Na czym polega gazometria krwi?

Kiedy wykonuje się gazometrię? 

Gazometrię wykonuje się w celu rozpoznania zaburzeń wymiany gazowej, czyli niewydolności oddechowej i monitorowania ich leczenia, oraz celem rozpoznania i monitorowania zaburzeń gospodarki kwasowo-zasadowej, takich jak kwasica lub zasadowica oraz diagnozowania mechanizmu ich powstawania, co pozwala na wnioskowanie o ich przyczynach. 

Do sytuacji, w których wskazana jest gazometria, należą: 

• duszność u pacjentów obciążonych chorobami układu oddechowego, mięśniowo-szkieletowego, nerwowego, otyłych lub przyjmujących leki mogące hamować ośrodek oddechowy, takie jak benzodiazepiny lub opioidy, 
• niewydolność nerek, 
• ciężkie infekcje przebiegające pod postacią posocznicy, 
• zatrucia, 
• stany po rozległych urazach, 
• wstrząs hipowolemiczny, kardiogenny, anafilaktyczny, 
• podejrzenie kwasicy ketonowej lub mleczanowej w cukrzycy. 

Jak pozyskuje się materiał do badania? 

Jako materiał do badania gazometrycznego zwykle służy krew tętnicza lub arterializowana krew włośniczkowa, rzadziej – w sytuacji cewnikowania serca – badanie można wykonać we krwi pobranej bezpośrednio z jego komór i przedsionków oraz dużych naczyń – aorty, tętnicy płucnej, żyły głównej górnej i dolnej. W celu oceny dotlenienia tkanek można wykonać gazometrię krwi żylnej. 

Pobieranie krwi tętniczej 

Krew tętniczą pobiera się z tętnicy promieniowej (w okolicy nadgarstka po jego wewnętrznej stronie), udowej (w pachwinie) lub ramiennej (w zgięciu łokciowym). Jeśli do pobrania posłużyć ma tętnica kończyny górnej, preferuje się kończynę niedominującą – u praworęcznych lewą, u leworęcznych zaś prawą. W trakcie pobierania krwi z tętnic kończyny górnej pacjent może siedzieć lub leżeć, jeśli zaś krew pobierana jest z tętnicy udowej, pacjent musi się położyć. Skórę w miejscu wkłucia dezynfekuje się, a następnie nakłuwa tętnicę cienką igłą o średnicy od 0,5 do 0,7 mm, połączoną z małą strzykawką o ściankach powleczonych przeciwkrzepliwą substancją – heparyną. Do badania wystarczy zaledwie 1 ml krwi, cała procedura zajmuje więc bardzo niewiele czasu. Po zakończeniu pobrania jego miejsce należy uciskać, w przypadku tętnicy promieniowej minimum przez 5 minut, w przypadku tętnicy ramiennej i udowej co najmniej przez 10-15 minut. 

Po pobraniu krwi tętniczej mogą, chociaż rzadko, wystąpić powikłania takie jak powstanie krwiaka, rozwarstwienie ściany naczynia lub zakrzepica. 

Pobieranie krwi włośniczkowej 

Miejscem pobrania krwi włośniczkowej jest opuszka palca lub płatek ucha (miękki fragment małżowiny usznej zlokalizowany na jej dolnym biegunie). Należy ogrzać miejsce pobrania krwi, a następnie je zdezynfekować. Po spełnieniu tych warunków nakłuwa się skórę w wybranym miejscu i usuwa używaną igłę lub nakłuwacz. Wypływającą krew pobiera się do dwóch małych, heparynizowanych szklanych rurek, zwanych kapilarami. Miejsce pobrania należy uciskać przez chwilę, do momentu ustania krwawienia. 

Gazometria – normy i interpretacja 

Oceniane w gazometrii parametry to (normy dla gazometrii krwi tętniczej): 

• pH – podstawa oceny równowagi kwasowo-zasadowej. Wartości poniżej 7,35 oznaczają kwasicę, natomiast wartości powyżej 7,45 zasadowicę. 
• Ciśnienie parcjalne dwutlenku węgla – norma mieści się w granicach od 35 do 45 mmHg. Jego podwyższenie obserwuje się w całkowitej niewydolności oddechowej. 
• Stężenie wodorowęglanów – prawidłowo od 21 do 25 mmol/l. Jego spadek występuje np. w kwasicy metabolicznej. 
• Ciśnienie parcjalne tlenu – norma od 75 do 100 mmHg. Spada w niewydolności oddechowej. 
• Nadmiar zasad – norma od -2,3 do +2,3 mEq/l. Parametr przydatny w ocenie gospodarki kwasowo-zasadowej, jego wartości ujemne świadczą o niedoborze zasad lub nadmiarze kwasów nielotnych we krwi, występuje np. w kwasicy metabolicznej, 
• Wysycenie hemoglobiny tlenem – prawidłowo od 95 do 98%. Spada w niewydolności oddechowej. 

Źródła: 

• Jankowski M. „Gazometria krwi” w Interna Szczeklika 2019, wyd. Medycyna Praktyczna, Kraków 2019, ISBN 978-83-7430-568-6, 633- 634, 
• Jankowski M., Szułdrzyński K., „Pobieranie krwi tętniczej” w Mała Interna Szczeklika wyd. elektroniczne, 08.2019, Medycyna Praktyczna.