Kategorie
Gemini.pl

Artykuły

X - Aurovitas Tributron
X - Nowości 2024
X - Solpharma
X - Hello Spring
X - Tydzień francuskich marek
X - Światowy Dzień Zdrowia Jamy Ustnej

Układ odpornościowy

Sortuj wg

Choroby układu odpornościowego (immunologicznego) – rodzaje, objawy, higiena, porady, leczenie 

Choroby układu odpornościowego występują coraz częściej. Ich przyczyny jak dotąd nie zostały w pełni poznane. Układ immunologiczny chroni nasz organizm przed wnikaniem czynników zewnętrznych, pełni zatem bardzo ważne funkcje i stanowi obronę przed wieloma patogenami. Co świadczy o tym, że układ odpornościowy działa nieprawidłowo? Jakie choroby mogą go dotknąć? Czytaj więcej...

Choroby układu odpornościowego (immunologicznego) – czym są? 

Choroby układu immunologicznego, inaczej zwane chorobami autoimmunologicznymi, polegają na zbyt agresywnej odpowiedzi układu odpornościowego. Organizm niszczy własne komórki, co w konsekwencji prowadzi do utrzymującego się stanu zapalnego w ciele. Nieleczony stan zapalny organizmu może doprowadzić do jego wyniszczenia oraz poważnych, nieodwracalnych zmian. U osoby zdrowej układ odpornościowy atakuje wyłącznie obce komórki, takie jak wirusy i bakterie, a swoje komórki pozostawia niezmienione. Tolerancja na komórki własne, czyli autotolerancja pozwala zwalczać stany zapalne i chronić organizm przed rozwojem infekcji. Niestety w chorobach układu immunologicznego dochodzi do produkcji autoprzeciwciał, które atakują własne narządy i tkanki.  

Choroby układu odpornościowego wymagają leczenia farmakologicznego połączonego z odpowiednią dietą oraz zmianą codziennych nawyków. Niezbędna jest opieka medyczna oraz regularne badania kontrolne w celu obserwacji zmian zachodzących na skutek upośledzonego układu odpornościowego. Co ważne, choroby autoagresywne nie muszą wykazywać specyficznych objawów, dlatego niektóre osoby cierpiące na chorobę przewlekłą są diagnozowane dopiero po kilku, a nawet kilkunastu latach chorowania. 

Charakterystyczne dla chorób autoimmunologicznych są progresja i remisja choroby, dlatego celem leczenia jest wprowadzenie pacjenta w stan remisji i utrzymanie jej jak najdłużej. Rzuty choroby mogą pojawiać się nagle lub wykazywać pewne symptomy. Dlatego chory powinien być w stałym kontakcie z lekarzem prowadzącym. Zmienność choroby ma również wpływ na jej rozpoznanie. Osoba niezdiagnozowana, która leczy się objawowo, może nie mieć świadomości powagi pojawiających się symptomów chorobowych. 

Na rozwój chorób układu immunologicznego mają również wpływ czynniki środowiskowe, takie jak: 

  • przewlekły stres
  • nadużywanie alkoholu, 
  • palenie papierosów, 
  • otyłość i nadwaga
  • zaburzenia hormonalne, 
  • stosowane leki
  • zanieczyszczenie powietrza, 
  • nieodpowiednia dieta (w tym wysoce przetworzona żywność). 

Budowa układu odpornościowego 

Układ immunologiczny składa się z wielu wzajemnie połączonych narządów, a ich zadaniem jest ochrona organizmu przed rozwojem infekcji i stanów zapalnych. Układ odpornościowy dzielimy na: 

  • pierwotny układ limfatyczny, 
  • wtórny układ limfatyczny

Grasica będąca pierwotnym układem limfatycznych odpowiada za dojrzewanie limfocytów T, tzw. grasicozależnych oraz szpiku kostnego. Jest to narząd, który zanika wraz z wiekiem. 

Do wtórnego układu limfatycznego zaliczamy z kolei: 

  • migdałki – tzw. grudki limfatyczne odpowiedzialne za namnażanie komórek odpornościowych, pełnią funkcję ochronną przed drobnoustrojami z pokarmu i powietrza, 
  • śledzionę – odpowiadająca za produkcję przeciwciał, 
  • węzły chłonne – odpowiadające za produkcję przeciwciał oraz filtrowanie limfy, 
  • tkankę limfatyczną przewodu pokarmowego, która posiada największą liczbę przeciwciał w całym organizmie (stąd powiedzenie, że odporność bierze się z brzucha). 

Jak objawiają się choroby układu odpornościowego? 

Rozpoznanie choroby układu immunologicznego rozpoczyna się od zaobserwowania pierwszych symptomów choroby. Osłabiony układ odpornościowy nie chroni organizmu przed wirusami i bakteriami, grzybami i innymi pasożytami, przez co osoby chore mogą częściej przechodzić infekcje. Do niepokojących objawów chorób układu odpornościowego należą: 

  • ogólne osłabienie organizmu, 
  • chroniczne zmęczenie, 
  • zawroty głowy, 
  • ból różnego rodzaju: 
  • zmiany skórne: 
  • utrata masy ciała (często nagła), 
  • stany zapalne jelit, 
  • biegunki (czasem ze śluzem lub krwią), 
  • zaparcia
  • nietolerancja pokarmowa, 
  • astma, 
  • gorączka, 
  • światłowstręt, 
  • liczne poronienia, 
  • problemy z zajściem w ciążę, 
  • wypadanie włosów, 
  • łamliwość paznokci
  • niedokrwistość (anemia). 

Potwierdzenie choroby układu immunologicznego opiera się na: 

  • wystąpieniu objawów choroby, 
  • uszkodzeniu narządów wewnętrznych, 
  • wynikach laboratoryjnych

Istnieją przypadki osób posiadających przeciwciała danej choroby układu odpornościowego, u których nie dochodzi do jej rozwoju. Czasem jest to również informacja, że rozwój choroby nastąpi w ciągu najbliższych lat. Dlatego takie osoby powinny uważnie obserwować swój organizm oraz wykonywać badania kontrolne. 

Do najczęstszych odchyleń w badaniach laboratoryjnych należą: 

  • małopłytkowość, 
  • zwiększone CRP, 
  • podwyższone OB
  • anemia (niedokrwistość), 
  • białkomocz, 
  • krew utajona w kale, 
  • leukocytoza, 
  • nieprawidłowy proteinogram.  

Jakie badania należy wykonać, gdy nasz układ immunologiczny nie działa prawidłowo? Na początek warto sprawdzić: 

Do specjalistycznych badań zlecanych przez lekarza diagnozującego chorobę autoagresywną należą między innymi: 

  • anty-TPO,  
  • anty-TG, 
  • ANA przeciwciała przeciwjądrowe (anty nuclear antybodies), 
  • ANA screen (CLIA) i ANA1 (IFT) – służą jako testy przesiewowe, 
  • ANA2 (IFT), 
  • IIF – przeciwciała przeciw mielinie, 
  • IgG – przeciwciała antygangliozydowe IgG, 
  • IgM – przeciwciała antygangliozydowe IgM, 
  • RF – czynnik reumatoidalny, 
  • cANCA – proteinaza 3- PR3, 
  • pANCA – mieloperoksydaza-MPO, Elastaza granulocytowa, laktoferyna, katepsyna G i lizozym.

Choroby układu odpornościowego – rodzaje 

Rodzaje chorób układu odpornościowego możemy podzielić ogólnie na: 

  • choroby skierowane przeciwko układom w organizmie, 
  • choroby autoimmunologiczne skóry, 
  • choroby autoimmunologiczne trzustki, 
  • choroby autoimmunologiczne tarczycy, 
  • choroby autoimmunologiczne jelit, 
  • choroby autoimmunologiczne nadnerczy, 
  • choroby autoimmunologiczne o podłożu neurologicznym. 

Do chorób autoimmunologicznych należą między innymi: 

  • autoimmunologiczne metaplastyczne zapalenie błony śluzowej żołądka, 
  • autoimmunologiczne zapalenie wątroby (AIH), 
  • chroniczne aktywne zapalenie wątroby CACH), 
  • pierwotna żółciowa marskość wątroby (PBC), 
  • choroba Leśniowskiego-Crohna
  • wrzodziejące zapalenie jelita grubego (Colitis Ulcerosa), 
  • spondyloartropatia (SpA), 
  • reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), 
  • łuszczycowe zapalenie stawów (ŁZS), 
  • zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK), 
  • stwardnienie rozsiane (sclerosis multiplex, SM), 
  • toczeń układowy rumieniowaty (SLE), 
  • choroba Gravesa-Basedowa
  • zespół Goodpasture’a, 
  • twardzina układowa (sklerodermia, PSS-CREST), 
  • zapalenie skórno-mięśniowe, 
  • pierwotna marskość żółciowa, 
  • cukrzyca typu 1, 
  • celiakia
  • łuszczyca
  • bielactwo
  • choroba Hashimoto
  • choroba Addisona, 
  • mieszana choroba tkanki łącznej (syndrom Sharpa, MCTD), 
  • układowe zapalenie naczyń (Vasculitis), 
  • miastenia, 
  • sarkoidoza, 
  • łysienie plackowate, 
  • pęcherzyca zwykła, 
  • zespół Sjögrena (SS), 
  • zespół współistnienia wielu chorób autoimmunologicznych (OVERLAP SYNDROM). 

Choroby układu odpornościowego – jak wygląda leczenie? 

Leczenie chorób autoimmunologicznych ma na celu przywrócenie tolerancji immunologicznej na własne antygeny. Dlatego tak ważne jest okresowe badanie antygenowe. Leczenie farmakologiczne jest bardzo złożone i ma charakter ciągły, gdyż organizm przejawia reakcję immunologiczną przeciwko całej grupie antygenów. Opiera się ono na podawaniu leków hamujących aktywność układu odpornościowego (leki immunosupresyjne) oraz terapii objawowej polegającej na stosowaniu leków przeciwzapalnych, przeciwbólowych oraz kortykosteroidów. W chorobach układu odpornościowego dodatkowo przyjmuje się również leki uzupełniające niedobory substancji w organizmie. 

W ciężkich przypadkach chorób autoimmunologicznych stosuje się również leczenie biologiczne polegające na zastosowaniu cząsteczek wytworzonych w warunkach laboratoryjnych, które naturalnie występują w organizmie. Ich celem jest regulowanie procesów związanych z odpornością. 

Według aktualnej wiedzy medycznej nie ma możliwości całkowitego wyleczenia choroby autoimmunologicznej. Jednak dzięki odpowiedniemu leczeniu farmakologicznemu, optymalnym żywieniu oraz rekreacyjnej aktywności fizycznej pacjent może osiągnąć długotrwałą remisję. 

Higiena i profilaktyka układu immunologicznego, czyli jak o niego dbać? 

W celu zminimalizowania objawów chorób autoimmunologicznych warto stosować odpowiednio zbilansowaną dietę. W większość chorób autoagresywnych jest to dieta eliminacyjna. Niesie ona wiele korzyści między innymi w przebiegu choroby Hashimoto, nieswoistych zapaleń jelit czy RZS

Głównymi składnikami eliminowanymi z diety są: 

  • gluten,  
  • laktoza,  
  • białka mleka. 

Największą skuteczność terapii za pomocą diety uzyskuje się w przypadku celiakii – dieta bezglutenowa stanowi w tym przypadku obowiązkowy element leczenia. Z diet stosowanych w przypadku chorób układu immunologicznego można również wymienić: 

  • dietę śródziemnomorską, 
  • FODMAP – zwłaszcza w przypadku rzutu choroby. 

Należy również zaznaczyć, że ze względu na objawy towarzyszące chorobom autoimmunologicznym pacjenci często wycofują się z życia towarzyskiego, czują się niekomfortowo, wpadają w depresję. Dlatego ważne, aby zadbać o kontakty społeczne, rozwijać pasje i starać się żyć normalnie. 

Aby dodatkowo wspomóc układ odpornościowy, należy również pamiętać o: 

  • codziennej aktywności fizycznej dostosowanej do wieku i zdrowia, 
  • zbilansowanej i zdrowej diecie, 
  • odpowiedniej ilości snu i odpoczynku, 
  • minimalizowaniu stresu, 
  • relaksacji, 
  • szczepieniach ochronnych, 
  • dodatkowej suplementacji w celu uniknięcia niedoborów, 
  • regularnych badaniach kontrolnych, 
  • rezygnacji z używek. 
Masz pytanie, szukasz porady?
Jeśli szukasz darmowej porady w zakresie zdrowia oraz przyjmowania leków lub suplementów diety, chętnie odpowiemy na Twoje pytanie.
Zapytaj farmaceutę