Czy alergię się dziedziczy? Co poza genami wpływa na alergię?

Czy alergia jest dziedziczna? Co poza genami wpływa na jej rozwój? 

Wieloletnie obserwacje naukowców i lekarzy wskazują, że za alergie odpowiedzialne są zarówno czynniki dziedziczne, jak i środowiskowe. Badania kliniczne pokazują, że ryzyko zachorowania na alergię znacząco wzrasta u osób z obciążeniem rodzinnym. Znaleziono kilka genów związanych z alergią. Mogą one wpływać na podatność na zachorowanie, nasilenie i typ objawów.  

U osób chorych na astmę czy alergiczny nieżyt nosa stwierdza się obciążenie dziedziczne wynoszące 40-80%.

Przeczytaj również:
Czy astmę oskrzelową da się wyleczyć?
Alergiczny nieżyt nosa – jak go leczyć?

Dziedziczenie nie odbywa się według konkretnego schematu i nie przebiega w każdym przypadku tak samo. 

Uczulenia istniały zawsze, jednak do niedawna były to głównie alergie wrodzone – atopowe, na które wpływ mają czynniki genetyczne. Wywoływane są przez naturalne alergeny środowiska, np. pyłki, roztocza, naskórek zwierząt. Powodują one trzy choroby:  

• alergiczny nieżyt nosa,  
• astmę oskrzelową atopową,
• atopowe zapalenie skóry. 

Znaczącą rolę w powstawaniu alergii odgrywa także wrodzona skłonność do wytwarzania nadmiaru przeciwciał IgE oraz zwiększona przepuszczalność błon śluzowych dróg oddechowych i jelit. 

Dlaczego więc głośno zrobiło się o alergiach dopiero teraz? 

Choć skłonność do alergii jest dziedziczna, choroba wcale nie musi wystąpić. Może ją niestety obudzić wiele zewnętrznych czynników jak np.: 

• kurz,  
• dym tytoniowy,  
• pokarm,  
• owady, 
• spaliny. 

Wraz z postępem cywilizacyjnym pojawiło się wiele nowych substancji chemicznych, które odpowiadają za występowanie alergii nabytych – nieatopowych. Stanowią wyzwanie, gdyż wiele z nich nie zostało poznanych, a co za tym idzie – nie możemy ich skutecznie leczyć. 

Czym jest alergia IgE zależna i IgE niezależna? Czym się różnią te uczulenia? 

U części populacji coraz częściej obserwujemy nieprawidłową reakcję na spożyty pokarm dobrze tolerowany przez osoby zdrowe. Reakcja ta jest przejawem nadwrażliwości organizmu, którą możemy podzielić na niealergiczną i alergiczną. Reakcję alergiczną możemy z kolei podzielić na: 

• IgE-zależną – wywoływana za pośrednictwem przeciwciał IgE. Odpowiedź następuje bardzo szybko, w kilka minut. Potrafi ją wywołać już śladowa ilość alergenu. Jej przebieg może mieć charakter łagodny, np. w postaci pokrzywki, ale też zagrażający życiu – anafilaksja
• IgE-niezależną – reakcja inicjowana jest przez komórki układu odpornościowego, czas pojawienia się reakcji jest wydłużony – od kilku do nawet kilkunastu godzin. W związku z tym znacznie trudniej jest znaleźć bezpośrednią przyczynę objawów takich jak biegunka czy wzdęcia.
  Taki typ alergii może prowadzić do przewlekłego zapalenia jelita grubego, odbytnicy czy celiakii. 

Przeczytaj również:
Alergie u osób dorosłych – skąd się biorą?

Alergia IgE-zależna 

W przypadku alergii IgE-zależnej możemy wyróżnić następujące typy nadwrażliwości: 

• nadwrażliwość atopowa: 
• atopowe zapalanie skóry, 
• pokrzywka, 
• astma oskrzelowa, 
• alergiczne zapalenie spojówek, 
• katar sienny, 
• nadwrażliwość nieatopowa: 
• astma nieatopowa. 

Przyczyny występowania alergii nieatopowej to m.in. 

• użądlenia owadów, 
• leki. 
• zarażenia pasożytnicze. 

Alergia IgE-niezależna 

Wśród nadwrażliwości IgE-niezależnych możemy wyróżnić: 

• kontaktowe zapalenie skóry, 
• chorobę trzewną inaczej nazywaną celiakią, 
• alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych, 
• gastroenteropatię. 

Najczęściej jednak o alergiach IgE-zależnych i niezależnych mówi się w kontekście nadwrażliwości pokarmowych. W celu zdiagnozowania alergii IgE-niezależnej wykonuje się testy prowokacyjne. Obecnie stosuje się także nowoczesne metody diagnostyczne – atopowe testy płatkowe. Są one szczególnie przydatne, jeśli jedocześnie występuje także atopowe zapalenie skóry. 

Przeczytaj również:
Alergia – jak ją leczyć?

Jak walczyć z alergią? 

Objawy alergii potrafią skutecznie uprzykrzyć życie. Na ogół towarzyszą nam przez lata, a w zależności od tego, na co jesteśmy uczuleni, pojawiają się sezonowo lub całorocznie. Najprostszym sposobem jest unikanie alergenów, jednak najczęściej jest to niemożliwe. 

Na rynku farmaceutycznym dostępne są leki bez recepty, które pomagają łagodzić objawy alergii. Nie sięgajmy jednak po nie samodzielnie. Skonsultujmy to z lekarzem lub farmaceutą. Najlepiej udać się do lekarza alergologa, który przeprowadzi wywiad i zleci odpowiednie testy diagnostyczne oraz dobierze odpowiednie leczenie. 

W leczeniu alergii możemy wyróżnić kilka stosowanych grup leków: 

• leki przeciwhistaminowe – najbardziej popularni przedstawiciele tej grupy to cetyryzyna i loratadyna; mogą być stosowane: 
  • doustnie, 
  • donosowo, 
  • do worka spojówkowego, 
  • dożylnie, 
  • domięśniowo, 
  • na skórę. 
• glikokortykosteroidy – dostępne tylko z przepisu lekarza, wykazują wielopoziomowe działanie przeciwzapalne, są bardzo skuteczne, jednak wykazują działania niepożądane, np. w postaci zakażeń grzybiczych jamy ustnej. Stosowane są najczęściej: 
  • wziewnie, 
  • doustnie, 
  • dożylnie, 
  • miejscowo. 
• inhibitory kalcyneuryny – są to leki do użytku zewnętrznego, wykazują silne działanie przeciwzapalne. Wykazują dużą skuteczność w atopowym zakażeniu skóry. Stanowią dobrą alternatywę dla sterydów. W związku z tym, że opisywane inhibitory to nowa grupa leków, zaleca się je stosować krótkotrwale i okresowo. 
• immunoterapia (odczulanie) – metoda leczenia polegająca na wielokrotnym podawaniu coraz większych dawek alergenu. Skład szczepionki jest najczęściej zindywidualizowany. Szczepionkę podaje się przez 2-3 miesiące co 7 do 14 dni. Potem następuje leczenie podtrzymujące – pacjent otrzymuje dawkę co 4 do 6 tygodni przez 3 do nawet 5 lat
  

Przeczytaj również:
Leki przeciwhistaminowe w leczeniu alergii
Glikokortykosteroidy w leczeniu alergii
Odczulanie – skuteczny sposób na alergię
Odczulanie doustne i podjęzykowe – kto i kiedy może je zastosować?

Pamiętaj! Nieleczona alergia to prosta droga do rozwoju innych, często poważniejszych chorób zagrażających Twojemu zdrowiu!