Kolagen – jak działa, jak stosować i jakie są najlepsze suplementy z kolagenem?

Co to jest kolagen?

Produkowany głównie przez fibroblasty kolagen jest jednym z podstawowych składników białka tkanki łącznej. Jak każde białko posiada w swoim składzie aminokwasy. W jego budowie chemicznej wyróżnia się glicynę i prolinę oraz hydroksyprolinę i hydroksylizynę. Kolagen występuje nie tylko w chrząstkach stawowych (kolagen typu II), ale jest też głównym białkiem skóry, kości, a także ścięgien, czyli pasm zbudowanych z tkanki łącznej włóknistej zbitej, które stanowią przedłużenia mięśni i ich przyczepy do kości (kolagen typu I). Inne typy kolagenu znajdują się m.in. w mózgu, sercu, mięśniach szkieletowych i wielu innych tkankach.

Za co odpowiada kolagen? Właściwości zdrowotne i działanie

Kolagen stanowi materiał budulcowy większości narządów, m.in. skóry, kości, zębów, chrząstek, ścięgien, naczyń krwionośnych. Pełni w organizmie wiele istotnych funkcji, przede wszystkim jest niezbędny do utrzymania integralności tkanek i narządów oraz zapewnienia tkankom odporności na rozciąganie. Kolagen chroni narządy wewnętrzne i podtrzymuje je w miejscu. Uczestniczy również w procesach regeneracyjnych, takich jak gojenie się ran, ponadto w rozwoju oraz naprawie narządów i tkanek. Zawarty w chrząstkach stawowych i ścięgnach pozwala na zachowanie odpowiedniej wytrzymałości, elastyczności i amortyzacji podczas poruszania się. Z kolei kolagen znajdujący się w skórze odpowiada za zachowanie jej młodego wyglądu – zapewnia jej prawidłową elastyczność i nawodnienie.

Kolagen w ilości zaspokajającej zapotrzebowanie jest produkowany w organizmie średnio do 25. roku życia. Z wiekiem ilość tego składnika maleje – jego rozpad wyprzedza syntezę. W efekcie stawy oraz ścięgna mogą zacząć ulegać procesom degradacji, czemu towarzyszą często nieprzyjemne objawy bólowe. Ponadto niedobory kolagenu wpływają na zwiększenie kruchości kości, a tym samym ich podatności na złamania. Spadek produkcji kolagenu oddziałuje na skórę i powoduje pogorszenie jej kondycji, co uwidacznia się pod postacią zmarszczek i bruzd, powoduje utratę jej jędrności i elastyczności. Problem kolagenu niedoboru wpływa także na włosy, które stają się słabsze, matowe, łamią się i wypadają.

Kolagen w diecie

Kolagen jest zawarty w produktach pochodzenia zwierzęcego – wołowinie, wieprzowinie, drobiu, rybach. Można go znaleźć np. w żelatynie spożywczej, golonce, wywarach z kości wołowych, mięsnych galaretkach czy podrobach. Spożywanie tego typu produktów przez dłuższy czas jest jednak niewskazane ze względu na dużą zawartość tłuszczów – ich nadmierna podaż może spowodować wzrost poziomu cholesterolu. Dobrym sposobem na zwiększenie ilości kolagenu w organizmie może być jego suplementacja, a także stosowanie w diecie produktów oraz składników biorących udział w produkcji kolagenu lub hamujących jego rozpad.

Należą do nich m.in.:

• witamina A – występuje w czerwonej papryce, marchwi, szpinaku, jajkach, wątróbce oraz w łososiu, fasoli szparagowej,
• witamina C – produktami bogatymi w ten składnik są owoce cytrusowe, natka pietruszki, jagody, kwaszona kapusta, brokuły,
• witamina E – znajduje się głównie w olejach pochodzenia roślinnego, kiełkach pszenicy, sezamie, pełnoziarnistym pieczywie, orzechach, migdałach, awokado i żółtku kurzym.

Czy kolagen dobrze przyswaja się w organizmie?

Kolagen jako białko ulega trawieniu w przewodzie pokarmowym i jest wchłaniany po strawieniu i rozłożeniu na mniejsze cząsteczki, takie jak pojedyncze aminokwasy i peptydy (dipeptydy i trójpeptydy), czyli połączenia aminokwasów. W związku z tym substancja nie dostaje się do organizmu z przewodu pokarmowego w formie kompletnego kolagenu, a jedynie w formie prostych „podjednostek”, z których składała się przed pocięciem przez enzymy trawienne. Nie dochodzi również do ich ponownego złożenia w miejscach docelowych. Składowe kolagenu są transportowane do wszystkich białek w organizmie, aby pokryć braki – nie mamy wpływu na to, gdzie zostaną wykorzystane i jakie tkanki zostaną z nich nadbudowane. Produkcja i wchłanianie kolagenu w organizmie zależą od witaminy C, dlatego powinniśmy zadbać o odpowiednią podaż. Warto też pamiętać, że organizm nie przyswaja kolagenu na zapas.

Suplementacja kolagenu – efekty

Przyjmuje się, że doustne stosowanie preparatów zawierających kolagen może powodować jego zwiększoną syntezę. Regularna suplementacja środków z kolagenem może poprawić jakość chrząstki stawowej oraz kondycję skóry, ale jedynie wskutek zwiększenia syntezy w organizmie, a nie wbudowania w te konkretne tkanki przyjętych doustnie suplementów. Aby zaobserwować poprawę, należy przyjmować preparat przed dłuższy czas, minimum przez 3 miesiące.

Kolagen do picia, w tabletkach, hydrolizowany – jaki wybrać?

Kolagen pozyskuje się ze skór, ścięgien i kości zwierzęcych – w suplementach diety znajdziemy naturalny kolagen rybi, wołowy oraz wieprzowy. Suplementy diety z kolagenem zawierają czysty kolagen lub są wzbogacone o substancje wspierające jego działanie.

Popularną formą kolagenu jest kolagen hydrolizowany, czyli rozłożony na mniejsze, lepiej przyswajalne przez organizm cząsteczki. Można też spotkać kolagen liofilizowany, który powstaje poprzez zamrożenie, a następnie odparowanie wody zawartej między cząsteczkami białka.

Na rynku dostępne są rozmaite preparaty do suplementacji, m.in. kolagen do picia, kolagen w kapsułkach, w tabletkach, a nawet kolagen w żelkach. Ich działanie jest podobne, dlatego podczas wyboru suplementu warto kierować się przede wszystkim jakością produktu, zawartością kolagenu w dziennej porcji, jego typem i pochodzeniem. Za najlepiej przyswajalny kolagen uznawany jest kolagen rybi (kolagen morski), który ze względu na rzadsze wiązania chemiczne między włóknami charakteryzuje się wyższą rozpuszczalnością. Jest on szczególnie cenny dla skóry. Kolagen morski z powodzeniem stosuje się także do leczenia ran, oparzeń i owrzodzeń, ponadto do ochrony przeciwdrobnoustrojowej, zapobiegając utracie wilgoci i ciepła z uszkodzonej tkanki.

Kolagen na stawy – zastrzyki dostawowe

Za odpowiednią kondycję stawów w dużej mierze odpowiada kolagen – składnik budulcowy chrząstek stawowych. Dlatego zastrzyki dostawowe z podaniem preparatów kolagenu stanowią jedną z uznanych metod leczniczych stosowanych w terapii zmian zwyrodnieniowych stawów. Kolagen na stawy stosuje się u pacjentów, u których nie doszło do całkowitej degradacji chrząstki stawowej, a jedynie częściowego jej uszkodzenia. Kolagen podaje się do przestrzeni stawowej, zlokalizowanej pomiędzy powierzchniami kości tworzących staw, pokrytymi chrząstką stawową. Takie warunki umożliwiają dostanie się podanej substancji do miejsca docelowego, czyli chrząstki stawowej, gdzie pobudza syntezę nowego kolagenu oraz mechanizmy regeneracyjne.

W celu poprawy komfortu poruszania oraz polepszenia kondycji chrząstki stawowej warto sięgnąć po preparaty zawierające kolagen typu II, który jest głównym składnikiem chrząstek, bądź po produkty zwiększające syntezę kolagenu w organizmie. Suplementacji kolagenu powinna towarzyszyć aktywność fizyczna. Przed rozpoczęciem kuracji warto konsultować się z lekarzem w celu głębszej diagnozy powstałych dolegliwości i wdrożenia odpowiedniej formy leczenia.

Kolagen na skórę – jaki kolagen wybrać na zmarszczki?

Suplementy z kolagenem stosowane w celu poprawy kondycji skóry powinny zawierać kolagen typu I, bo taki występuje w skórze. Najbardziej polecane są preparaty z kolagenem rybim, który przyswaja się najlepiej, ponieważ strukturą i składem jest najbardziej zbliżony do ludzkiego. Popularnością cieszy się zwłaszcza kolagen do picia – w płynie lub jako proszek do rozpuszczenia w wodzie. Jeśli chodzi o działanie kolagenu na skórę, badania potwierdzają korzystny wpływ doustnej suplementacji hydrolizowanym kolagenem na poprawę oznak starzenia się skóry. Zgodnie z wynikami, przyjmowanie zhydrolizowanego kolagenu przez 90 dni skutecznie zmniejsza starzenie się skóry, ponieważ redukuje zmarszczki oraz poprawia elastyczność i nawilżenie skóry.

Data aktualizacji: 26.07.2022 r.

Przeczytaj również:
Czy warto suplementować kolagen?
Dieta a stan skóry