Jak sen wpływa na fizjologię organizmu?

Jak sen wpływa na metabolizm? 

Gdy śpimy krócej niż zalecane 8 godzin dziennie, jesteśmy bardziej narażeni na choroby metaboliczne. 

Wynika to m.in. z faktu, że przy krótszym śnie mamy więcej czasu na spożywanie pokarmów. Im więcej jemy, tym częściej utrzymuje się wysokie stężenie cukru, cholesterolu i trójglicerydów we krwi. 

Ponadto badania pokazują, że regularne spanie poniżej 5 godzin dziennie znacząco wpływa na regulację gospodarki hormonalnej organizmu.  

Wskutek tego spada wydajność pracy wysyp trzustkowych, które produkują insulinę i glukagon, czyli hormony odpowiedzialne za metabolizm cukrów. Długotrwałe utrzymywanie się glukozy we krwi na poziomie większym niż 100 mg/dL może prowadzić do uszkodzenia tkanek i narządów organizmu. W skrajnych przypadkach dochodzi do: 

• zaburzeń wzroku,  
• uszkodzenia nerek,  
• chorób układu sercowo-naczyniowego, 
• amputacji kończyn. 

U osób, które cierpią na bezsenność, często stwierdza się również zaburzenia wydzielania leptyny oraz greliny, czyli hormonów wpływających na poziom apetytu. W badaniach stwierdzono, że powoduje to trudności w panowaniu nad apetytem. Szczególnie ważne jest znaczne zwiększenie stężenia we krwi drugiego z nich, ponieważ grelina wzmaga poczucie głodu. Zbyt częste wahania poziomu tych hormonów prowadzą do objadania i przejedzenia, a to w dłuższej perspektywie prowadzi do nadwagi lub nawet otyłości. 

Przeczytaj również:
Czy sen może wpływać na proces odchudzania?

Jak sen wpływa na układ krwionośny? 

Badania pokazują, że regularny niedobór snu w bardzo krótkim czasie pogarsza kondycję układu krwionośnego. Już po siedmiu dniach można zauważyć znaczący wzrost ciśnienia krwi oraz tętna. Wiąże się to ze wzrostem produkcji kortyzolu (tzw. hormonu stresu) przez korę nadnerczy. Ten glikokortykosteroid rozpoczyna kaskadę reakcji chemicznych, w wyniku których następuje wzmożone działanie noradrenaliny i adrenaliny, czyli hormonów pobudzających organizm do działania. Dochodzi do uwalniania glukozy do krwi w wyniku rozpadu glikogenu, a także uwalniane są trójglicerydy. Organizm jest w stanie pobudzenia przez dłuższy czas, niż powinien. Serce jest nadmiernie eksploatowane, ponieważ musi nadążać z pompowaniem krwi. Przez to dochodzi do niszczenia elastycznej tkanki, z której zbudowane są naczynia krwionośne. Ta sytuacja dotyczy w szczególności tętnic wieńcowych. Jeżeli je zwęzimy lub zablokujemy, serce może doznać rozległego, często śmiertelnego ataku spowodowanego niedoborem tlenu, potocznie zwanego rozległym zawałem serca.  

Regularne wysypianie się zmniejsza ryzyko zachorowania na przewlekłe schorzenia układu sercowo-naczyniowego oraz wystąpienia zawału czy udaru. 

Sen a układ immunologiczny

Już w pierwszych dniach infekcji ogólnoustrojowej, np. przeziębienie czy grypa, odczuwamy zwiększoną senność. Jest to znak, aby się zregenerować. Ale to nie wszystko. Podczas snu zachodzą wzmożone procesy produkcji limfocytów, które odpowiadają na swoistą odpowiedź immunologiczną organizmu. Dochodzi również do proliferacji makrofagów, czyli białych krwinek pochodzących z monocytów, które są odpowiedzialne za „zjadanie” (fagocytozę) bakterii odpowiadających za stany zapalne w organizmie człowieka. 

Przeczytaj również:
Jak sen wpływa na naszą odporność?

Podczas snu można zanotować również wyraźny wzrost produkcji komórek NK (ang. Natural Killer – „urodzeni zabójcy”). Te niepozorne komórki odpowiadają za działanie przeciwzakaźne i przeciwnowotworowe jako element odporności nieswoistej organizmu.  

Badania pokazują, że u osób, które spały 3 godziny krócej w ciągu doby, już po tygodniu stwierdzono spadek ilości komórek NK o 70%.  

Oznacza to, że u osób cierpiących na długotrwałą bezsenność lub prowadzących nieregularny rytm dobowy wzrasta ryzyko zachorowania na nowotwory. Dlatego Dania jako pierwszy kraj na świecie zdecydowała się wypłacać odszkodowania kobietom, które pracowały na nocnych zmianach i zachorowały na raka piersi. Chodzi tu o takie profesje jak pielęgniarka czy stewardessa.  

Współcześnie jesteśmy wielokrotnie narażeni na niedobory snu. Duża ilość stymulantów (np. kofeiny, nikotyny, alkoholu), wszechobecne źródła niebieskiego światła (telewizory, smartfony) i tempo życia sprawiają, że lekarze coraz częściej stwierdzają u swoich pacjentów zaburzenia rytmu dobowego. Bez odpowiedniej ilości snu nie jest możliwe utrzymanie pełnego zdrowia, dlatego ważne, by spać regularnie, długo i głęboko. 

Przeczytaj również:
Bezsenność – kto jest na nią narażony?
Leki na bezsenność u dorosłych
Sposoby na bezsenność
Melatonina – cudowny lek na bezsenność?