Siatki centylowe a prawidłowy rozwój dziecka

Siatki centylowe – czy są jednakowe dla każdego?

Wzrastanie dziecka jest uzależnione od wielu czynników, w tym genetycznych i środowiskowych. Należą do nich:

• wzrost rodziców,
• sposób karmienia dziecka,
• warunki życia rodziny,
• choroby współistniejące,
• przebyte choroby.

Pamiętaj! Nie ma siatek centylowych wspólnych dla obu płci. 

Już od urodzenia stosuje się inne siatki centylowe dla chłopców i dziewczynek. Rozwój dziewczynek i chłopców przebiega inaczej, dlatego określone wartości będą znacznie się od siebie różnić. Należy zatem korzystać z siatek adekwatnych nie tylko do wieku, ale także do płci.

Wskaźnik BMI u dzieci – czy warto go obliczać?

Do określenia stopnia odżywienia stosuje się wskaźnik masy ciała BMI. 

Wskaźnik BMI nie jest dobrym narzędziem diagnostycznym w przypadku dzieci do 2. roku życia. 

Waga dziecka w pierwszych miesiącach życia zmienia się dynamicznie. U dziecka kilkuletniego na przestrzeni kilku miesięcy nie zachodzą tak szybkie zmiany, jak w przypadku noworodka czy niemowlęcia. 

Normy przyrostu masy ciała w pierwszym roku życia przedstawiają się następująco:

• 26-31 g/dobę od urodzenia do 3. miesiąca życia,
• 17-18 g/dobę od 3-6. miesiąca życia,
• 12-13 g/dobę od 6-9. miesiąca życia,
• 9 g/dobę od 9-12. miesiąca życia.

Należy pamiętać o tym, by w przypadku obliczania wskaźnika BMI u dzieci nie kierować się wyłącznie otrzymaną wartością liczbową. Siatki centylowe odnoszące się do wskaźnika BMI i wieku dziecka, sporządzone osobno dla dziewcząt i chłopców, pozwalają prawidłowo określić stopień odżywienia dziecka już od urodzenia. 

Wynik BMI należy nałożyć na odpowiednią dla wieku i płci siatkę centylową i odczytać wartość. 

Interpretacja wyników odczytanych z siatek centylowych przedstawia się następująco:

• <3 centyla – niedowaga,
• 3-25 centyl – szczupłość,
• 25-90 centyl – waga prawidłowa,
• 90-97 centyl – nadwaga,
• >97 centyla – otyłość.

Przykład:

1. wiek dziecka: 22 miesiące
2. płeć dziecka: chłopiec
3. waga dziecka: 13 kg
4. wzrost dziecka: 90 cm
5. wskaźnik BMI: 16 ? wskazuje na wychudzenie.

Źródło:Instytut Matki i Dziecka  http://www.imid.med.pl/images/do-pobrania/Siatki_0-5_lat_WHO.pdf

Wynik odczytany z siatki centylowej: 50-75 centyl = waga prawidłowa.

Jak odczytywać wartości z siatki centylowej?

• Dane umieszczone na siatce centylowej odnoszą się do dwóch osi.
• Oś pozioma uwzględnia wiek dziecka, natomiast oś pionowa – oceniany parametr (wzrost, waga, obwód główki, BMI).
• Od osi pionowej przez siatkę wyznaczonych jest kilka linii, które zakończone są odpowiednią wartością w centylach. Najwyżej znajduje się linia 95. centyla. Oznacza to, że u 95% dzieci z danej populacji oceniany parametr ma niższą wartość. 
• Linie dotyczące centyli, w zależności od siatki, mogą się różnić. Na siatkach linie oznaczające centyle mogą znajdować się w różnych konfiguracjach np. 99, 97, 85, 50, 15, 3, 1 albo 95, 85, 75, 50, 25, 15, 5. 
• Za normę uważa się obszar między 3. a 97. centylem.

Siatki centylowe są przydatnym wskaźnikiem, który umożliwia sprawdzenie, czy dziecko odpowiednio się rozwija i zdrowo rośnie. Odczytywanie wyniku nie jest skomplikowane, dlatego rodzice mogą samodzielnie monitorować, czy proces ten przebiega prawidłowo.

Przeczytaj również: 
Oblicz wskaźnik BMI – normy i tabela BMI

Źródła:

1. Kułaga Z., Różdżyńska-Świątkowska A., Grajda A., Gurzkowska B. i wsp., Siatki centylowe dla oceny wzrastania i stanu odżywienia polskich dzieci i młodzieży od urodzenia do 18 roku życia, Standardy Medyczne Pediatria, Warszawa 2015, tom 12, 119-135.
2. Matusik P., Małecka-Tendera E., Nowak A., Metody stosowane w praktyce pediatrycznej do oceny stopnia odżywienia dzieci. Endokrynologia. Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii 2005, tom 1, nr 2, 6-11.
3. http://www.imid.med.pl/images/do-pobrania/Siatki_0-5_lat_WHO.pdf,
4. https://www.centyl.pl/.