Kofeina to nie tylko kawa
Kofeinę możesz spotkać także w liściach herbaty, orzeszkach cola, Yerba mate, ziarnach kakaowca i krzewie guarany. Dodawana jest także do batonów, napojów gazowanych typu cola oraz energetyzujących, o czym wiedzą szczególnie sportowcy. Niestety, coraz więcej młodych ludzi sięga po te używki w bardzo dużych ilościach, co zamiast pomagać, przynosi negatywne konsekwencje, takie jak przewlekłe zmęczenie, rozdrażnienie i różne objawy ze strony układu pokarmowego.
Czy kofeina jest na pewno bezpieczna?
Jeśli nie przesadzisz w codziennej dawce kofeiny, to nie musisz się obawiać, że sobie zaszkodzisz. Wręcz przeciwnie. Musisz pamiętać, że kofeina bardzo szybko przenika z przewodu pokarmowego do osocza krwi. Tak szybko, że p 40-60 minutach możesz powiedzieć, że jesteś „pod wpływem”. Nie ma w tym stwierdzeniu przesady, gdyż kofeina zaliczana jest do środków psychoaktywnych z grupy stymulantów. Bardzo łatwo przekracza barierę krew-mózg i działa bezpośrednio na układ nerwowy, pobudzając komórki do działania. Stąd to pobudzenie, które jest intensywne, ale trwa dosyć krótko.
Jakie są pozytywne strony spożywania kofeiny?
- Polepszona koncentracja i zdolność zapamiętywania.
- Przyspieszony metabolizm.
- Osłabienie dolegliwości bólowych głowy, rozszerzenie naczyń krwionośnych (w zależności od mechanizmu powstania bólu głowy).
- Moczopędność – więcej toksyn zostaje usuniętych z organizmu i usprawniona zostaje praca nerek.
- Przyspieszenie usuwania wolnych rodników, dzięki bogactwu przeciwutleniaczy.
Dodatkowo kofeina wpływa na neuroprzekaźniki. Podnosi siłę oddziaływania dopaminy, noradrenaliny, acetylocholiny oraz zwiększa wydzielanie serotoniny. Właśnie dlatego czujesz euforię i możesz góry przenosić, kiedy wypijesz filiżankę kawy i zjesz kilka kostek czekolady. Przeprowadzone badania wykazały, że spożywanie dwóch filiżanek kawy dziennie może umiarkowanie obniżać ryzyko chorób układu naczyniowo-sercowego, płuc oraz zmniejsza ryzyko wszelkich infekcji.
Kofeina używką?
Niestety, kofeina może uzależniać, co w konsekwencji prowadzi do uodpornienia konkretnych receptorów w układzie nerwowym na dobroczynne działanie tej substancji. Osoby uzależnione od kofeiny w mniejszym stopniu odczuwają jej działanie na organizm i potrzebują większej dawki kofeiny na co dzień. Jeśli pijesz dużo kawy, herbaty lub napojów energetyzujących, możesz zacząć odczuwać negatywne skutki, typu:
- senność,
- apatia,
- ból głowy,
- zmęczenie.
Kołatanie serca i roztrzęsienie plus odczuwanie lęku i niepokoju to następne poważne efekty nadużywania kofeiny.
Kto musi zachować szczególną ostrożność?
Na działanie kofeiny powinny szczególnie uważać osoby z wysokim ciśnieniem, ponieważ nadmierne dawki teiny mogą powodować zwężenie naczyń krwionośnych. Kofeina przenika nie tylko do mózgu, ale i do łożyska, dlatego kobiety w ciąży powinny zachować wzmożoną ostrożność w jej spożywaniu. Jeśli w tym czasie kofeina zostanie przedawkowana, może to skutkować utratą płodu, jego upośledzeniem czy przedwczesnym porodem. Wiadome jest, że kofeina osłabia zdolność organizmu do przyswajania różnych składników mineralnych i pierwiastków, jak:
Podobną ostrożność muszą zachować również matki karmiące piersią, gdyż u noworodka występuje bardzo mała zdolność do usuwania substancji z organizmu.
Do zagrożeń zalicza się też: zapalenie żołądka, anemię, osteoporozę, chorobę wieńcową i poronienia. Efekt spadku gęstości tkanki kostnej nie został stwierdzony u kobiet, które spożywały w diecie przynajmniej 800 mg Ca/dobę (1200 mg = RDA) i nie więcej niż 4 filiżanki kawy na dobę. Nie zaobserwowano także wzrostu poronień u ciężarnych, których spożycie było niższe niż trzy filiżanki kawy na dobę (mimo spowolnionej farmakokinetyki). Efekt diuretyczny (moczopędny) występuje przy dawkach przekraczających dzienne spożycie kilkakrotnie lub jeśli kawa nie jest spożywana regularnie. Uwaga! Kofeina może również wpływać na wchłanianie składników odżywczych:
- wapń – każda filiżanka kawy zmniejsza zaspokojenie RDA na wapń o 0,5% (przy prawidłowej diecie),
- żelazo – powinno się zachować godzinną przerwę między suplementacją żelaza a kawą.
Witaminy z grupy B – możliwy umiarkowany efekt utraty witamin, oprócz B12 (tu poprawione wchłanianie).
