Wodogłowie – przyczyny, objawy, leczenie

Wodogłowie dzielimy na: 

• wodogłowie obstrukcyjne, 
• wodogłowie komunikujące.  

W wodogłowiu obstrukcyjnym patologia leży w blokadzie swobodnego przepływu PMR przez układ komorowy, uniemożliwiając mu wchłanianie w przestrzeni podpajęczynówkowej. Najczęstszymi powodami takiego stanu są guzy ośrodkowego układu nerwowego, torbiele oraz wady wrodzone. 

W wodogłowiu komunikującym przyczyną jest nadprodukcja PMR lub upośledzenie wchłaniania w kosmkach opony pajęczej. Przyczyny obejmują zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, krwawienia domózgowe, wady wrodzone. 

Jakie są objawy wodogłowia? 

Objawy wodogłowia zależą od jego typu oraz wieku pacjenta.  

U noworodków, ze względu na niecałkowite zrośnięcie się szwów czaszkowych, widocznym na pierwszy rzut oka objawem będzie zwiększony rozmiar głowy. Może być to jedyny symptom, ale mogą mu też towarzyszyć objawy charakterystyczne dla późniejszego wieku.  

U dzieci starszych i dorosłych typowymi objawami są:  

• bóle głowy, 
• zmiany zachowania, 
• opóźnienia rozwojowe, 
• mdłości i wymioty, 
• ospałość, 
• obrzęk tarczy nerwu wzrokowego. 

Wyjątkowy rodzaj wodogłowia to wodogłowie normotensyjne. Jest ono typem wodogłowia komunikującego i wyróżnia się prawidłowym lub lekko zawyżonym ciśnieniem PMR, które w innych przypadkach jest podwyższone. Najczęstszymi przyczynami tego rodzaju wodogłowia są: krwotok podpajęczynówkowy, stan po zapaleniu opon mózgowych i urazy mózgu. Triada objawów nazywana zespołem Hakima-Adamsa składa się z: 

• trudności w chodzeniu, 
• zaburzenia funkcji poznawczych, 
• zaburzenia kontroli zwieraczy. 

Jak wygląda diagnostyka wodogłowia? 

Diagnostyka wodogłowia u dzieci opiera się na badaniu USG, u starszych dzieci oraz dorosłych podstawę rozpoznania stanowi badanie metodą tomografii komputerowej (TK) lub rezonansu magnetycznego (MR). 

Na czym polega leczenie wodogłowia? 

Strategia leczenia zależy od typu zdiagnozowanego wodogłowia. Wodogłowie obstrukcyjne wymaga najczęściej interwencji chirurgicznej w postaci usunięcia przyczyny blokady przepływu. Jeśli jest to niemożliwe, należy wytworzyć możliwość swobodnego odpływu PMR z komór mózgu. Stosowany do tego cewnik umieszcza się w komorze mózgu, a jego drugi koniec odprowadza PMR do innych jam ciała, w których może zostać wchłonięty. Najczęściej jest to jama otrzewnej, prawy przedsionek serca lub jama opłucnej. W wodogłowiu komunikującym oraz normotensyjnym również stosujemy drenaż do jam ciała.

Leczenie farmakologiczne ma ograniczone zastosowanie w wodogłowiu. W celu unormowania ciśnienia wewnątrzczaszkowego stosujemy leki moczopędne takie jak furosemid i acetazolamid. W przypadku obrzęku mózgu zastosowanie znajdują również glikokortykosteroidy. 

Jakie mogą być powikłania wodogłowia? 

Nieleczone postępujące wodogłowie może być przyczyną poważnych ubytków neurologicznych, a nawet prowadzić do zgonu. Przetoka mózgowa zakładana w celu umożliwienia odpływu PMR również może być przyczyną komplikacji, takich jak zakażenia lub zatkanie. W takim przypadku konieczny jest kolejny zabieg chirurgiczny, który sam w sobie obarczony jest ryzykiem. 

Jakie są rokowania w wodogłowiu? 

Rokowania różnią się w zależności od wieku pacjenta, przyczyny choroby oraz jej dynamiki. Im wcześniej wykryte wodogłowie, tym większe prawdopodobieństwo wyleczenia.