Rak prącia – czym się objawia i jak go leczyć?

Rak prącia – epidemiologia 

Rak prącia jest bardzo rzadkim nowotworem. Stanowi mniej niż 1% wszystkich nowotworów złośliwych u mężczyzn w Europie i Stanach Zjednoczonych. W Polsce w 2010 roku nowotwór złośliwy prącia stanowił zaledwie 0,3% wszystkich nowotworów wśród mężczyzn.  

Większość zachorowań (90%) zdarza się po 50. roku życia. Zapadalność na raka prącia rośnie wraz z wiekiem, osiągając maksimum w okolicy 90. roku życia.  

Dla porównania kraje rozwijające się takie jak Brazylia, Indie czy kraje afrykańskie wykazują zdecydowanie większą ilość zachorowań na ten rodzaj nowotworu (nawet do 6% wszystkich nowotworów). Z kolei w Izraelu, gdzie z przyczyn religijnych praktykowane jest obrzezanie wszystkich noworodków, rak prącia stanowi mniej niż 0,1% wszystkich nowotworów złośliwych. 

Rak prącia – czynniki ryzyka 

Większość złośliwych nowotworów prącia występuje po 50. roku życia, jednak zachorować mogą mężczyźni w każdym wieku. Ryzyko zachorowania mogą zwiększać następujące czynniki: 

• Stulejka – przypadłość polegająca na niemożności całkowitego ściągnięcia napletka z żołędzi prącia. Stulejka uniemożliwia prowadzenie właściwej higieny prącia, co prowadzi do nadmiernego gromadzenia się mastki – białożółtej wydzieliny o nieprzyjemnym zapachu, powstającej z martwych komórek nabłonka, bakterii oraz łoju. Obecnie rola występowania mastki w powstawaniu nowotworu prącia jest podważana. Uważa się, że najprawdopodobniej przyczynia się do tego niewłaściwa higiena narządu. Około 25-75% pacjentów z rakiem prącia ma stulejkę. 
• Brak obrzezania – mężczyźni obrzezani zaraz po urodzeniu niemal nie chorują na ten rodzaj nowotworu. Protekcyjny wpływ obrzezania na zachorowanie na raka prącia znany jest od lat 30. ubiegłego wieku. W jednym z dużych badań wykazano wówczas, że w populacji Żydów rak prącia praktycznie się nie zdarzał. Natomiast nie potwierdzono, że obrzezanie przeprowadzone w wieku dorosłym przynosi efekt chroniący przed rakiem prącia. 
• Zapalenie prącia i liszaj twardzinowy – stany zapalne narządów są czynnikiem ryzyka rozwoju wielu nowotworów. Wymienione stany zapalne są obecne  u około 45% pacjentów z rakiem prącia. 
• Występujące wcześniej niezłośliwe zmiany w okolicy prącia. 
• Palenie papierosów. 
• Otyłość. 
• Zakażenie wirusem HPV. 
• Choroby z niedoborami odporności. 

Przeczytaj również:
Choroby prącia – rodzaje i objawy

Rak prącia – objawy 

Istnieje wiele różnych objawów raka prącia. Należy jednak pamiętać, że występowania któregokolwiek z nich nie można traktować jak diagnozy. Każdy z wymienionych poniżej symptomów powinno się skonsultować z lekarzem specjalistą w zakresie urologii. 

• Zmiana koloru skóry w jakiejkolwiek części prącia. 
• Czerwonawa, miejscowa wysypka na żołędzi. 
• Krwawienie bądź wydzielanie się wydzieliny o nieprzyjemnym zapachu spod napletka. 
• Guzki. 
• Owrzodzenie. 
• Stwardnienie skóry prącia lub błony śluzowej na żołędzi, wewnętrznej części napletka. 
• Obrzęk żołędzi. 

Rak prącia – leczenie 

Leczenie różni się w zależności od stadium zaawansowania nowotworu. Jeśli nowotwór zostanie wykryty odpowiednio wcześnie, nim zdoła dać przerzuty do węzłów chłonnych lub innych narządów, możliwe jest lokalne wycięcie z niewielkim marginesem zdrowych tkanek. Jeśli rak wrasta głęboko w tkanki prącia, zakres operacji się zwiększa. Często konieczne jest wtedy wykonanie zabiegu penektomii częściowej lub całkowitej. Całkowita penektomia to usunięcie prącia.  

Jeśli podejrzewa się zajęcie węzłów chłonnych przez nowotwór, również one podlegają usunięciu, najczęściej w okolicach pachwin. Niezaawansowane nowotwory złośliwe prącia można leczyć lokalnie z użyciem: 

• lasera,  
• krioterapii („wymrażanie”),  
• miejscowej chemioterapii. 

W przypadku znacznego zaawansowania choroby, wiążącego się z zajęciem węzłów chłonnych lub przerzutów do narządów odległych, stosuje się leczenie złożone z chemioterapii, radioterapii i chirurgii.  

Rak prącia – skuteczność leczenia 

Skuteczność leczenia prezentuje się następująco: 

• W przypadku wczesnego wykrycia raka prącia, który ogranicza się do pojedynczej zmiany o niewielkiej penetracji w głąb prącia, 82% leczonych pacjentów dożywa 5 lat od momentu zabiegu. 
• Jeśli komórki nowotworowe obecne są w węzłach chłonnych, prawdopodobieństwo przeżycia 5 lat od rozpoznania choroby wynosi 50%. 
• Obecność przerzutów do odległych organów (np. płuca, mózg, kości, wątroba), znacznie utrudnia osiągnięcie efektu klinicznego, a 5 lat od rozpoznania nowotworu dożywa jedynie 12% chorych.

Źródła: 

• Douglawi A, Masterson TA. Updates on the epidemiology and risk factors for penile cancer. Transl Androl Urol. 2017;6(5):785-790. doi:10.21037/tau.2017.05.19. 
• Dane statystyczne Krajowego Rejestru Nowotworów (2010 r.). 
• https://www.cancer.org/cancer/penile-cancer/treating.html (31.08.2020).