Cukrzyca – rodzaje, objawy, leczenie

W Polsce cukrzyca dotyka ponad 2 mln osób. Jest to choroba, w której zostaje zaburzona podstawowa przemiana materii. Przyczyną jest przewlekła hiperglikemia, czyli wysoki poziom cukru. Jest to objaw wtórny do zaburzeń wydzielania i działania insuliny.

Rodzaje cukrzycy

Cukrzyca typu 1

Szacunkowo stanowi ok. 5-8% osób chorych. Spowodowana jest przez nieodwracalne zniszczenie komórek β trzustki. U tych osób trzustka nie produkuje i nie wydziela insuliny w odpowiedzi na posiłek. Najczęściej diagnozowana jest u dzieci. Jeśli ma ona podłoże autoimmunologiczne i występuje u osób dorosłych nazywamy ją cukrzycą typu LADA (Latent Autoimmune Diabetes in Adults). Charakterystycznymi objawami, które powinny skłonić nas do pomiaru glukozy we krwi są:

• wzmożone pragnienie,
• diureza,
• szybka utrata wagi.

W razie problemów z jednoznaczną diagnozą wykonuje się badania poziomu przeciwciał we krwi, np. przeciwko dekarboksylazie glutaminianowej. Najczęściej odnotowywany jest brak cukrzycy w wywiadzie rodzinnym.

Cukrzyca typu 2

Jest to najczęściej występujący typ cukrzycy – stanowi ok 90% chorych.  Przyczyną jest oporność na działanie insuliny oraz zaburzone jej wydzielanie przez trzustkę. Charakterystyczną cechą jest, iż zazwyczaj w początkowej fazie choroby produkcja insuliny przebiega prawidłowo. Bardzo często ma podłoże genetyczne, dodatkowo pewne czynniki środowiskowe przyczyniają się do jej pojawienia się. Są one składową tzw. zespołu metabolicznego. Do najważniejszych należą:

• nadwaga,
• nadciśnienie,
• zaburzony metabolizm tłuszczów,
• insulinooporność,
• zaburzona tolerancja glukozy.

Do pojawienia się cukrzycy przyczynia się niezdrowy tryb życia, m.in. nieodpowiednia dieta, palenie papierosów lub brak aktywności fizycznej.

Cukrzyca ciężarnych

Statystycznie pojawia się u ok 6% ciąż czyli ok. 50 tysięcy przypadków rocznie. Wliczamy tu każdy przypadek zachorowania na cukrzycę, niezależnie od jej typu. Niewyrównany poziom glukozy we krwi matki jest bardzo niebezpieczny dla płodu.  Mogą pojawić się wady rozwojowe i opóźnione dojrzewanie narządów. Po 28. tygodniu podwyższony poziom cukru powoduje zwiększone wydzielanie insuliny u płodu, co skutkuje zwiększeniem masy urodzeniowej dziecka oraz wzrost ryzyka powikłań okołoporodowych.

Cukrzyca typu 3

Należą tu wszystkie rodzaje cukrzyc o innych podłożach niż te wymienione powyżej. Wśród nich wyróżnia się cukrzycę typu MODY (Maturity onset diabetes of young). Pojawia się ona zarówno u dzieci, młodzieży, jak i dorosłych. Jest wynikiem mutacji genetycznej genów odpowiadających za wydzielanie insuliny i dziedziczna. Do innych przyczyn należą również:

• zaburzenia układu hormonalnego,
• długotrwała terapia glikokortykosteroidami,
• narażenie na środki chemiczne.

Objawy cukrzycy

Pobierz wykaz symptomów cukrzycy i przekaż swoim bliskim.

Pobierz infografikę

Badania pozwalające wykryć cukrzycę

Najczęściej cukrzyca wykrywana jest przypadkowo podczas badań kontrolnych. Najważniejszy jest pomiar glukozy na czczo. Jeśli mamy podwyższony wynik 100-125 mg/dl, powinniśmy wówczas wykonać doustny test tolerancji glukozy. Pierwszym etapem badania jest również pomiar glukozy na czczo (po ok. 10h od ostatniego posiłku). Następnie należy w ciągu 5 min. wypić roztwór wodny z 75 g glukozy. Kolejny pomiar następuje po 120 min. Jeśli wartość glukozy we krwi wynosi >200 mg/dl – rozpoznajemy cukrzycę. Objawy cukrzycy nie są jednoznaczne. Istnieje jednak kilka symptomów, które powinny skłonić nas do badań:

• problemy z koncentracją,
• wzmożona diureza i pragnienie,
• zamglone widzenie,
• bardzo sucha, swędząca skóra,
• częste infekcje i stany zapalne narządów płciowych,
• senność, złe samopoczucie.

Cukrzyca – profilaktyka i leczenie

Zarówno profilaktyka jak i pierwszy etap leczenia obejmują zmiany stylu życia.  Najważniejsze jest zmniejszenie masy ciała, zwiększenie aktywności fizycznej i wprowadzenie zdrowej, zrównoważonej diety. Warto pamiętać, że również palenie papierosów jest czynnikiem zwiększającym ryzyko zachorowania na cukrzycę. Po 45. roku życia powinno się wykonywać profilaktyczne badanie glukozy raz w roku. Lekiem pierwszego wyboru jest zazwyczaj metformina. Jeśli wyżej wymienione zmiany stylu życia okazują się niewystarczające, lekarze włączają połączenie doustnych leków przeciwcukrzycowych zgodnie z indywidualnym schematem leczenia, dążąc do unormowania HbA1c – wskaźnik wartości glukozy przez 120 dni poprzedzających badanie.

Przeczytaj również:
Cukrzyca – w jaki sposób się ją leczy?

Możliwe powikłania cukrzycy

Cukrzyca niesie ze sobą powikłania wpływające niemalże na cały organizm. Nawet niewiele podwyższone wartości glukozy przez dłuższy czas znacznie potęgują ryzyko ich powstania. Przede wszystkim zaburzają metabolizm tłuszczów. Konsekwencją tego może być miażdżyca oraz makroangiopatie (zmiany w dużych naczyniach) czy mikroangiopatie (uszkodzenia naczyń kapilarnych). Niekontrolowana cukrzyca w dalszych etapach prowadzi do nadciśnienia, uszkodzenia nerek lub siatkówki. Groźnymi konsekwencjami są neuropatie, a wśród nich:

• osłabienie mięśni,
• mrowienie,
• słabe gojenie się ran,
• stopa cukrzycowa,
• zmniejszenie wrażliwości na ból.

Natura w walce z cukrzycą

W świecie roślin mamy szeroki wachlarz surowców wspomagających leczenie cukrzycy. Najbardziej znana jest morwa biała i czosnek pospolity. Obniżają one poziom cukrów we krwi. Jako dodatek do żywności można również stosować nasiona kozieradki. Zmniejsza ona aktywność enzymów rozkładających węglowodany do glukozy w jelicie cienkim. W aptekach znajdziemy herbatki będące mieszanką różnych surowców. Ich ważnym składnikiem jest naowocnia fasoli oraz cynamonowiec cejloński, które mają zwiększyć wydzielanie insuliny. W profilaktyce uszkodzeń siatkówki pomocna może okazać się borówka czernica. Dzięki dużej zawartości antocyjanów utrzymuje ona naczynia krwionośne w dobrej kondycji.

Nawet jeśli jesteśmy w grupie ryzyka wystąpienia cukrzycy, na co wskazują np. informacje uzyskane w wywiadzie rodzinnym, cukrzyca ciążowa, zespół policystycznych jajników czy otyłość, musimy pamiętać, że odpowiednia kontrola glikemii i profilaktyka są kluczem do sukcesu. Dzięki temu możemy uniknąć nieprzyjemnych konsekwencji i cieszyć się zdrowiem przez długi czas.

Przeczytaj również:

Cukrzyca w ciąży – skąd się bierze i jak sobie z nią radzić?