Kategorie
Gemini.pl

Artykuły

X - Aurovitas Tributron
X - Nowości 2024
X - Solpharma
X - Hello Spring
X - Tydzień francuskich marek
X - Światowy Dzień Zdrowia Jamy Ustnej

Prawa pacjenta

Sortuj wg

Prawa pacjenta – wszystko, co musisz wiedzieć jako pacjent 

Zbyt długie oczekiwanie na recepty i zlecenia na sprzęt ortopedyczny, problem z rejestracją przez kontakt telefoniczny, utrudnione uzyskanie skierowania na badanie specjalistyczne i odmowa udzielenia świadczenia w trybie nagłym to sprawy najczęściej kierowane do Rzecznika Praw Pacjenta. Jakie prawa przysługują Pacjentowi i jak może z nich skorzystać? Czytaj więcej...

Prawa pacjenta – czym są? 

Definicja pacjenta jest bardzo szeroka i obejmuje wszystkie osoby – zdrowe i chore – zwracające się o udzielenie świadczeń zdrowotnych. Prawa pacjenta to zbiór uprawnień, które im przysługują. Ich głównym celem jest domaganie się przynależnych warunków realizowania usług medycznych, a także ochrony autonomii pacjenta i jego prawa do samostanowienia.  

Prawa pacjenta dzieli się na: 

  • społeczne – wynikają z przynależności do społeczeństwa, np. prawo dostępu do świadczeń, 
  • indywidualne – wywodzą się bezpośrednio z praw i wolności człowieka, np. prawo do poszanowania prywatności, decydowania o sobie. 

Gdzie są zapisane prawa pacjenta? 

Prawa pacjenta zostały zapisane w szeregu aktów prawnych o różnym stopniu hierarchiczności i szczegółowości. Są one gwarantowane m.in. przez: 

  • Konstytucję Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., 
  • ratyfikowane umowy międzynarodowe, np. 
    • Europejską Kartę Praw Pacjenta,  
    • Deklarację Praw Pacjenta w Europie z 1994 r.,  
    • Konwencję o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z 1950 r., 
  • Ustawę o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta z 6 listopada 2008 r., 
  • akty wykonawcze, np.: 
    • rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 8 września 2015 r. w sprawie ogólnych warunków umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, 
    • rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 9 listopada 2015 r. w sprawie rodzajów, zakresu i wzorów dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania. 

Znajomość praw przez pacjentów i personel medyczny ma bezpośredni wpływ na jakość usług medycznych. Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta z 6 listopada 2008 roku zbiera i ujednolica wszystkie prawa przysługujące pacjentom. 

Ustawa o prawach pacjenta – o czym mówi? 

Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta określa:  

  • prawa pacjenta,  
  • zasady udostępniania dokumentacji medycznej,  
  • obowiązki w zakresie praw pacjentów podmiotów udzielających świadczeń zdrowotnych, 
  • kompetencje, zasady powoływania Rzecznika Praw Pacjentów, 
  • sposoby postępowania przy naruszeniu zbiorowych praw pacjentów, 
  • w przypadku zdarzeń medycznych tryb i zasady przyznawania odszkodowań oraz zadośćuczynienia. 

Z punktu widzenia pacjenta jest ważnym aktem prawnym, który nie tylko informuje go o przysługujących mu prawach, ale także wskazuje możliwości zgłaszania ich nieprzestrzegania oraz dochodzenia odszkodowania i zadośćuczynienia. 

Prawa pacjenta  

Każdej osobie – zdrowej i chorej – korzystającej ze świadczeń zdrowotnych przysługują następujące prawa: 

  • prawo do świadczeń zdrowotnych: odnosi się do jakości i dostępności usług z zakresu opieki zdrowotnej, 
  • prawo pacjenta do informacji: umożliwia świadome uczestniczenie pacjenta w procesie leczenia; informacje na temat planowanego zabiegu są podstawą do wyrażenia lub niewyrażenia zgody na interwencję medyczną, 
  • prawo do zachowania tajemnicy informacji z nim związanych: polega na obowiązku zachowania poufności przez personel medyczny, 
  • prawo do wyrażenia zgody na udzielanie świadczeń zdrowotnych: ma bezpośredni związek z prawem do informacji i polega na obowiązku uzyskania zgody przed rozpoczęciem procedur medycznych, 
  • prawo do poszanowania intymności i godności: polega m.in. na podmiotowym traktowaniu pacjenta i odnoszenia się do niego z szacunkiem; poszanowanie intymności odnosi się do prywatności pacjenta i tzw. poczucia wstydu, 
  • prawo do dokumentacji medycznej: polega na obowiązku jej prowadzenia oraz udostępniania pacjentowi; dokumentacja medyczna jest podstawowym dowodem w dochodzeniu roszczeń z tytułu naruszenia praw pacjenta, 
  • prawo do sprzeciwu wobec opinii lub orzeczenia lekarza: sprzeciw kieruje się do Komisji Lekarskiej działającej przy Rzeczniku Praw Pacjenta w ciągu 30 dni od wydania opinii lub orzeczenia, 
  • prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego: zwykle jest realizowane przez możliwość odwiedzin pacjenta, kontaktu telefonicznego, zachowania tajemnicy informacji dotyczących życia prywatnego pacjenta, 
  • prawo pacjenta do opieki duszpasterskiej: obejmuje swobodę sumienia i jest realizowane przez umożliwienie kontaktu z duchownym wyznawanej religii, uczestnictwa w obrzędach. 

Dbaniem o to, by wskazane prawa przysługujące pacjentom były przestrzegane przez przychodnie, szpitale, lekarzy i pozostałe placówki lecznicze zajmuje się Rzecznik Praw Pacjenta.  

Rzecznik Praw Pacjenta 

W przypadku gdy pacjent uważa, że przysługujące mu prawa związane ze świadczeniem usług medycznych zostały naruszone, może złożyć wniosek o wszczęcie postępowania wyjaśniającego do Biura Rzecznika Praw Pacjenta.  

Wypełniony i podpisany wniosek należy wysłać na adres biura. Po jego otrzymaniu Rzecznik ocenia, czy doszło do naruszenia praw pacjenta. Jeśli tak, wszczyna dalsze postępowanie poprzez: 

  • samodzielne prowadzenie postępowania wyjaśniającego, 
  • zlecenie całości lub części postępowania wyjaśniającego do właściwych organów nadzoru, np. prokuratury. 

Postępowanie Rzecznika Praw Pacjenta kończy się ustaleniem, czy prawa pacjenta zostały naruszone, o czym informowane są strony, których wniosek dotyczył.  

Rzecznik Praw Pacjenta stale odnotowuje łamanie praw, zwłaszcza w zakresie dostępności do świadczeń zdrowotnych oraz wyrażania zgody na ich udzielanie. Świadczy to o konieczność funkcjonowania instytucji, która zajmuje się ich ochroną, ale również konieczności budowania świadomości przysługujących praw wśród pacjentów i personelu medycznego. 

Źródła: 

  • Filarski T., Sroka T., Zrozumieć prawa pacjenta, Warszawa, 2013.  
  • Jacek A., Ożóg K., „Przestrzeganie praw pacjenta przez personel medyczny” [w:] Hygeia Public Health, 2012, 47(3): 264-271 
  • Maciąg A., Sakowska I., „Rola i prawa pacjenta w obszarze jakości usług zdrowotnych” [w:] Studia i Materiały Wydział Zarządzania UW, 1/2006. 
  • Na kłopoty: Rzecznik Praw Pacjenta, pacjent.gov.pl, [dostęp: 17-03-2021].
Masz pytanie, szukasz porady?
Jeśli szukasz darmowej porady w zakresie zdrowia oraz przyjmowania leków lub suplementów diety, chętnie odpowiemy na Twoje pytanie.
Zapytaj farmaceutę