Jakie zmiany zachodzą w organizmie matki w trakcie ciąży?

Stwierdzenie „burza hormonów” idealnie pasuje do okresu ciąży. Organizm kobiety każdego miesiąca przygotowuje się na pojawienie się nowego życia, dlatego poziomy hormonów nieustannie się zmieniają. Jednak utrzymanie ciąży tak, by przebiegała ona prawidłowo i umożliwiła właściwy rozwój płodu, wymaga znacznych nakładów ze strony układu wewnątrzwydzielniczego organizmu matki. Które hormony odgrywają najważniejszą rolę?  

Relaksyna 

Relaksyna to hormon wykrywalny w surowicy krwi matki już w momencie niewystąpienia miesiączki. Swój maksymalny poziom relaksyna osiąga dopiero w 10. tygodniu ciąży, po czym stopniowo maleje zarówno w drugim, jak i trzecim trymestrze ciąży.

Według opinii ekspertów relaksyna bierze udział w podtrzymywaniu wczesnej ciąży, choć nadal nie znamy dokładnego mechanizmu jej działania w tym procesie. Ponadto wpływa na hamowanie przedwczesnej czynności skurczowej mięśnia macicy, dzięki czemu zmniejsza ryzyko porodu przedwczesnego oraz działa rozluźniająco na spojenie łonowe w trakcie porodu. Dodatkowo wpływa na rozluźnienie więzadeł macicznych, a także zmniejsza napięcie mięśnia szyjki macicy, dzięki czemu łatwiejsze jest jej rozwieranie podczas porodu.  

Relaksyna początkowo wytwarzana jest przez ciałko żółte, natomiast w późniejszym okresie za produkcję tego hormonu odpowiedzialny jest jajnik i łożysko.  

Przeczytaj również:
Relaksyna – dlaczego jest tak ważna w ciąży?

Gonadotropina kosmówkowa (hCG) 

Kolejnym hormonem ciążowym jest gonadotropina kosmówkowa, czyli hCG. Ludzka gonadotropina kosmówkowa, podobnie jak relaksyna, osiąga najwyższy poziom również w granicy 10. tygodnia ciąży. Następnie stopniowo się on zmniejsza. Początkowo zadaniem gonadotropiny kosmówkowej jest utrzymanie funkcjonowania ciałka żółtego, które odpowiada za początkową produkcję relaksyny w organizmie matki. Ponadto przez stymulację hCG ciałko żółte zaczyna produkować progesteron, który bierze udział w podtrzymywaniu ciąży. Gonadotropina kosmówkowa jest bardzo użytecznym hormonem w zakresie diagnostyki ciąży, ponieważ to właśnie ona jest wykorzystywana w testach ciążowych w celu potwierdzenia ciąży.   

Progesteron 

Progesteron jest jednym z najważniejszych hormonów produkowanych m.in. przez jajniki. Bierze udział w comiesięcznym przygotowywaniu organizmu matki do zapłodnienia komórki jajowej. Gdy dojdzie do zapłodnienia, progesteron umożliwia zagnieżdżenie się zapłodnionej komórki jajowej w błonie śluzowej macicy oraz bierze udział w utrzymywaniu ciąży.  

Progesteron jest bardzo istotny również z innego względu. Podczas ciąży zmniejsza on kurczliwość mięśniówki macicy poprzez zahamowanie syntezy receptorów oksytocynowych (jeżeli macica jest mniej podatna na oksytocynę, to istnieje mniejsze ryzyko wystąpienia przedwczesnej czynności skurczowej, która mogłaby zagrozić utrzymaniu ciąży). Pogesteron wpływa także na błonę śluzową macicy, stymulując ją do wydzielania substancji odżywczych. Jednak działanie tego hormonu nie ogranicza się wyłącznie do wpływu na macicę. To właśnie progesteron przygotowuje gruczoły piersiowe do procesu laktacji.  

Wpływ powyższych hormonów na organizm matki to zaledwie wierzchołek góry lodowej zmian zachodzących w ciele kobiety w trakcie ciąży. W kolejnych częściach omówione zostaną pozostałe hormony oraz inne układy, w których zachodzą zmiany. 

Przeczytaj również:
Kalendarz badań w ciąży
Suplementy w ciąży – jakie witaminy powinna uzupełniać przyszła mama?
10 rzeczy, które powinnaś wiedzieć o ciąży

Źródła: 

• Berghelli V. Położnictwo według zasad EBM, Wydanie I , Medycyna Praktyczna, Kraków 2019. 
• Bręborowicz. G., Położnictwo i ginekologia, Tom 1, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2017. 
• Bręborowicz G. Położnictwo. Podręcznik dla położnych i pielęgniarek. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010.