Krokosz barwierski – w jakich dolegliwościach warto go stosować?

Krokosz barwierski jest rośliną bardzo cenioną w kulturze irańskiej. Przez wiele lat był traktowany jako roślina o licznych drogocennych właściwościach. Przypisywano mu szereg zastosowań i działań, lecz niektóre działania należy jeszcze dokładnie zweryfikować w celu ich potwierdzenia.  

Udowodniono, iż płatki krokosza barwierskiego zawierają liczne pigmenty (od białego do pomarańczowego) o różnej intensywności. Dzięki temu roślinę tę wykorzystywało się w celach kulinarnych oraz tekstylnych. Po pojawieniu się syntetycznych barwników znaczenie krokosza zmalało.  

Olej z krokosza barwierskiego 

Obecnie krokosz jest uprawiany głównie w celu pozyskiwania z niego nasion. Nasiona te mają zastosowanie w medycynie, gdyż obfitują w wielonienasycone kwasy tłuszczowe (głównie kwas linolowy) oraz jednonienasycony kwas oleinowy, a także w znikome ilości kwasu stearynowego. Olej tłoczony jest na zimno. Jednym z jego popularnych działań jest dobroczynny wpływ na poziom cholesterolu (obniżanie poziomu cholesterolu całkowitego).  

Olej krokoszowy jest używany także w kosmetyce. Nawilża suchą skórę, łagodzi zmiany zapalne cery trądzikowej, wspomaga regenerację naskórka (zmniejsza widoczność blizn, spłyca zmarszczki). Po zastosowaniu na włosy stymuluje ich wzrost oraz chroni przed działaniem promieniowania UV.  

Krokosz barwierski – właściwości lecznicze 

Krokosz (wyciąg wodny) wykazuje właściwości przeczyszczające, przeciwbólowe i przeciwgorączkowe. Znajduje zatem zastosowanie u osób z zatruciami. Stosuje się go także w leczeniu skurczów menstruacyjnych i krwotoku poporodowego, zapaleniu oskrzeli, reumatyzmie i rwie kulszowej.  

Surowcem farmaceutycznym pozyskiwanym z krokosza jest jego kwiat. Wysuszony kwiat jest standaryzowany na hiperozyd. W jego składzie znajdują się: 

• flawonoidy (pochodne kemferolu, kwercetyny, flawonów),  
• poliacetyleny,  
• glukozydy,  
• steroidy,  
• liganany, 
• barwniki.  

Surowiec ten charakteryzuje się działaniem przeciwbólowym oraz przeciwzapalnym. Dodatkowo stosuje się go w chorobach sercowo-naczyniowych. Ekstrakt wodny jest także uważany za środek przeciwzakrzepowy, rozszerzający naczynia krwionośne, neuroprotekcyjny, immunosupresyjny, a nawet przeciwnowotworowy. Szerokie spektrum zastosowań krokosza ma swój początek w tradycyjnej medycynie chińskiej i indyjskiej. Obecnie na podstawie ówczesnych doniesień oraz poznanej fitochemii krokosza prowadzi się badania mające na celu potwierdzenie jego działań.  

W badaniach potwierdzono wpływ krokosza na układ sercowo-naczyniowy, trawienny i układ ruchu. Jego działanie przeciwutleniające może hamować bądź opóźniać rozwój chorób takich jak bielactwo, czarne plamy i łuszczyca. 

Ciekawostka  

W 2010 roku naukowcy odnaleźli sposób na inne wykorzystanie krokosza barwierskiego. Mianowicie wszczepili do jego komórek ludzkie geny kodujące insulinę (hormon obniżający poziom glukozy we krwi). Powszechnie gen ten jest nieaktywny w komórkach roślinnych, lecz udowodniono jego aktywność w komórkach krokosza. Firma, która dokonała tego odkrycia, zamierzała wyprodukować insulinę pochodzenia roślinnego. Nazwano ją insuliną preriową (krokosze porastają obficie kanadyjskie prerie). Firma jednak zakończyła swoją działalność w 2012 roku.  

Źródła: 

1. ROŚLINNE SUROWCE LECZNICZE – BADANIA MAKROSKOPOWO-MIKROSKOPOWE, Skrypt do ćwiczeń z farmakognozji pod redakcją prof. dr hab. n. farm. Jana Gudeja. 
2. Medical uses of Carthamus tinctorius L. (Safflower): a comprehensive review from Traditional Medicine to Modern Medicine; Elahe Delshad, Mahdi Yousefi, Payam Sasannezhad, Hasan Rakhshandeh and Zahra Ayati.
3. William Charles Evans BPharm BSc PhD DSc FIBiol FLS FRPharmS, Daphne Evans BA MA, in Trease and Evans’ Pharmacognosy (Sixteenth Edition), 2009.