Jakie zioła warto stosować przy problemach z sercem?

Zioła na serce – które warto stosować? 

Głóg jednoszyjkowy i dwuszyjkowy 

Głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna) i dwuszyjkowy (C. laevigata) pochodzą z rodziny różowatych  (Rosaceae). Jest to dość pospolity w Polsce krzew o białych, baldachowatych kwiatach. Aktywne farmakologicznie związki czynne pochodzą z wysuszonych kwiatostanów oraz owoców. Głóg zawiera przede wszystkim: 

• flawonoidy (hiperozyd, witeksynę, rutynę),  
• procyjanidyny,  
• katechiny,  
• polifenole.  

Wyciąg z głogu reguluje pracę serca, zwiększając siłę jego skurczu, poprawia również krążenie obwodowe. Działa rozkurczająco na mięśniówkę gładką naczyń krwionośnych, wieńcowych i mózgowych, obniżając tym samym ciśnienie krwi. Działa również uspokajająco. Roślina nie zawiera glikozydów nasercowych i jest na tyle bezpieczna w stosowaniu, że jej owoc jest szeroko wykorzystywany również w przetwórstwie spożywczym (dżemy, soki).  

Konwalia majowa 

Konwalia majowa (Convallaria majalis L.) pochodzi z rodziny liliowatych (Liliaceae). To powszechnie znana bylina o charakterystycznym wyglądzie. Jest źródłem saponin, flawonoidów i przede wszystkim glikozydów kardenolidowych, z których najważniejszy to konwalotoksyna. Związek ten jest stosowany w niewydolności serca. Wzmacnia siłę jego skurczu. Nalewka z tej rośliny, oprócz tonizującego wpływu na serce, działa łagodnie moczopędnie. Glikozydy konwalii nie kumulują się w organizmie, działają krótko, dlatego ryzyko przedawkowania i zatrucia jest niewielkie. Jeśli jednak do tego dojdzie, objawy toksyczne to: 

• zaburzenia rytmu serca,  
• wymioty,  
• zaburzenia widzenia. 

Serdecznik pospolity (Leonurus cardiaca, Lamiaceae) 

Serdecznik pospolity (Leonurus cardiaca) z rodziny jasnowatych (Lamiaceae) jest pospolitą w Polsce byliną o niemiłym zapachu i pozornie srebrzystej barwie, którą nadają drobne włoski porastające roślinę. Ziele serdecznika jest źródłem: 

• flawonoidów,  
• irdydoidów,  
• związków terpenowych, 
• kawolidów.  

Związki te, działając synergistycznie, regulują pracę serca. Ich wpływ jest korzystny w arytmii i tachykardii. Serdecznik obniża ciśnienie, a także działa rozkurczowo na mięśniówkę gładką (np. macicy). Dzięki tej aktywności stosowany jest pomocniczo w: 

• nerwicach,  
• bezsenności, 
• zaburzeniach pracy przewodu pokarmowego (skurcze, niestrawność, wzdęcia). 

Stosowany zewnętrznie w postaci okładów na rany działa m.in. przeciwbakteryjnie i ściągająco. 

Naparstnica purpurowa i wełnista 

Naparstnica purpurowa (Digitalis purpurea L.) i naparstnica wełnista (D. lanata Ehrh) z rodziny trędownikowatych (Scrophulariaceae) to dwuletnie rośliny uprawne. Są silnie trujące przy przypadkowym spożyciu! Suszone liście naparstnicy to surowiec będący źródłem glikozydów kardenolidowych:  

• purpureaglikozydów,  
• glukogitaloksyny,  
• latanozydu, 
• digitoksyny.  

Zawierają również saponiny i flawonoidy. Pozyskiwana z liści digoksyna, jako lek na receptę, ma szerokie zastosowanie w zaburzeniach rytmu serca, szczególnie w migotaniu przedsionków. Zwiększa siłę skurczu, zmniejsza częstotliwość pracy serca i wydłuża fazę jego rozkurczu. Zwiększa wydajność pracy mięśnia sercowego, a dzięki poprawie przepływu krwi przez nerki i zwiększeniu diurezy likwiduje obrzęki. Jednocześnie z uwagi na możliwość kumulacji digoksyny lek może spowodować zatrucie objawiające się: 

• zaburzeniami żołądkowo-jelitowymi,  
• sennością,  
• bólami i zawrotami głowy. 

W skrajnych przypadkach mogą wystąpić zagrażające życiu zaburzenia rytmu serca. 

Miłek wiosenny 

Miłek wiosenny (Adonis vernalis) z rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae) to bylina o charakterystycznych żółtych kwiatach. Surowcem leczniczym jest ziele, zawierające glikozydy kardenolidowe:  

• adonitoksynę,  
• cymarozyd, 
• k-strofantynę.  

Miłek znalazł zastosowanie przy niewydolności serca połączonej z nerwicą. Zwiększa siłę skurczu serca, ale zmniejsza jego częstotliwość. Poprawia krążenie, działa słabo diuretycznie. Dostępny w postaci nalewki. 

Zioła na serce – przeciwwskazania 

Wymienione zioła nasercowe z uwagi na charakter działania i możliwość zatrucia związkami czynnymi wymagają kontroli poziomu potasu, szczególnie przy przewlekłym stosowaniu. Niedobór tego pierwiastka może prowadzić do zatruć. Wyjątkowej ostrożności wymaga łączenie ziół nasercowych z lekami moczopędnymi i niektórymi lekami przeciwnadciśnieniowymi, takimi jak blokery kanału wapniowego czy betablokery.  

Należy pamiętać, że nie wszystkie rodzaje niewydolności serca (np. blok przedsionkowo-komorowy) mogą być leczone powyższymi lekami roślinnymi, dlatego przed ich zastosowaniem warto skonsultować się z lekarzem. 

Wymienione rośliny są bogatym źródłem wielu związków, które działając synergistycznie i wielokierunkowo, dają dobry efekt farmakologiczny. Odpowiednio dobrana (w porozumieniu z lekarzem) mieszanka ziół działających nasercowo daje pożądane efekty w łagodnych stanach niewydolności serca, a w schorzeniach wymagających podania silniejszych leków może z powodzeniem uzupełniać terapię.