Zaparcia – nawet ¼ społeczeństwa ma z nimi problemy!

Czym są zaparcia i jakie są ich przyczyny? [2,4]

O zaparciach mówimy, kiedy wypróżnienia oddawane z wysiłkiem pojawiają się 2 razy w tygodniu lub rzadziej. Często towarzyszy temu uczucie niepełnego wypróżnienia. [1,2]

Do najczęstszych przyczyn zaparć należą: [2,4] 

• Czynniki nieorganiczne: 
  • nieodpowiednia dieta, uboga w błonnik i zawierająca wysokoprzetworzoną żywność; 
  • siedzący tryb życia/niski poziom aktywności fizycznej; 
  • zaburzenia psychiczne (depresja, stres); 
  • niektóre leki (np. antydepresyjne, przeciwbólowe). 
• Czynniki organiczne: 
  • zaburzenia metaboliczne (niedoczynność tarczycy, cukrzyca); 
  • schorzenia nerwowo-mięśniowe (choroba Parkinsona, SN). 

Zaparcia – czynniki ryzyka 

Zaparcia częściej diagnozuje się:  

• u osób w starszym wieku, 
• u kobiet w ciąży, 
• przy wielolekowości. [1]

Jak leczyć zaparcia? 

Leczenie zaparć opiera się w pierwszej kolejności na stosowaniu metod naturalnych. Jeśli one nie pomagają, do terapii włącza się leki. [2,3,4]

Sposoby na zaparcia [1,2,4] 

Do naturalnych metod leczenia zaparć należą zwiększenie spożycia błonnika pokarmowego i przyjmowanie większej ilości płynów. Oprócz tego ważna jest regularna aktywność fizyczna. Zaparcia można leczyć również za pomocą metod farmakologicznych w postaci leków poślizgowych, czyli czopków, leków drażniących (bisakodyl, sennozydy) oraz leków pęczniejących (babka lancetowata). Inną formą walki z okresowymi zaparciami są wlewki doodbytnicze. Dotychczas kojarzone były one z większymi pojemnościami, a obecnie, dla wygody i komfortu pacjentów, dostępne są produkty o pojemności 5 ml, umożliwiające łatwą aplikację. 

Dlaczego metody naturalne mogą nie wystarczyć?

Stosowanie metod naturalnych wiąże się z dużym zaangażowaniem ze strony pacjentów. Istotne jest zwiększenie aktywności fizycznej i picie większej ilości płynów (tego wymaga  stosowanie błonnika pokarmowego). Z tego powodu, ale również z braku czasu na wprowadzenie do planu dnia prawidłowego rytmu wypróżnień takie sposoby leczenia często kończą się niepowodzeniem i wówczas należy wprowadzić terapię farmakologiczną. [4]

Postaci leków na zaparcia 

Najpopularniejszymi  formami preparatów stosowanych w leczeniu zaparć są leki doustne. Część leków stosowanych w  terapii tej dolegliwości stosuje się również doodbytniczo. Ta forma podania posiada wiele zalet i jest szczególnie wskazana dla wybranych grup pacjentów. 

• osób starszych, u których często występują problemy z połykaniem, przyjmują one równolegle wiele leków i piją małą ilość płynów; 
• osób przed zabiegami endoskopowymi w celu oczyszczenia; 
• kobiet w ciąży –  przed i po porodzie (nie wszystkie grupy preparatów można jednak stosować w tym okresie); 
• osób oczekujących skutecznego efektu przeczyszczającego w przewidywalnym, krótkim czasie; 
• jako alternatywę dla środków doustnych przy braku widocznych efektów podczas ich stosowania. [5,7,9,10]

Przy częstym występowaniu objawów towarzyszących zaparciom (np. brak apetytu, ból brzucha, wzdęcia czy też uczucie niepełnego wypróżnienia) warto skorzystać z porady farmaceuty. Symptomami, które powinny skłonić nas do wizyty u lekarza specjalisty [12], są z kolei: 

• zmniejszenie masy ciała oraz ogólne osłabienie; 
• objawy świadczące o utracie krwi (krwawienie z odbytu, niedokrwistość); 
• gorączka; 
• zaparcia, które powtarzają się cyklicznie (zwłaszcza u seniorów); 
• objawy, które świadczą o zaburzeniach endokrynologicznych i neurologicznych; 
• występowanie w rodzinie raka jelita grubego. 

Podczas zaparć warto rozważyć leczenie wlewką doodbytniczą, która działa miejscowo, dzięki czemu nie obciąża żołądka, co jest szczególnie ważne dla osób przyjmujących jednocześnie wiele leków. Korzyścią takiej formuły leku jest również krótki i przewidywalny czas działania, dzięki czemu preparat przynosi oczekiwaną ulgę.  

Źródła: 

1. Praktyczne zasady postępowania w zaparciach u dorosłych, Hermann Jacek, Kościński Tomasz, Drews Michał, Ginekol Pol. 2012, 83, 849-853. 
2. Przewlekłe zaparcia – niedoceniany problem kliniczny, Jarosław Daniluk, Varia Medica 2018, tom 2, Nr 4, str. 286-296. 
3. Zaparcie w wieku podeszłym – odrębności diagnostyczne i terapeutyczne, Tomasz Sikorski, Postępy Nauk Medycznych, t. XXIV, nr 5, 2011. 
4. Praktyczne aspekty leczenia zaparć stolca u dzieci, Żaneta Malczyk Anna Jarzumbek, Jarosław Kwiecień, Katarzyna Ziora, Pediatr Med. ROdz 2014, 10(1), p. 55-60. 
5. https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/jelitogrube/74266,zaparcia-czynnosciowe. 
6. Constipation, Australian Medicines Handbook, 2016. 
7. Charakterystyka Produktu Leczniczego Enema. 
8. Postacie leków pediatrycznych. Część I. Wymagania i podstawowe problemy – dawkowanie, połykanie, smak, Monika Muśko, Małgorzata Sznitowska, Farm Pol, 2010, 66(3): 215-220. 
9. Assessment and treatment options for patients with constipation, Alison Bardsley, British Journal of Nursing, 2017, Vol 26, No 6. 
10. Treatment of constipation, Bowel Care, Clinical Practice Guideline, King Edward Memorial Hospital. 
11. Long term treatment with stimulant laxatives – clinical evidence for effectiveness and safety, Mia Noergaard, Jon Traerup Andersen, Espen Jimenez-Solem, Mikkel Bring Christensen, Scandinavian Journal of Gastroenterology, 2018. 
12. https://www.mp.pl/pacjent/objawy/50664,zaparcia. 
13. Nowości i modyfikacje w Kryteriach Rzymskich IV, Agata Mulak, Adam Smereka, Leszek Paradowski, Gastroenterologia Kliniczna, 2016, tom 8, nr 2, 52-61. 

PL-MX-2000028