Artykuły
Choroby jamy ustnej
Choroby jamy ustnej to grupa schorzeń o rozmaitej etiologii – od wirusowej, bakteryjnej i alergicznej, przez choroby uwarunkowane genetycznie, po skutki działania czynników mechanicznych, chemicznych i fizycznych. Objawiają się one szeregiem wykwitów i innych uszkodzeń błony śluzowej. Najczęściej, choć nie zawsze, wiążą się z odczynem zapalnym. Lokalizują się na wszystkich powierzchniach błony śluzowej jamy ustnej.
Aby lepiej zrozumieć istotę chorób jamy ustnej, warto poznać struktury, które ją tworzą.
Jama ustna składa się z dwóch ścian:
Boki jamy ustnej są ograniczone policzkami. Znajdujące się w niej zęby i wyrostki zębodołowe zarówno żuchwy, jak i szczęki oddzielają znajdująca się wewnątrz jamę ustną właściwą od jej leżącego na zewnątrz przedsionka.
Podniebienie jamy ustnej ma kształt sklepienia wypukłego ku górze. Dzieli się na:
Całe podniebienie pokryte jest błoną śluzową, która pośrodku tworzy szew i odchodzące od niego równolegle fałdy podniebienne.
Policzki pokrywa od środka błona śluzowa przedsionka jamy ustnej. Jest to silnie umięśniony i unerwiony obszar jamy ustnej, pełniący wiele pomocniczych funkcji podczas artykułowania mowy, wyrażania mimiki czy przyjmowania pokarmu.
Plamki to wykwity powstające na błonie śluzowej jamy ustnej. Różnią się one od otaczającej zdrowej błony śluzowej barwą. Nie są wypukłe ani wklęsłe – leżą w jej poziomie. Przyczyną ich powstawania mogą być m.in.:
Plamka przyjmująca postać zrogowaciałą, która pojawia się zwykle na brzegu dziąsła, może być informacją o zatruciu organizmu metalem ciężkim. W przypadku zatrucia bizmutem przyjmuje ona ciemnoniebieskie zabarwienie. Gdy organizm zostanie narażony na zbyt dużą dawkę srebra, wówczas może się to objawić plamkami w kolorze szarym.
Rogowacenie błony śluzowej występuje również w leukoplakii, która może stanowić zarówno objaw miejscowego stanu zapalnego, jak i nowotworu błony śluzowej.
Guzki to zmiany wypukłe. Wywodzą się z tkanki nabłonka jamy ustnej, ale także ze struktur podnabłonkowych.
Największą ze zmian o charakterze swoistym, która może powstać w obrębie jamy ustnej, jest guz. Zmiana tego typu może mieć bardzo różny charakter – począwszy od zapalnego, przez łagodny, po złośliwy.
Są to wykwity wyniosłe, cienkościenne, wypełnione płynem surowiczym. Ich powstawanie jest wynikiem reakcji alergicznej. Zmiany pokrzywkowe utrzymują się zazwyczaj przez 24 godziny.
Są to zmiany w jamie ustnej wstępujące na błonie śluzowej jamy ustnej. Jest to zazwyczaj niewielka deformacja w obrębie jamy ustnej wypełniona płynem surowiczym lub krwią, może być to także mieszanina obu. Zmiany pęcherzowe mogą powstawać w wielu schorzeniach – od autoimmunologicznych, takich jak pęcherzyca, poprzez wirusowe, jak zakażenie wirusem opryszczki, po alergiczne.
Są to ubytki w błonie śluzowej jamy ustnej. Przyczyną ich powstawania są urazy mechaniczne powstające na skutek używania np. aparatów ortodontycznych albo ruchomych uzupełnień protetycznych. Najczęściej na urazy narażone są wyrostki zębodołowe lub podniebienie.
Wady wrodzone to zmiany w strukturze anatomicznej powstające w czasie rozwoju embrionalnego. Mogą one powodować problemy w rozwoju postnatalnym i prawidłowym funkcjonowaniu, takie jak problemy z żuciem czy mówieniem.
Przykładami wad wrodzonych obejmujących jamę ustną są:
Afty to zmiany w jamie ustnej o charakterze przewlekłym i nawracającym. Mają one postać wykwitu bądź owrzodzenia, który jest otoczony rąbkiem zapalnym. Niekiedy, gdy afta przyjmuje postać afty dużej, może pozostawić bliznę. Podłożem tych zmian są problemy autoimmunologiczne lub alergiczne. Najczęstszym miejscem powstawania aft w jamie ustnej jest błona śluzowa przedsionka jamy ustnej.
To choroba zapalna obejmująca drobne naczynia krwionośne. Towarzyszy jej powstanie bolesnych owrzodzeń na błonie śluzowej jamy ustnej. Zmiany te występują też w przypadku innych narządów i układów organizmu. Mogą dotyczyć oczu, układu nerwowego lub pokarmowego. Podłożem tej choroby są najprawdopodobniej zmiany immunologiczne.
Zmiany tego typu mają ścisły związek z substancją uczulającą organizm. Kontakt z nią może powodować powstanie na błonie śluzowej rumieni, obrzęku, ale także pęcherzy i grudek. Może im towarzyszyć świąd i pieczenie. Najczęściej alergizujące są elementy aparatów ortodontycznych lub biżuteria. Na zmiany alergiczne najbardziej narażona jest błona śluzowa podniebienia oraz policzków.
Opryszczka to choroba wirusowa, która objawia się pojawieniem się małych pęcherzyków. Obejmują one zarówno skórę twarzy, jak i czerwień wargową, a od wewnątrz również błonę śluzową jamy ustnej. Zmiany tego typu powstają w wyniku zakażenia wirusem opryszczki zwykłej. W zapaleniu przewlekłym w przypadku spadku odporności organizmu następuje ich aktywacja. Leczenie ogranicza się do stosowania miejscowych środków z acyklowirem. Pęcherzyki po około tygodniu zmniejszają się i zasychają, nie pozostawiając blizn.
W zakażeniu pierwotnym HSV zapalenie jamy ustnej może przebiegać z ciężkimi mnogimi zmianami wymagającymi leczenia ogólnoustrojowego, a nawet hospitalizacji.
Język, tak jak błona śluzowa jamy ustnej, może być narażony na rozwój wielu schorzeń. Do niektórych z nich zaliczyć można:
Przyczynami chorób języka mogą być:
Zmiany w obrębie języka mogą również powstawać w przebiegu innych schorzeń ogólnoustrojowych.
Choroby dna jamy ustnej mogą rozwijać się jako zmiany miejscowe o charakterze podobnym do zmian powstających w innych obszarach jamy ustnej, a także przybierać formę cięższych schorzeń. Do tej właśnie grupy należy choroba nazywana ropowicą dna jamy ustnej.
Ropowica dna jamy ustnej to choroba o podłożu bakteryjnym. W jej przebiegu powstają zmiany ropne obejmujące przestrzeń podjęzykową, podbródkową i podżuchwową. Do rozwoju tego schorzenia może się przyczynić ropień zębowy, zapalenie węzłów chłonnych czy obecność ciała obcego penetrującego tkanki. Może mieć ono przebieg zagrażający życiu, dlatego po jego rozpoznaniu należy jak najszybciej wdrożyć odpowiednie leczenie oparte przede wszystkim na antybiotykoterapii.
Dotyczy w większości dzieci i wynika z zakażenia grzybem Candida albicans. Na rozwój tej choroby narażone są niemowlęta i noworodki. Najczęstszym objawem są zmiany grudkowe nie większe niż 3 mm o jasnoszarym kolorze. Mogą one tworzyć skupiska i rozsiewać się po całej błonie śluzowej jamy ustnej, obejmując zarówno dno jamy ustnej, jak i podniebienie. Zazwyczaj zmiany te wywołują objawy bólowe i utrudniają spożywanie pokarmów. Leczenie polega na stosowaniu preparatów zawierających nystatynę oraz przestrzeganiu zasad prawidłowej higieny jamy ustnej.
To nieprzyjemna przypadłość, która powoduje powstanie nacieków i pęknięć w kątach czerwieni wargowych ust. Zazwyczaj ma charakter nawracający. Za przyczynę powstawania zajadów uznaje się:
Zmiany te doskwierają choremu podczas mówienia, ponieważ każdy ruch warg i ich rozwarcie może powodować ból. Zazwyczaj zajady goją się w przeciągu kilku dni, a zmiana pokrywa się strupem.
Badanie jamy ustnej przeprowadza się w celu stwierdzenia, czy nie występują w niej zmiany świadczące o rozwijającym się procesie chorobowym. Badanie jamy ustnej może przeprowadzić lekarz rodzinny lub stomatolog. W celu łatwiejszego zobrazowania wnętrza jamy ustnej lekarz często używa szpatułki laryngologicznej oraz oświetla badany obszar za pomocą źródła światła o barwie jak najbardziej zbliżonej do światła naturalnego, takiego jak latarka medyczna. Użycie światła o barwie żółtej lub niebieskiej może zaburzać obraz błony śluzowej i powodować, że zmiany zabarwienia nie są widoczne. Całe badanie powinno się odbywać z zachowaniem warunków podwyższonej higieny.
Profilaktyka chorób jamy ustnej powinna obejmować w pierwszej kolejności zasady prawidłowej higieny jamy ustnej. Aby nie dopuścić do rozwoju chorób jamy ustnej, warto minimum 2 razy do roku udać się na kontrolną wizytę do stomatologa. Dzięki temu w odpowiednim czasie można zdiagnozować chorobę i wdrożyć odpowiednie leczenie. Aby ustrzec się przed rozwojem np. zajadów czy opryszczki, można udać się apteki, gdzie zasięgniemy informacji, jakie preparaty nas przed nimi uchronią.
Źródła:
Regulaminy
Pomocne linki
Dołącz do nas
Pobierz aplikację Recepta Gemini
Rezerwuj wygodnie w aplikacji, odbieraj w pobliskich aptekach!
