Ospa wietrzna – leczenie, przebieg, ile trwa?

Co wywołuje ospę?

Ospa wietrzna jest chorobą zakaźną wywoływaną przez wirus ospy wietrznej i półpaśca VZV (Varciella-zoster Virus). Do infekcji dochodzi najczęściej drogą kropelkową, choć  wirus może być przenoszony również przez wiatr na odległość nawet kilkudziesięciu metrów (stąd nazwa ospa wietrzna). Do organizmu przedostaje się przez górne drogi oddechowe i/lub spojówki. W dalszej kolejności wirus wnika do węzłów chłonnych, by po kilku dniach trafić do wątroby i śledziony. Stamtąd wędruje do komórek nabłonka i błon śluzowych, a także do innych tkanek. 

W organizmie może przebywać przez wiele lat w postaci utajonej. Umiejscawia się wówczas w zwojach nerwowych, po czym uaktywnia się jako półpasiec. Następuje to zazwyczaj w momencie osłabienia odporności. 

Źródłem zakażenia jest człowiek. Choroba przenosi się niezwykle szybko – treść pęcherzyków ospowych również ma charakter zakaźny. Okres wylęgania wirusa, czyli czas od momentu wtargnięcia wirusa do pojawienia się pierwszych objawów waha się od 10 do 21 dni, lecz może zostać wydłużony nawet do 28 dni (u osób z obniżoną odpornością).

Średni czas wylęgania to 14 dni (u noworodków i niemowląt jest zazwyczaj krótszy). Najbardziej zakaźny okres (dochodzi wówczas do rozsiewania wirusa wśród osób zdrowych) to ok. 1-2 dni przed pojawieniem się charakterystycznych zmian skórnych w postaci wysypki. Człowiek chory przestaje rozprzestrzeniać zarazki w momencie, kiedy dojdzie do osuszenia zmian skórnych i odpadnięcia powstałych strupów, co zazwyczaj trwa około 7 dni. Zakażenie przenosi się także przez łożysko, co sprawia, że ospa w ciąży jest szczególnie niebezpieczna dla dziecka. 

Ospa u dorosłych i kobiet w ciąży

Ospa wietrzna dotyka głównie dzieci i ma wówczas łagodny przebieg, jednak obserwuje się zwiększenie zachorowań wśród młodzieży i osób dorosłych. U osób powyżej 20 roku życia, u kobiet w ciąży (szczególnie w II i III trymestrze), u osób z niedoborami odporności oraz u noworodków matek, które zachorowały na ospę 5 dni przed porodem, przebieg choroby jest cięższy i występują znacznie poważniejsze powikłania po ospie. 

Ospa – objawy

Ospa wietrzna na początku przypomina grypę. Towarzyszą jej następujące objawy:

• gorączka,
• ból głowy,
• złe samopoczucie. 

Po około 2 dniach pojawia się wysypka. Zmiany skórne przechodzą przez różne stadia:

• plamki,
• grudki,
• pęcherzyki, które finalnie przysychają w krosty. 

Ta przemiana trwa ok. tygodnia. Wysypka występuje na całym ciele i towarzyszy jej uporczywy świąd skóry. Drapanie zmian skórnych może powodować dodatkowe nadkażenie, co może prowadzić do powstania blizn. 

Przebieg choroby jest szczególnie niebezpieczny u noworodków, których matki zachorowały na kilka dni przed porodem. Dzieci te są narażone na wystąpienie wielonarządowego zakażenia o ciężkim przebiegu. Z kolei noworodki z ospą wrodzoną charakteryzują się:

• niską masą urodzeniową,
• zaburzeniami rozwoju,
• zmianami skórnymi,
• niedorozwojem kończyn,
• objawami neurologicznymi. 

Ospa – leczenie

Po zaobserwowaniu pierwszych objawów ospy wietrznej należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza. Zadecyduje on o ewentualnym wdrożeniu farmakoterapii oraz o wprowadzeniu innych metod leczenia, które przyspieszą i złagodzą przebieg choroby. 

W łagodnym przebiegu ospy leczenie zwykle polega na podawaniu leków przeciwgorączkowych i łagodzących świąd. Preparaty osuszające mogą prowadzić do dodatkowych nadkażeń, dlatego należy rozważyć ich ewentualne zastosowanie. W czasie ospy zaleca się codzienne kąpiele. 

W przypadku cięższego przebiegu choroby należy stosować acyklowir – substancję przeciwwirusową przepisywaną przez lekarza na receptę. U chorych, u których występują powikłania, wymagana jest specjalistyczna opieka i hospitalizacja. 

Wyleczenie z reguły następuje samoistnie. Wirus nie ulega całkowitej eliminacji z organizmu – pozostaje w stanie uśpienia i może zostać reaktywowany po wielu latach (jako półpasiec). 

Ospa – szczepienie

W celu zapobieżenia zakażenia ospą wietrzną istnieje możliwość zaszczepienia się. W Polsce szczepienie jest obowiązkowe dla wszystkich. Wykonanie go na ok. 3 dni przed zachorowaniem może złagodzić przebieg choroby, a nawet uchronić osobę zaszczepioną przed ewentualnym zachorowaniem.

Ospa jest chorobą, której towarzyszą nieprzyjemne dolegliwości. Po zaobserwowaniu u siebie jej objawów należy niezwłocznie udać się do lekarza. Warto pamiętać również o tym, aby w trakcie przebiegu choroby pozostać w domu, nie narażając na zachorowanie innych.