kardiologicznych, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2014. 
Masz pytanie, szukasz porady?
Jeśli szukasz darmowej porady w zakresie zdrowia oraz przyjmowania leków lub suplementów diety, chętnie odpowiemy na Twoje pytanie.
Zapytaj farmaceutę