Kategorie
Gemini.pl

Artykuły

X - Projekt Mama 2024 (2)
X - Wiosenne porządki
X - Herbal Monasterium
X - Zajączek wielkanocny 2024
X - Układ pokarmowy
X - Alergia 2024
X - Sale do -50%
78

Mutyzm wybiórczy u dzieci – przyczyny, objawy, terapia

Słuchaj artykułu

Mutyzm jest zaburzeniem, które nie jest widoczne na pierwszy rzut oka. O dzieciach, które nie mówią, przeważnie myślimy, że są nieśmiałe lub ciche z natury. Zakładamy, że mają niskie potrzeby społeczne lub nie lubią głośnych, grupowych zabaw. Jednak w przypadku mutyzmu jest inaczej. Dzieci dotknięte tym zaburzeniem nie są samotnikami. Chcą być lubiane i mieć przyjaciół. Pragną mówić, ale lęk uniemożliwia im rozmowę.

Mutyzm wybiórczy u dzieci – przyczyny, objawy, terapia

Czym jest mutyzm wybiórczy?

Mutyzm wybiórczy jest zaburzeniem wieku dziecięcego, należącym do kategorii zaburzeń lękowych. Najczęściej diagnozuje się go między 3 a 5. rokiem życia. Aby postawić diagnozę, objawy mutyzmu muszą występować przynajmniej przez miesiąc. 

Mutyzm objawia się stałą niemożnością mówienia w określonych sytuacjach społecznych (dziecku towarzyszy uczucie zaciśniętego gardła, uniemożliwiające wydobycie głosu). Brak mowy spowodowany jest odczuwanym lękiem. Nie wynika on z zaburzeń komunikacyjnych lub nieznajomości języka mówionego. Nie można go też wyjaśnić poprzez niepełnosprawność intelektualną lub całościowe zaburzenia rozwoju (autyzm). 

Etiologia mutyzmu wybiórczego

Przyczyny mutyzmu wybiórczego mogą mieć podłoże psychologiczne. Wynikają one z lęku przed mówieniem, który może być uwarunkowany genetycznie. Milczenie dziecka nie jest formą manipulacji. Nie wynika z nieposłuszeństwa, uporu lub nieśmiałości. 

Dziecko z mutyzmem chciałoby uczestniczyć w życiu społecznym, ale ze względu na odczuwany lęk, nie jest w stanie mówić. 

Nie ma dwójki takich samych dzieci z mutyzmem wybiórczym. Niektóre nie odzywają się prawie w ogóle, inne rozmawiają z wybranymi osobami lub w określonych sytuacjach. Pozostałe mówią, ale bardzo cicho. Zdarza się, że bywają roześmiane, głośne i gadatliwe lub chętnie angażują się w różne gry i zabawy. Mimo tego, że dzieci z mutyzmem różnią się między sobą, to u większości z nich nasilenie objawów następuje w przedszkolu lub w szkole. 

Terapia mutyzmu wybiórczego

Mutyzm wybiórczy nie mija samoistnie, a nieleczony utrwala się i może stać się przyczyną izolacji społecznej, uzależnień, a nawet samobójstw. Wczesne rozpoznanie zaburzenia i wdrożenie odpowiedniej terapii jest niezwykle istotne, ponieważ w początkowym stadium jest ono bardziej podatne na leczenie. Główne założenie terapii mówi o tym, że dziecka nie wolno zmuszać do mówienia. Zadaniem terapeuty jest:

  • wsparcie dziecka w radzeniu sobie z emocjami, 
  • pomoc w obniżeniu lęku, 
  • rozwój umiejętności społecznych i komunikacyjnych dziecka, 
  • podwyższanie samooceny i poczucia własnej wartości małego pacjenta. 

Terapia dziecka z mutyzmem

W ramach leczenia korzysta się z terapii psychologicznej i logopedycznej. W niektórych przypadkach konieczne bywa włączenie farmakoterapii (leków obniżających lęk). Terapia jest najskuteczniejsza i przynosi najlepsze efekty, gdy stanowi połączenie oddziaływań rodzicielskich, nauczycielskich i terapeutycznych (psychologa, psychoterapeuty, logopedy).  

Wsparcie rodziców w mutyzmie wybiórczym

Rodzice są najważniejszymi osobami w życiu dziecka. Znają je i rozumieją niemalże bez słów, a ich wsparcie jest nieocenione. Co zatem zrobić, aby pomóc dziecku z mutyzmem wybiórczym?

  • Nie bądź zbyt wymagający. Nie zmuszaj dziecka do mówienia, ponieważ nacisk wzmacnia odczuwanie lęku. Okazuj zrozumienie dla jego trudności. Akceptuj inne, niewerbalne formy komunikacji (mimika, gesty, pisanie, rysowanie). 
  • W pozytywny sposób motywuj dziecko do mówienia. Nie okazuj złości i nie stosuj kar za milczenie. Im większa presja, tym mniejsze szanse na pokonanie lęku i swobodną rozmowę. 
  • Traktuj dziecko normalnie. Nie ochraniaj przed wyzwaniami. Wspieraj jego samodzielność w sytuacjach społecznych i nie wyręczaj go. Nie zwalniaj z zadań i aktywności wymagających mówienia oraz nie odbieraj możliwości wypowiadania się. Nie pozwól, aby Twoje dziecko stało się „niewidzialne” dla otoczenia. 
  • Gdy dziecko zacznie mówić, zachowuj się spokojnie i naturalnie. Nie zwracaj na nie nadmiernej uwagi. Nie okazuj zdziwienia lub ekscytacji – Twój entuzjazm może stać się przyczyną skrępowania i wstydu. 
  • Przygotuj dziecko na nadchodzący rok szkolny. Opowiedz o tym, jak wygląda typowy dzień w szkole i czego może się w niej spodziewać. Taka rozmowa pomoże oswoić się dziecku, dzięki czemu będzie mniej bało się nowych wyzwań.
  • Porozmawiaj z nauczycielami. W porozumieniu z terapeutą wytłumacz im, na czym polega zaburzenie Twojego dziecka i z czym ma trudności. Podpowiedz, co pedagodzy mogą zrobić, aby ułatwić mu adaptację w szkole. Bądź dla nich wsparciem i źródłem wiedzy. 
  • Staraj się angażować dziecko w relacje z nauczycielami i rówieśnikami. Zaaranżuj kameralne spotkanie, umożliwiające wzajemne poznanie się bez nacisków na rozmowę (np. na placu zabaw). Miej na uwadze to, że dziecko z mutyzmem łatwiej nawiązuje kontakt z jedną nieznajomą osobą niż z większą grupą. 
  • Nie rezygnuj z zapisania dziecka na zajęcia rozwijające zainteresowania. Stwarzają one dodatkową możliwość uczestnictwa w sytuacjach społecznych i nawiązywania kontaktów z rówieśnikami. 
  • Proponuj dziecku zabawy wymagające manipulacji oddechem i obniżające napięcie mięśni szczękowo-twarzowych (dmuchanie baniek mydlanych, nadmuchiwanie balonów, zdmuchiwanie świeczek). Baw się z nim w głuchy telefon (zabawa oparta na szepcie) lub naśladujcie razem odgłosy z otoczenia (zwierzęta, pojazdy itp.). 
  • Zapewniaj dziecko o swojej miłości i akceptacji. Chwal za każdy, nawet najmniejszy odniesiony sukces. Dbaj o poczucie bezpieczeństwa. Staraj się być cierpliwy, opanowany, empatyczny i wytrwały. 

Pamiętaj! Jeśli zachowanie dziecka budzi Twój niepokój, zgłoś się do specjalisty. Trudności przeważnie same nie ustąpią. Nie czekaj, aż dziecko z nich wyrośnie.

W przypadku większości zaburzeń dziecięcych czas rozpoczęcia leczenia odgrywa kluczową rolę. Najszybsze i najlepsze efekty terapii uzyskuje się, gdy rozpocznie się ją we wczesnym stadium problemu.

Źródło:

Andrzejewska M., Mutyzm, w: red. nauk. Jerzak M., Zaburzenia psychiczne i rozwojowe u dzieci a szkolna rzeczywistość, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2016, s.321-351.

Daj nam znać, co myślisz o tym artykule

Wpisz swój komentarz...
Imię

  1. 21 grudnia 2023, 19:18
    Dorota

    Artykuł świetny moja córka poszła do zerówki jako 6latek i mam problem w domu gada bardzo dużo a w szkole milczy nauczyciele i pedagog sądzi że to moja wina w wychowaniu ale ja robię wszystko żeby ona się wkoncu odezwała w szkole i i już 4 miesiące i cisza

    1. 27 grudnia 2023, 04:41
      Paulina - pedagog specjalny

      Mamy w szkole dziewczynkę, wiek 7 lat, nie mówi praktycznie nic, sporadycznie z wybranymi nauczycielami (logopeda, wychowawca świetlicy), gestykulacja zamiennie z mówieniem – w domu podobno dużo rozmawia. Zdiagnozowano mutyzm wybiórczy – potwierdzony.

Masz pytanie, szukasz porady?
Jeśli szukasz darmowej porady w zakresie zdrowia oraz przyjmowania leków lub suplementów diety, chętnie odpowiemy na Twoje pytanie.
Zapytaj farmaceutę