Stewia. Słodzik skuteczny na boreliozę? 

Stewia – co to jest? 

Stewia to roślina należąca do rodziny astrowatych. Pierwotnie występowała na terenie Ameryki Południowej, lecz dziś jej uprawy można spotkać w wielu krajach na całym świecie. Stała się tak popularna ze względu na zawartość glikozydów stewiolowych – związków nawet 400 razy słodszych od cukru.  

Mimo swojej słodyczy stewia nie dostarcza żadnych kalorii, ponieważ nie są one wchłaniane z układu pokarmowego. Rozkład glikozydów do glukozy i stewiolu odbywa się przy udziale bakterii z rodzaju Bacteroides spp., które zamieszkują jelito grube człowieka. W tym odcinku przewodu pokarmowego powstałą glukozę wykorzystuje mikroflora bakteryjna.  

Stewia nie ma też wpływu na poposiłkowe skoki cukru we krwi. Dlatego też słodziki na bazie stewii zalecane są diabetykom i osobom zmagającym się z otyłością. Dużą zaletą glikozydów stewiolowych jest ich stabilność w wysokiej temperaturze oraz niepodatność na fermentację, dzięki czemu mogą być długo przechowywane i poddawane obróbce termicznej, np. podczas pieczenia.  

Do tej pory nie odnotowano szkodliwego wpływu stewii na organizm człowieka. Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności w 2010 r. wydał pozytywną opinię dotyczącą bezpieczeństwa stosowania glikozydów stewiolowych. 

Prozdrowotne właściwości stewii 

Zgodnie z badaniami naukowymi stewia: 

• działa moczopędnie i normalizuje pracę nerek; 
• obniża ciśnienie; 
• normalizuje poziom cukru we krwi; 
• działa przeciwbakteryjnie, dzięki czemu wspomaga gojenie ran i oparzeń; antybakteryjne właściwości stewii mają korzystny wpływ na stan dziąseł oraz hamowanie powstawania płytki nazębnej; 
• hamuje replikację rotawirusów, które wywołują infekcje żołądkowo-jelitowe; 
• działa przeciwgrzybiczo i zapobiega infekcjom drożdżakowym; 
• jest cennym źródłem selenu, cynku i witaminy C, dzięki czemu poprawia odporność; 
• zawiera magnez, chrom, miedź, mangan, wapń, krzem, potas, żelazo; 
• działa przeciwzapalnie i przeciwnowotworowo; 
• poprawia krzepliwość krwi i wzmacnia naczynia krwionośne; 
• zmniejsza stężenie cholesterolu we krwi; 
• działa żółciopędnie.

Stewia na boreliozę? 

Borelioza to wieloukładowa choroba przenoszona przez kleszcze, która może zaatakować stawy, układ nerwowy, serce i skórę. Wywołują ją krętki z rodzaju Borrelia, które bytują w śliniankach i jelicie kleszcza. Standardowe leczenie antybiotykami jest najbardziej skuteczne na wczesnym etapie choroby. W późnej fazie boreliozy (tzw. stadium rozsiane) zdarzają się nawroty objawów mimo przebytej antybiotykoterapii.  

Ostatnie badania nad krętkiem boreliozy sugerują, że jest on odporny na działanie powszechnie stosowanych antybiotyków. Z tego względu wciąż trwają poszukiwania nowych substancji, które skutecznie eliminowałyby również oporne formy bakterii. 

Naukowcy z Uniwersytetu w New Haven (USA) postanowili zbadać wpływ stewii na różne formy morfologiczne bakterii Borrelia burgdorferi. Efekty eksperymentu porównano do działania antybiotyków: doksycykliny, cefoperazonu i daptomycyny, podawanych zarówno pojedynczo, jak i razem. Leki te zastosowane wobec form przetrwalnikowych nie były w stanie zniszczyć biofilmu bakteryjnego i pozostawiały bakterie przy życiu. Zastosowanie kombinacji wszystkich trzech antybiotyków jednocześnie pozwoliło wyeliminować 84% opornych form komórek Borrelii.  

W próbkach potraktowanych wyciągiem ze stewii zwalczono 100% krętków boreliozy w aktywnej fazie wzrostu oraz aż 94% form przetrwalnikowych bakterii. Stewia uzyskała więc najlepsze wyniki spośród wszystkich badanych substancji. 

W drugim etapie pozostałości hodowli bakteryjnych umieszczono na świeżym podłożu, aby sprawdzić, czy bakteriom uda się odtworzyć populację. Okazało się, że w próbkach traktowanych antybiotykami liczebność bakterii po 14 dniach ponownie znacząco wzrosła. Dopiero kombinacja trzech antybiotyków pozwoliła ograniczyć ponowny wzrost do 1% żywych komórek. Podobne rezultaty uzyskano w próbkach poddanych działaniu stewii. Po 7 dniach nie obserwowano żadnych nowych, żywych komórek, a po 14 dniach odnotowano tylko 1% wzrost żywych bakterii. 

Przebadano również zdolność poszczególnych antybiotyków, ich kombinacji oraz stewii do likwidowania biofilmu bakteryjnego. W tym przypadku pojedyncze antybiotyki okazały się bezsilne. Synergistyczne działanie trzech antybiotyków pozwoliło zredukować biofilm o 10% w porównaniu z próbką kontrolną. Zastosowanie ekstraktu ze stewii ponownie dało najlepsze efekty w postaci 34% redukcji masy biofilmu. Ponadto zaobserwowano, że struktura biofilmu bakteryjnego potraktowanego ekstraktem ze stewii ulegała wyraźnemu rozluźnieniu i rozbiciu, czego nie odnotowano w przypadku działania antybiotyków.  

Silne działanie przeciwbakteryjne wykazały ekstrakty alkoholowe, natomiast sproszkowany susz z liści stewii oraz oczyszczony stewiozyd nie miały wpływu na żywotność krętków boreliozy. Ponadto we wstępnej fazie eksperymentu testowano 3 różne ekstrakty ze stewii i każdy z nich wykazywał inny potencjał antybakteryjny. Jest to zapewne związane z dużą zmiennością składu fitochemicznego rośliny, na którą mają wpływ różne czynniki, np. sposób uprawy, warunki klimatyczne, skład gleby. Kolejnym celem naukowców jest izolowanie i analiza konkretnych składników ekstraktu stewii pod kątem działania przeciwdrobnoustrojowego. 

Stewia – dawkowanie 

Jak dotąd nie ustalono sposobu dawkowania ekstraktów stewii. Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności ustalił dopuszczalne dziennie spożycie na poziomie 4 mg na kg masy ciała w przeliczeniu na glikozydy stewiolowe.  

Stewia – przeciwwskazania 

Stewia była obiektem wielu badań, zgodnie z którymi nie jest toksyczna, mutagenna ani rakotwórcza. Możemy zatem bezpiecznie ją stosować. Przeciwwskazaniem jest alergia na rośliny z rodzaju Asteraceae. Stewii nie zaleca się także kobietom w ciąży.

Przeczytaj również:
Słodycze bez cukru. Czy to lepszy wybór?