Czy grozi nam zakażenie pałeczką ropy błękitnej?

Czym jest pałeczka ropy błękitnej? 

Pałeczka ropy błękitnej (łac. Pseudomonas aeruginosa) należy do bakterii tlenowych Gram-ujemnych (może także rozwijać się w warunkach beztlenowych) o szerokiej tolerancji warunków, w jakich bytuje. Występuje np. w glebie, wodzie, a nawet na skórze i w przewodzie pokarmowym ludzi i zwierząt. Ma zdolność do produkowania barwników, np. piocyjaniny (niebieskozielony barwnik – stąd nazwa bakterii), fluoresceiny, piorubiny oraz melaniny. Oprócz barwników produkuje także niebezpieczne toksyny i enzymy, które ułatwiają jej kolonizowanie i niszczenie komórek zainfekowanego organizmu.  

Pałeczka ropy błękitnej – czynniki ryzyka zakażenia 

Pseudomonas aeruginosa jest drobnoustrojem oportunistycznym – wywołuje zakażenie w momencie obniżenia odporności organizmu gospodarza. Rzadko stanowi zagrożenie dla osób zdrowych.  

Przez tę właściwość pałeczka ropy błękitnej jest uważana za jeden z najniebezpieczniejszych czynników etiologicznych zakażeń wewnątrzszpitalnych.  

Z reguły jej obecność stwierdza się u pacjentów, którzy przebywali w szpitalu ponad tydzień. W skrajnych przypadkach może wywoływać zakażenia śmiertelne. Na zakażenie szczególnie narażone są osoby, u których występują:  

• mukowiscydoza,  
• choroby hematologiczne,  
• obniżona odporność (osoby po transplantacji, chorujące na AIDS),  
• rozległe oparzenia,  
• nowotwory,  
• cukrzyca,  
• narkomania.  

U osób, które wymagają cewnikowania bądź sztucznej wentylacji, ryzyko zakażenia Pseudomonas aeruginosa jest również bardzo wysokie.  

Jak rozwija się pałeczka ropy błękitnej? 

Rozwój pałeczki ropy błękitnej można scharakteryzować w następujący sposób:  

• przytwierdzenie i kolonizacja – pierwszym etapem jest przytwierdzenie się bakterii do komórek gospodarza, co jest możliwe dzięki obecności fimbrii. Ułatwiają one bakterii „przyczepienie się” do komórek nabłonka dróg oddechowych. Uszkodzenie tkanek gospodarza (np. za pomocą proteaz) ułatwia bakterii kolonizację i tworzenie biofilmu.  
• inwazja – następnie dochodzi do miejscowego zakażenia. Pałeczki ropy błękitnej produkują szereg enzymów i białek: proteazy, elastazy, hemolizynę i cytotoksynę, które niszczą komórki i zaburzają proces odpowiedzi immunologicznej gospodarza.  
• ogólne zakażenie – w kolejnym etapie bakterie rozsiewają się po całym organizmie za pomocą układu krwionośnego i krwi jako nośnika. W skrajnych przypadkach może dochodzić do rozwoju sepsy.  

Pałeczka ropy błękitnej – objawy zakażenia 

W zależności od układu/części ciała, jaka ulega zakażeniu, objawy mogą być zróżnicowane. Zakażeniu układu oddechowego mogą towarzyszyć: 

• zapalenie płuc,  
• gorączka,  
• duszność,  
• kaszel,  
• dreszcze, 
• odkrztuszanie wydzieliny,  
• świsty w klatce piersiowej,  
• ogólne osłabienie.  

Pseudomonas aeruginosa może także powodować: 

• zapalenie opon mózgowych,  
• zakażenie ucha wewnętrznego (ostry ból i wydzielina z ucha),  
• zakażenia przewodu pokarmowego (biegunka, ból głowy, gorączka), 
• zakażenie układu moczowego,  
• zakażenie ran z niebieskozieloną wydzieliną o słodkawym, jaśminowym zapachu, 
• stany zapalne oka (szczególnie u osób noszących soczewki kontaktowe). 

Jeśli zauważymy u siebie powyższe objawy, należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza. Rozpoznanie obecności Pseudomonas aeruginosa następuje przez wykonanie posiewu mikrobiologicznego. 

Zakażenie pałeczką ropy błękitnej – leczenie 

Leczenie zakażenia pałeczką ropy błękitnej jest niezwykle trudne. Bakteria ta jest oporna na większość antybiotyków oraz ma zdolność do nabywania oporności na nowe antybiotyki. W leczeniu stosuje się zazwyczaj dwa skojarzone ze sobą antybiotyki. Wcześniej jednak powinno się wykonać antybiogram, który wykaże wrażliwość bakterii na daną grupę antybiotyków. W ciężkich przypadkach, w zależności od zainfekowanego obszaru, istnieje możliwość leczenia chirurgicznego.  

Przeczytaj również: 
Co to jest antybiogram?

Całkowite wyleczenie zakażenia jest możliwe.  

Jednak na zakażenia szczególnie narażone są osoby z rozległymi oparzeniami, sepsą czy zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych, co może w tych przypadkach prowadzić do zgonu.  

Obecnie na rynku jest dostępna szczepionka przeciwko zakażeniu pałeczką ropy błękitnej. Zawiera ona zabite bakterie Pseudomonas aeruginosa, przez co prowokuje organizm gospodarza do wytworzenia przeciwciał przeciwko tej bakterii.  

Zastosowanie tej szczepionki jest wskazane u osób z osłabioną odpornością, rozległymi ranami czy sepsą.  

Zapobieganie zakażeniu polega na prawidłowej higienie (np. mycie rąk) oraz stosowaniu środków odkażających (w przypadku zranień).