Białaczka wieku dziecięcego – typy, czynniki ryzyka i objawy

Najczęstsze typy białaczki

• Ostra białaczka limfoblastyczna (Acute Lymphoblastic Leukemia – ALL) – wywodzi się z komórek prekursorowych limfocytów (jednej z grup białych krwinek).
• Ostra białaczka mieloblastyczna (Acute Myeloblastic Leukemia – AML) – wywodzi się z komórek prekursorowych tworzących: krwinki czerwone, megakariocyty (komórki tworzące płytki krwi) oraz białe krwinki inne niż limfocyty (odpowiadają one za funkcje obronne organizmu).

Zachorowalność na białaczkę w Polsce rośnie i według najnowszych statystyk jest na poziomie ok. 400 zachorowań rocznie. To najczęściej rozpoznawalny nowotwór u dzieci zarówno w Polsce, jak i na świecie. Szczyt zachorowań występuje w wieku 2-5 lat, a wraz z wiekiem częstość spada.

Białaczka  – czynniki ryzyka

Do czynników ryzyka, które mogą prowadzić do wystąpienia białaczki, należą:

• Zespół Downa: choroba o podłożu genetycznym, spowodowana obecnością dodatkowego chromosomu w 21 parze. Dzieci z zespołem Downa wielokrotnie częściej chorują na białaczki, zarówno ALL jak i AML
• Rzadkie zespoły genetyczne: zespół Li Fraumeni, zespół Blooma, zespół Wiskotta-Aldricha, zespół ataksja-teleangiektazja
• Obciążenie rodzinne: jeśli jedno z rodzeństwa miało białaczkę, istnieje 2-4 krotnie większe ryzyko rozwinięcia choroby u pozostałych dzieci w porównaniu z ryzykiem populacyjnym.
• Ekspozycja na promieniowanie
• Leczenie chemioterapeutyczne w przeszłości
• Ekspozycja na chemikalia fabryczne, np. benzen, rozpuszczalniki
• Leczenie immunosupresyjne – najczęściej po przeszczepach narządów

Jak rozpoznać białaczkę u dziecka?

Niestety, nie istnieją żadne metody wczesnego wykrywania białaczki, jak w przypadku raka jelita grubego bądź raka piersi. Rozpoznanie odbywa się zazwyczaj po wystąpieniu objawów choroby. Należy też wiedzieć, że większość objawów białaczki jest najczęściej wywołana innymi chorobami i nie są specyficzne wyłącznie dla niej. Białaczka, rozwijając się w szpiku, może wyprzeć prawidłowe komórki krwiotwórcze. Objawy będą zatem wynikały z niedoboru krwinek czerwonych (anemia), płytek krwi (zaburzenia krzepnięcia krwi) lub prawidłowych białych krwinek (zaburzenia odporności). Jeśli zauważysz zatem u swojego dziecka niżej wymienione objawy, udaj się z nim na konsultację pediatryczną.

Objawy białaczki:

• Zmęczenie
• Słabość
• Uczucie zimna
• Ból głowy
• Bladość skóry i śluzówek
• Częste i trudne do leczenia infekcje
• „Siniaki” na skórze
• Krwawienia z nosa
• Trudne do zahamowania krwawienia po zranieniach
• Bóle kości (łatwo pomylić z bólem po urazie!)
• Powiększenie węzła chłonnego (lub kilku)
• Powiększenie obwodu brzucha
• Drobne wybroczyny na skórze
• Krwawiące, bolące dziąsła
• Wysypki
• Trudności z oddychaniem

Białaczka – leczenie

Po rozpoznaniu, potwierdzeniu i określeniu typu białaczki specjalistycznymi badaniami (analiza laboratoryjna biopsji szpiku) planowane jest leczenie. Opiera się ono głównie na chemioterapii, która różni się zależnie od typu białaczki. W chorobie wysokiego ryzyka podawana jest intensywna terapia, a następnie przeszczep komórek macierzystych. W niektórych przypadkach stosuje się również leczenie chirurgiczne oraz radioterapię. Warto zaznaczyć, że obecnie ok. 90% dzieci chorujących na białaczki zostanie wyleczone. Zawdzięczamy to amerykańskiemu naukowcowi węgierskiego pochodzenia – Emilowi J. Freireichowi, który w 1965 roku, kiedy rozpoznanie tej choroby było równoznaczne ze śmiercią dziecka, w ciągu 8 tygodni zaryzykował intensywne leczenie chemioterapeutyczne. Dzięki temu zdarzeniu dziś żyją miliony ludzi, którzy bez chemioterapii byliby skazani na śmierć.

Chemioterapia białaczek dziecięcych jest jedną z najintensywniejszych form leczenia znanego medycynie. Trwa ona 2 lata lub dłużej (zależnie od typu białaczki). Przed rozpoczęciem leczenia, rodzice zawsze zostają poinformowani o możliwościach terapeutycznych oraz o możliwych powikłaniach leczenia. Dzieci leczone na białaczki otoczone są ogromnym wsparciem. W skład personelu opiekującego się chorymi oraz ich rodzicami wchodzą: hematolodzy dziecięcy, anestezjolodzy, stomatolodzy, psychiatrzy, psycholodzy, pielęgniarki, nauczyciele oraz wolontariusze z fundacji wspierających leczenie pacjentów z nowotworami wieku dziecięcego. Oddział hematologii dziecięcej nie przypomina jednak smutnego oddziału, będącego wyobrażeniem większości ludzi. Pomimo tego, że toczy się tam nieustanna walka o życie pacjentów, miejsce to stara się zapewniać chorym dzieciom jak najnormalniejsze warunki życia, które i tak zostało już mocno zmienione przez nowotwór. Przechadzając się po oddziale, można odnieść wrażenie, że znajdujemy się na przerwie w szkole. Dzieci bawią się w chowanego, wymieniają zabawkami, grają w gry planszowe, a lekarzy można rozpoznać tylko po uniformie, gdyż pacjenci zwracają się do nich per „ciocia” lub „wujek”. Warta ponownego podkreślenia jest informacja, że blisko 90% chorujących na białaczkę dzieci zostanie wyleczone. Ważna jest jednak obserwacja naszych maluchów. Jeśli zauważysz wyżej wymienione objawy, koniecznie zaplanuj wizytę u pediatry i nie bagatelizuj sprawy.

Przeczytaj również: Trzydniówka u dzieci – jak sobie z nią poradzić?