Krew w stolcu i krwiste wymioty – objawy krwawienia z przewodu pokarmowego

Krew w stolcu zawsze jest zjawiskiem patologicznym i wymaga dalszej diagnostyki ze względu na szereg możliwych przyczyn – od błahych, przejściowych, do poważnych, wymagających natychmiastowej interwencji medycznej.  

Objawy a lokalizacja krwawienia 

Objawy w zależności od lokalizacji krwawienia z przewodu pokarmowego przedstawiają się następująco: 

• świeża krew w stolcu (żywoczerwona, widoczna na papierze, na stolcu lub w muszli klozetowej) – krwawienie z dolnego odcinka przewodu pokarmowego, 
• tzw. smolisty stolec (czarny, lepki) – krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego; hemoglobina zawarta we krwi ulega rozkładowi w trakcie pasażu przez jelita, 
• krwiste wymioty, tzw. fusowate – krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego krwistą treścią poddaną działaniu kwasu solnego obecnego w żołądku.

Przeczytaj również:
Badanie kału – na co wskazuje jego wynik?
Zmiana koloru moczu i kału – przyczyną mogą być leki!

W masywnych ostrych krwawieniach w przypadku utraty dużej ilości krwi może dojść do hipowolemii – spadku objętości krwi krążącej. Duża, nagła utrata krwi wiąże się z zawrotami głowy i omdleniami, może doprowadzić do utraty przytomności, a nawet wstrząsu hipowolemicznego, będącego bezpośrednim zagrożeniem życia.  

O krwawieniu przewlekłym świadczy okresowo widoczna domieszka krwi w kale i dodatni wynik testu na krew utajoną. W przebiegu powolnej, długotrwałej utraty krwi może rozwinąć się niedokrwistość. 

Niewielkie krwawienie może nie dawać żadnych objawów i nie być ujawnione, dopóki nie zostanie przeprowadzone badanie na krew utajoną w stolcu. Jest to także element skriningu (populacyjnych badań przesiewowych) w kierunku raka jelita grubego. 

Przyczyny krwawienia z przewodu pokarmowego 

Objawy takie jak smoliste stolce w połączeniu z fusowatymi wymiotami wskazują na krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego, tj. przełyku, żołądka, dwunastnicy.  

Do najczęstszych przyczyn krwawień należą: 

• krwawienie z wrzodu jako powikłanie choroby wrzodowej żołądka lub dwunastnicy; ryzyko krwawienia wzrasta przy stosowaniu niesteroidowych leków przeciwzapalnych, takich jak aspiryna, ibuprofen, 
• krwawienie z żylaków przełyku, spowodowanych nadciśnieniem wrotnym w przebiegu marskości wątroby, 
• zapalenie błony śluzowej żołądka najczęściej związane z zakażeniem bakterią H. pylori, 
• choroba refluksowa przełyku, prowadząca do owrzodzeń błony śluzowej, 
• zespół Mallory’ego-Weissa, czyli pęknięcie błony śluzowej przełyku związane z masywnymi wymiotami, np. u alkoholików lub ciężarnych, 
• rzadziej rak przełyku lub rak żołądka. 

Świeża krew w stolcu jest związana z krwawieniem z dolnego odcinka przewodu pokarmowego. Im niżej zlokalizowane krwawienie, tym krew ma żywiej czerwony kolor. Krwawienie z wyższych odcinków może przejawiać się krwią brunatnoczerwoną, co wynika z pasażu krwi przez jelita i rozkładu hemoglobiny. 

Do najczęstszych przyczyn krwawień należą: 

• uchyłki jelita grubego – najczęstsza przyczyna krwawień z dolnego odcinka przewodu pokarmowego,  
• choroby zapalne jelit, tj. wrzodziejące zapalenie jelita grubego, rzadziej choroba Leśniowskiego-Crohna; biegunka z domieszką świeżej krwi jest charakterystyczna dla WZJG, 
• choroba hemoroidalna, tj. żylaki odbytu; może im towarzyszyć świąd i ból przy wypróżnianiu; krwawienie świeżą krwią może być widoczne tylko na papierze; często związane jest z nasiloną defekacją, tj. zaparciami, 
• rak jelita grubego, polipy gruczolakowe – krwawienie może być miernie nasilone, ujawnione w badaniu na krew utajoną; mogą temu towarzyszyć objawy ogólne, np. utrata masy ciała, niedokrwistość.  

W trakcie wizyty lekarskiej istotne jest przekazanie lekarzowi jak najdokładniejszych obserwacji – częstotliwość i czas trwania krwawienia, ilość krwi szacowana np. w łyżeczkach oraz wszystkie objawy towarzyszące (nie tylko z przewodu pokarmowego).